Ποιος ο λόγος να καγχάζεις για τον θάνατο της Ελισάβετ;

Η ζώσα -μέχρι χθες- ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας (φωτογραφία: Royal Family).

Κανονικά η απάντηση στην ερώτηση του τίτλου θα έπρεπε να είναι αυταπόδεικτη: ακόμη και ο στυγερότερος εγκληματίας έχει δικαίωμα στη μακαριά. Είναι κάτι που μας το δίδαξαν οι Αρχαίοι Έλληνες. Αλλιώς ποιος ο λόγος να υπήρχε η Αντιγόνη που ζητάει να θάψει τον αδελφό της;

Επιπλέον, η Βασίλισσα Ελισάβετ δεν υπήρξε εγκληματίας όσο κι αν η βασιλεία της βαρύνεται με αμαρτήματα που έχουν να κάνουν με την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας και την εγγενή προσπάθειά της (παλαιότερα) να εμπλακεί ιμπεριαλιστικά στα εσωτερικά άλλων χωρών.

Το να εξισώνει, κανείς την Ελισάβετ με δικτάτορες που δυνάστευσαν τον κόσμο, που κολυμπούσαν μέσα στο αίμα και ήταν ο φόβος και ο τρόμος εχθρών και φίλων, συνιστά πολιτικό και ιστορικό ακροβατισμό. Η Ελισάβετ υπήρξε ο φορέας ενός θεσμού που ουσιαστικά κανοναρχεί ακόμη και στις μέρες μας την Αγγλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Μπορεί, πλέον, οι εξουσίες του παλατιού να είναι ελάχιστες, όμως, σε συμβολικό επίπεδο υπήρξε (και παραμένει) μια σταθερά.

Φυσικά, υπάρχουν και Άγγλοι που βλέπουν με έντονο σκεπτικισμό την έννοια της βασιλείας. Είναι απόλυτο δικαίωμα τους. Ιδιαιτέρως οι νέες γενιές που επιδιώκουν να απογαλακτιστούν από όλη την παρελθοντική ρητορεία και τους ασήκωτους συμβολισμούς. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η μεγάλη πλειοψηφία των Άγγλων δεν λυπάται γνησίως σήμερα για τον χαμό της Βασίλισσα τους. Αυτό οφείλουμε να το σεβαστούμε.

Ακόμη και ο κεντροαριστερός βρετανικός Guardian, από τις εφημερίδες που ανοιχτά έχουν ταχθεί κατά του θεσμού, έντυσε τη σελίδα του στα μαύρα και παρέχει πλήρη και εκτενή, σεβάσμια ειδησεογραφική κάλυψη για το τι σημαίνει ο θάνατος της Ελισάβετ και ποια θα είναι η επόμενη ημέρα στο Παλάτι. Το θεωρούμε δημοσιογραφικά και δεοντολογικά αυτονόητο.

Είτε αρέσει σε κάποιους είτε όχι, η Ελισάβετ υπήρξε ένα πολύ σημαντικό ιστορικό πρόσωπο. Αντιπροσωπεύει -ως σύμβολο πέρα από πρόσωπο- έναν κόσμο που έλκει την καταγωγή του από το μακρινό παρελθόν, έφτασε ως το σήμερα και παραδίδει στη σκυτάλη στους επόμενους. Δηλαδή, ενσαρκώνει τη συνέχεια.

Η ενσάρκωση της συνέχειας είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Είναι εν τέλει κυνικό και ατελέσφορο να θέλει κανείς να στρέψει τα νώτα του σε τούτο το παρελθόν θεωρώντας πως μόνο το μέλλον έχει σημασία. Οχι, δεν έχει μόνο το μέλλον σημασία.

Αναφύονται σημαντικότερα θέματα, όμως, με την αντιμετώπιση που τυγχάνει ο θάνατος της Ελισάβετ από κάποιους και στη χώρα μας. Ένα ζήτημα ηθικής τάξης και ένα ζήτημα αποδοχής των θεσμών. Το ηθικό σκέλος αγγίζει τα όρια της ανθρωπιάς. Το να χαίρεσαι με τον θάνατο ενός ανθρώπου, να τον οικτίρεις, ακόμη και να τον καταριέσαι συνιστά ύβρι.

Οσο για το άκρως σημαντικό σκέλος της θεσμικής θωράκισης ενός κράτους: Για τους Αγγλους ήταν η Βασίλισσα. Για κάποιο άλλο κράτος προσωποποιείται σε κάτι ή κάποιον άλλο. Σεβαστές όλες οι εκδοχές. Η κοινή συνισταμένη είναι πάντως ότι κανένα δυτικό κράτος δεν μπορεί να συγκροτηθεί εν τοις πράγμασι δίχως ευθεία παραπομπή στα στοιχεία που το συνέχουν ιστορικά (να ξανά το παρελθόν) και δίχως τα πρόσωπα που θα ενσαρκώσουν τους θεσμούς που εγγυώνται τη συνοχή και τη συνέχεια αυτή.

Δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια στείρα παράδοση ή παρελθοντολαγνεία. Ακόμη κι αν ένας θεσμός έχει ατονήσει επειδή, όντως, οι σημερινές κοινωνίες έχουν άλλες ανάγκες, αυτό δεν σημαίνει ότι το πνεύμα του θεσμού καταργείται ή ρίχνεται αυτομάτως στην πυρά. Ολοι οι θεσμοί λειτουργούν ως ο αναγκαίος συνεκτικός ιστός ενός λαού. Κανένας δεν προέρχεται από παρθενογένεση. Κανένας δεν φύτρωσε πάνω στην πέτρα.

Εν προκειμένω: για τους Άγγλους, ο θεσμός της Βασίλισσας είναι κάτι παραπάνω από τελετουργικά, δεξιώσεις, χρυσοποίκιλτα παλάτια ή δεσμευτικά πρωτόκολλα. Είναι η ιστορία τους που χθες εξεμέτρησε το ζην της στο πρόσωπο της Βασίλισσάς τους. Και συνεχίζεται στο πρόσωπο του διαδόχου. Η Ελισάβετ πέθανε, αλλά όχι όσα σε συμβολικό και ιστορικό πλαίσιο κουβαλούσε το πρόσωπό της.

Εν τέλει, σε ψυχολογικό επίπεδο, είναι ωραίο να χαιρόμαστε για τη ζωή κάποιου (και τη δική μας), να την διατρανώνουμε, να ψάχνουμε να βρούμε τα θετικά της. Και να κρίνουμε αυστηρά τα αρνητικά της. Το να πανηγυρίζουμε όμως για τον θάνατο ενός ανθρώπου δεν είναι μόνο μίζερο, προδίδει και ανωριμότητα.

Διαβάστε ακόμα: «Her Majesty». Tο άλμπουμ μιας ολόκληρης ζωής.

TAGS :
Βασίλισσα Ελισάβετ Ελισάβετ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook