COP28: Ουδέν νεώτερον από το μέτωπο της κλιματικής κρίσης

Όπως έλεγε ο Καναδός συγγραφέας Μάρσαλ Μακ Λούαν «Στο διαστημόπλοιο Γη δεν υπάρχουν επιβάτες. Είμαστε όλοι πλήρωμα». (© COP28 / Walaa Alshaer)

Η COP, ή αλλιώς η Διάσκεψη των Μερών, συγκέντρωσε  τα 198 «μέρη», δηλαδή τα 197 κράτη και την ΕΕ που έχουν υπογράψει τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC). Στην ετήσια αυτή συνάντηση για το κλίμα, οι ηγέτες και οι αντιπροσωπείες κλήθηκαν να εξετάσουν και να αξιολογήσουν την πρόοδο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και να καταρτίσουν ένα σχέδιο για τη δράση για το κλίμα στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών της UNFCCC.

Στη φετινή COP28 στο Ντουμπάι σύμφωνα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που  προεδρεύουν της διάσκεψης, στόχος της ήταν η ευθυγράμμιση των προσπαθειών για τη δράση για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων και πρωτοβουλιών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, καθώς και στον μετριασμό των επιπτώσεων. Αυτές  εμπίπτουν σε τέσσερα βασικά θέματα: υγεία, νερό, τρόφιμα και φύση. Η φετινή συνάντηση περιέχει τον πρώτο «παγκόσμιο απολογισμό», ο οποίος θα αξιολογεί την πρόοδο που έχει γίνει από τη Συμφωνία του Παρισιού.

Το σχέδιο δράσης της προεδρίας για την υλοποίηση των πυλώνων της συμφωνίας του Παρισιού επικεντρώνεται σε τέσσερις τομείς: α) Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, β) Εξεύρεση λύσεων όσον αφορά τη χρηματοδότηση για το κλίμα, γ) Η φύση, οι άνθρωποι, οι ζωές και τα μέσα διαβίωσης στο επίκεντρο της δράσης για το κλίμα και δ) Πλήρης συμπεριληπτικότητα σε όλους τους τομείς.

Η διάσκεψη COP28 αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση της δύσκολης μάχης για να πειστούν οι κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα έναντι των βραχυπρόθεσμων οικονομικών κερδών. (© UN Climate Change / Kiara Worth)

Η COP28 συγκλήθηκε εν μέσω ελπίδας και φόβου στην παγκόσμια περιβαλλοντική κοινότητα. Οι  ελπίδες πηγάζουν από την κατανόηση όλων σχεδόν, πλέον, ότι είναι επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και την κοινή δέσμευση των εθνών να επιτύχουν τους στόχους που έχουν τεθεί σε προηγούμενες συμφωνίες, όπως η συμφωνία του Παρισιού. Ο κόσμος αναμένει ισχυρότερες δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών, αυξημένη χρηματοδότηση για μέτρα προσαρμογής και μετριασμού και μια συλλογική ώθηση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα αναπτυσσόμενα έθνη ελπίζουν σε δίκαιη και ισότιμη χρηματοδότηση για το κλίμα, ώστε να στηρίξουν τη μετάβασή τους στη βιώσιμη ανάπτυξη. Γιατί όπως έλεγε ο Καναδός συγγραφέας Μάρσαλ Μακ Λούαν «Στο διαστημόπλοιο Γη δεν υπάρχουν επιβάτες. Είμαστε όλοι πλήρωμα».

Ωστόσο, οι φόβοι ελλοχεύουν καθώς η διχόνοια και οι διαφωνίες απειλούν την επιτυχία της COP28. Μια σημαντική διαφωνία περιστρέφεται γύρω από την κατανομή του βάρους της μείωσης των εκπομπών. Τα αναπτυσσόμενα έθνη υποστηρίζουν την ιστορική ευθύνη, τονίζοντας ότι οι ανεπτυγμένες χώρες, έχοντας συμβάλει σημαντικά στις εκπομπές του παρελθόντος, θα πρέπει να φέρουν ένα πιο σημαντικό βάρος. Οι ανεπτυγμένες χώρες, από την άλλη πλευρά, εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με την οικονομική ανταγωνιστικότητα και τη σκοπιμότητα δραστικών μειώσεων των εκπομπών.

Ένα άλλο σημείο διαφωνίας αφορά τις οικονομικές δεσμεύσεις. Οι αναπτυσσόμενες χώρες φοβούνται ότι τα υποσχεθέντα κονδύλια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της θα υπολείπονται, εμποδίζοντας την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των εθνών θέτει επίσης σε κίνδυνο την επιτυχία της COP28, με ορισμένους να κατηγορούν άλλους ότι δεν τήρησαν τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους.

Επιπλέον, οι γεωπολιτικές εντάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα περιπλέκουν περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις. Ο αγώνας για συναίνεση σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο. Εξακολουθεί να υπάρχει ο φόβος ότι βραχυπρόθεσμες οικονομικές εκτιμήσεις μπορεί να υπονομεύσουν τις μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές επιταγές. H γεωπολιτική πολυπλοκότητα και τα αντικρουόμενα συμφέροντα μπορεί να εμποδίσουν την αναγκαία παγκόσμια ενότητα που απαιτείται για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.

H γεωπολιτική πολυπλοκότητα και τα αντικρουόμενα συμφέροντα μπορεί να εμποδίσουν την αναγκαία παγκόσμια ενότητα που απαιτείται για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής. (© Kiara Worth | UN Climate Change)

Ήδη ο Κουβεϊτιανός Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ) Χάιθαμ αλ Γάις ζήτησε αυτή την εβδομάδα, με επιστολή του, «επειγόντως» από τα κράτη μέλη του να «απορρίψουν δραστήρια» κάθε συμφωνία με στόχο τα ορυκτά καύσιμα στις διαπραγματεύσεις της COP28 για το κλίμα οι οποίες διεξάγονται στο Ντουμπάι. Η επιστολή απευθύνεται στα 13 κράτη μέλη του ΟΠΕΚ, μεταξύ των οποίων το Ιράκ, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προεδρεύουν φέτος της COP28, και τη Σαουδική Αραβία.

Η Ισπανίδα υπουργός Τερέσα Ριμπέρα, αντιδρώντας έντονα στην επιστολή Χάιθαμ αλ Γάις, δήλωσε «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ευθυγραμμισθεί με πολλούς άλλους, τη μεγάλη πλειοψηφία των μερών αυτής της διάσκεψης, για να εξασφαλίσει ότι θα επιτύχουμε ένα σημαντικό και παραγωγικό αποτέλεσμα για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, την ενεργειακή μετάβαση, διασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση όλων στην ενέργεια».

Η διάσκεψη COP28 για την κλιματική αλλαγή έχει αναδειχθεί σε πεδίο μάχης για αντικρουόμενες ιδεολογίες και συμφέροντα, ιδίως όσον αφορά τη στάση απέναντι στα ορυκτά καύσιμα. Η διχόνοια μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας από τη μία πλευρά και του ΟΠΕΚ από την άλλη, αντανακλά τον συνεχή αγώνα για την εξισορρόπηση των οικονομικών επιταγών με την περιβαλλοντική ευθύνη.

Η έκκληση του Γ.Γ. του ΟΠΕΚ προς τα κράτη μέλη του να αντιταχθούν σθεναρά σε κάθε μέτρο που στοχεύει στα ορυκτά καύσιμα υπογραμμίζει τις βαθιά ριζωμένες προκλήσεις στην ευθυγράμμιση των οικονομικών συμφερόντων με την επείγουσα ανάγκη για δράση για το κλίμα. Ο οργανισμός, ο οποίος αποτελείται κυρίως από πετρελαιοπαραγωγές χώρες, είναι εγγενώς προσηλωμένος στη συνεχιζόμενη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα για την οικονομική ευημερία. Η αντίστασή τους σε οποιεσδήποτε συμφωνίες που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη χρήση αυτών των πόρων αντανακλά την απροθυμία τους να μεταβούν μακριά από τα καθιερωμένα οικονομικά μοντέλα.

Η καταδίκη της θέσης του Γ.Γ. του ΟΠΕΚ από την Ισπανία και τη Γαλλία αναδεικνύει το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των εθνών που έχουν δεσμευτεί για επιθετική δράση για το κλίμα και εκείνων που διστάζουν να θέσουν σε κίνδυνο τα οικονομικά τους συμφέροντα. Και τα δύο ευρωπαϊκά έθνη έχουν πρωτοστατήσει στην υποστήριξη φιλόδοξων στόχων μείωσης των εκπομπών και ταχείας μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ο κόσμος αναμένει από την COP28 ισχυρότερες δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών, αυξημένη χρηματοδότηση για μέτρα προσαρμογής και μετριασμού και μια συλλογική ώθηση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. (© Earth Negotiations Bulletin / Angeles Estrada)

Η εκπεφρασμένη πεποίθηση του Καναδά ότι το τελικό κείμενο για την κλιματική αλλαγή θα περιλαμβάνει αναφορά στα ορυκτά καύσιμα εισάγει μια άλλη διάσταση στις διαφωνίες. Η στάση αυτή αντανακλά τις διαφοροποιημένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες που είναι ταυτόχρονα συντελεστές και θύματα της περιβαλλοντικής κρίσης.

Ο επείγων χαρακτήρας της κλιματικής κρίσης απαιτεί ταχεία και αποφασιστική δράση, αλλά τα παγιωμένα συμφέροντα ισχυρών εθνών και οικονομικών μπλοκ συχνά εμποδίζουν την πρόοδο. Η διάσκεψη COP28 αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση της δύσκολης μάχης που αντιμετωπίζουν οι οικολόγοι για να πείσουν τις κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα έναντι των βραχυπρόθεσμων οικονομικών κερδών.

Καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας, πριν από κάθε απόφαση μας για το περιβάλλον τα λόγια του Αμερικανού συγγραφέα Γουέντελ Μπέρι, «Είτε εμείς και οι πολιτικοί μας το γνωρίζουμε είτε όχι, η Φύση είναι συμβαλλόμενο μέρος σε όλες τις συμφωνίες και τις αποφάσεις μας, και έχει περισσότερες ψήφους, μεγαλύτερη μνήμη και αυστηρότερη αίσθηση δικαιοσύνης από εμάς».

Οι διαφωνίες στη διάσκεψη COP28 για την κλιματική αλλαγή υπογραμμίζουν τις περίπλοκες προκλήσεις της ευθυγράμμισης των οικονομικών συμφερόντων με την περιβαλλοντική ευθύνη. Η σύγκρουση μεταξύ του ΟΠΕΚ, της Ισπανίας και της Γαλλίας, μαζί με τη διαφοροποιημένη θέση του Καναδά, αντικατοπτρίζει την πολύπλοκη δυναμική που διαμορφώνει τις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Η αγωνία κορυφώνεται γιατί τα περιθώρια έχουν εξαντληθεί πριν από καιρό και όλοι προσβλέπουν  στην προώθηση του διαλόγου, στην ενθάρρυνση καινοτόμων λύσεων και στην προώθηση μιας συλλογικής δέσμευσης για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής, εξασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη μετάβαση για όλα τα έθνη.

Διαβάστε ακόμα: Ειρήνη και φονταμενταλισμός δεν συναντιούνται πουθενά. 

TAGS :
cop28 κλιματική αλλαγή Ντουμπάι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook