Οι Βοργίες του Μπάκιγχαμ. Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για τον θρόνο;

Το πρόβλημα της προσαρμογής των μοναρχιών στο δημοκρατικό πολίτευμα δεν είναι νέο φρούτο ( Daniel LEAL / AFP).

Το Σαββατοκύριακο κορυφώθηκαν οι εορτασμοί για το πλατινένιο Ιωβήλαιο της Ελισάβετ Β΄ με τη στρατιωτική τελετή Trooping the Colour. Όπου συμμετείχαν πάνω από 1.500 στρατιωτικοί και μουσικοί, 240 άλογα και μια δοξαστική υπερπτήση της Royal Air Force. Το θέαμα παρακολούθησαν πάνω από 2 δις άτομα ανά τον κόσμο. Ένας απολύτως δίκαιος φόρος τιμής.

Διότι πολλοί μόνον αυτήν γνώρισαν. Μετά από 70 χρόνια με βασίλισσα την Ελισάβετ (μοναδικό αντίστοιχο ο Γάλλος Λουδοβίκος ΙΔ’ το πάλαι ποτέ), υπάρχουν Βρετανοί που γεννήθηκαν, πήγαν σχολείο, παντρεύτηκαν, έκαναν παιδιά, καριέρα, και είναι στη σύνταξη σήμερα, χωρίς να έχουν αλλάξει Αρχηγό Κράτους. Ζούμε το τέλος μιας εποχής.

Εν τω μεταξύ, η αποικιοκρατική αυτοκρατορία έχει πάψει να υφίσταται, τα δικαιώματα των γυναικών αποκαθίστανται ολοένα, το Ίντερνετ και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν αλλάξει άρδην τον τρόπο επικοινωνίας, το τείχος του Βερολίνου ορθώθηκε και μετά έπεσε. Όλα αυτά ενώ η Λίζυ βασίλευε. Σ’ αυτήν την Ευρώπη, λίκνο της Δημοκρατίας, την οποία πλέον θεωρούμε αυτονόητη κανονικότητα, υπάρχουν μοναρχίες που όχι μόνον παραμένουν, αλλά και δεν αμφισβητούνται.

Το πρόβλημα της προσαρμογής των μοναρχιών στο δημοκρατικό πολίτευμα δεν είναι νέο φρούτο. Απασχολεί τις κοινωνίες από το 19ο αι. Το θέμα που τίθεται είναι πώς ένα αρτηριοσκληρωτικό καθεστώς μπορεί να φαντάζει μοντέρνο και γκλάμορους.

Η απάντηση είναι απλή: βγαίνει από το πολιτικό προσκήνιο. Oι ηγεμόνες μετατρέπονται σε σύμβολα του έθνους, ενσαρκώνουν την ιστορία της χώρας. Η Ελισάβετ είναι το πιο τρανό παράδειγμα, όλο αρώματα. Μια εμβληματική φιγούρα ισοδύναμη με εκείνη της ίδιας της Μεγάλης Βρετανίας. Καθότι η Δημοκρατία είναι ευεπίφορη στις ταχύτατες αλλαγές, ενώ η Μοναρχία εγγυάται μια καθησυχαστική σταθερότητα. Αυτού του είδους οι θεσμοί ακολουθούν τη λογική των απανταχού Εκκλησιών, αν και κατ’ ανάγκην πιο ευέλικτοι.

Η Ελισάβετ έφερε βόλτα 15 πρωθυπουργούς. Από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ ώς τον Μπόρις Τζόνσον. Γεννήθηκε με τον ομιλούντα κινηματογράφο και ολοκληρώνει τη θητεία της με το Instagram. Ειρήσθω εν παρόδω, στα 96 της σήμερα, έχει ποζάρει για 200 επίσημα πορτρέτα, αλλά δεν έχει δώσει ποτέ συνέντευξη.

Όσοι δημοσιογράφοι ειδικεύονται επί του θέματος, αναφανδόν ομονοούν ότι η Ελισάβετ υπήρξε μια σχεδόν τέλεια βασίλισσα, μια βασίλισσα στην οποία δεν έχεις τίποτα να προσάψεις. Ανέβηκε στο θρόνο την 6η Φεβρουαρίου του 1952, στην ηλικία των 25 ετών. Και έδωσε όντως την ευκαιρία στη μοναρχία να εξελιχθεί.

Η Ελισάβετ έφερε βόλτα 15 πρωθυπουργούς. Από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ ώς τον Μπόρις Τζόνσον (Φωτογραφία: Paul Grover /Pool / AFP)

Έγινε, ομολογουμένως, σημείο αναφοράς, περίπτωση φωτεινή και θαυμαστή στο ρόλο της. Διαθέτει τη σοφία να βρίσκεται πάντα σε επαφή με τις προσδοκίες και τις εξελίξεις της βρετανικής κοινωνίας, χωρίς να φαίνεται ότι προσπαθεί υπερβολικά. Την ικανότητα να είναι σε φάση με τους συμπολίτες της κι εκείνοι να της το επιστρέφουν με την αγάπη τους. Μην ξεχνάμε ότι η Ελισάβετ δεν έχει πολιτική εξουσία. Διέθετε όμως πάντα πολιτική ευφυΐα. Και παρέμεινε πιστή στον όρκο που έδωσε στα 21 της χρόνια.

Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το Στέμμα, τη μοναρχία και το πρόσωπο που την ενσαρκώνει με τις αναταράξεις που σημάδεψαν την ιστορία των Γουίνδσορ. Από μιαν άποψη, συνέβαλαν στο να συντηρηθεί το ενδιαφέρον ενός μέρους τους πληθυσμού για το θεσμό. Εν είδει μελό τηλεοπτικής σειράς. Βλέπε και το The Crown στο Netflix. Τους εκθέτει λίγο, τους διαφημίζει πολύ.

Τι πρόκειται όμως να γίνει από δω και πέρα; Θα διαδεχτεί τη μητέρα του ο 73χρονος Κάρολος. Μπορεί και φέτος. Εντάξει, όχι για πολύ. Και θα φέρει αλλαγές. Είναι λίγο εκσυγχρονιστής, λίγο καινοτόμος και αρκετά οραματιστής. Μπορεί να είναι αγαπητός μόνο στο 20% του πληθυσμού, σε αντίθεση με την αποδοχή άνω του 80% της μητέρας του ή το 55% του Ουίλιαμ, αλλά έχει σημειώσει επιτυχίες. Και παρότι δεν έχει καμιά κάψα να αναλάβει το ρόλο, αναμένεται να τον φέρει σε πέρας με -φλεγματική- επιτυχία.

O 73χρονος Κάρολος θα φέρει αλλαγές. (Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK).

Πέρα από τις παλαιόθεν οικολογικές του ανησυχίες, το ενδιαφέρον για την ιατρική πρόνοια, τον αγώνα του κατά του ρατσισμού ή και το θρησκευτικό οικουμενισμό του (είναι τακτικός επισκέπτης και στον Άθω), υπάρχει και ο φιλανθρωπικός μηχανισμός The Prince’s Trust (από το 1976) που έχει στήσει και εκπλήσσει. Καθότι, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Κράτος Πρόνοιας είναι πολύ λιγότερο ανεπτυγμένο.

Η μεγάλη παρακαταθήκη της Ελισάβετ είναι ότι έκανε το θεσμό της βασιλείας δημοφιλή τόσο ώστε να προικίσει με πολιτικό κεφάλαιο και τον γιο της. Παρά την πανδημία, τον πόλεμο της Ουκρανίας, την οικονομική κρίση, το Brexit, τα σκάνδαλα του Megxit ή τον πρίγκιπα Άντριου, η βασίλισσα αποδείχτηκε υπεράνω. Αποτελεί το έσχατο ηθικό στήριγμα του λαού της. Αυτό αντανακλά και στον διάδοχο ως έναν βαθμό.

Υπάρχει, βέβαια, κι ένας ορισμένος αριθμός κρατών που θέλουν ν’ αφήσουν πίσω τους την Κοινοπολιτεία. Όπως οι Βερμούδες ή η Τζαμάικα. Και πρέπει να δεχτούμε ότι οι Βρετανοί είναι σήμερα στα κάγκελα, με περισσότερους Σκοτζέζους και Βορειοϊρλανδούς να θέλουν την πλήρη ανεξαρτησία τους.

Κι υπάρχουν κι οι αναφανδόν Ρεπουμπλικάνοι που θέλουν να καταργήσουν τη μοναρχία. Αλλά αντιπροσωπεύουν μόλις ένα 10%. Για τους Βρετανούς, πρόκειται για ελιτιστές, σχετιζόμενους με μια ιντελιγκέντσια της αριστεράς, χωρίς αντίκρυσμα στην κοινή γνώμη. Πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τον κύκλο αναγνωστών του Guardian, η προβληματική αυτή δεν έχει πέραση.

Μην ξεχνάμε ότι οι Βρετανοί δεν έχουν γνωρίσει παρά μόνον ένα μοντέλο απευθείας «δημοκρατικής» διακυβέρνησης, αυτό του Κρόμγουελ το 17ο αι., από το οποίο διατηρούν μια τραυματική ανάμνηση. Ορισμένοι το θεωρούν ένα είδος σταλινισμού προ ώρας.

Μια άλλη εξέλιξη που έρχεται να ενισχύσει το θεσμό είναι πως πλέον η βασίλισσα από το 1994 πληρώνει παραπάνω φόρους και έχει περιορίσει κάπως το χλιδάτο τρόπο ζωής της βασιλικής οικογένειας. Για τους Βρετανούς, πρόκειται για μια καλή σχέση ποιότητας/τιμής. Όχι παραπάνω από το κόστος ενός λίτρου γάλακτος ανά κάτοικο και ανά έτος.

Το αντίκρισμα είναι θεαματικό. Καθότι τα τουριστικά έσοδα ανέρχονται στα 2,5 δις το χρόνο, εν μέρει οφειλόμενα στο soft power και την ακτινοβολία του Στέμματος. Όσο για το διπλωματικό soft power στο εξωτερικό, η επίδραση είναι έως και ανεκτίμητη.

Θα υπάρξουν βέβαια προβλήματα. Ο πρίγκιπας Χάρι τσίμπησε $15 εκατ. για τη βιογραφία του. Το ποσό δεν είναι αμελητέο. Δεν θα το δίνανε χωρίς καυτές αποκαλύψεις.

Συμπερασματικά: Η Ελισάβετ θα παραμείνει στο θρόνο όσο της επιτρέπει η ασθενής πλέον υγεία της (δεν αναμένεται να παραβεί τον όρκο της και να παραιτηθεί) και εν συνεχεία ο Κάρολος θα βασιλεύσει, εκτός απροόπτου, με ένα πόδι στην παράδοση της μητέρας του και το άλλο στην ήπια καινοτομία. Ο δικός του διάδοχος, ο Ουίλιαμ, θα περιμένει τη σειρά του, σαν έτοιμος από καιρό. Η μοναρχία στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει πει την τελευταία της λέξη.

Διαβάστε ακόμα: H Βασίλισσα Ελισάβετ σε φωτογραφίες, όπως δεν την έχουμε ξαναδεί.

TAGS :
βασίλισσα Ελισάβετ Πρίγκιπας Χάρι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook