Παύλος Ευθυμίου: «Η φωτογραφία στο βιβλίο του Γαβαλά ανήκει σε εμένα»

“Χρησιμοποίησαν χωρίς την άδειά μου μια φωτογραφία που είχα τραβήξει πριν από 25 περίπου χρόνια”, λέει στο Andro ο Παύλος Ευθυμίου.

Στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς κυκλοφόρησε από τις εκδόδεις Άγκυρα η αυτοβιογραφία του επιχειρηματία Λάκη Γαβαλά. Η ζωή του έχει όλα τα συστατικά ενός μπεστ σέλερ: από τα λαϊκά ξεκινήματα στις γειτονιές του Πειραιά ως την κορυφή της μόδας και από το κελί του Κορυδαλλού σε ένα comeback με μπόλικο θάρρος και αυτοσαρκασμό.

Σε αντίθεση με τις συνήθως εκκεντρικές εμφανίσεις του, στο -ασπρόμαυρο- εξώφυλλο ο αυτοβιογραφούμενος ποζάρει ντυμένος με αυστηρό κοστούμι και γραβάτα, σαν μετρημένος businessman. Η φωτογραφία είναι κομψή, και έχει κάτι που μαγνητίζει το βλέμμα. Σίγουρα είναι μια πετυχημένη -και ανατρεπτική για τα μέτρα του Γαβαλά- επιλογή. Κι όμως, κατάφερε να προκαλέσει σκάνδαλο. Όχι γι αυτό που εικονίζει, αλλά για τα πνευματικά δικαιώματα που κρύβονται από πίσω της.

Αυτή την ώρα, και ενώ η αυτοβιογραφία βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία, είναι σε εξέλιξη μια δικαστική διαμάχη: Ο φωτογράφος Παύλος Ευθυμίου έχει στραφεί κατά του εκδοτικού οίκου και του συναδέλφου του, φωτογράφου Στέφανου Σάμιου ο οποίος αναφέρεται στο βιβλίο του Γαβαλά ως ο δημιουργός της εικόνας του εξωφύλλου. Όντας ευαίσθητοι σε ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων, επικοινωνήσαμε με τους εμπλεκόμενους για να μάθουμε την αλήθεια.

Το ρεπορτάζ μας ξεκίνησε από τον Παύλο Ευθυμίου, ο οποίος εδώ και μερικά χρόνια ζει στο Παρίσι. Τον ρωτήσαμε αρχικά αν αληθεύει ότι έχει κινηθεί νομικά εναντίον των εκδόσεων Άγκυρα και του Στέφανου Σάμιου. «Ναι είναι αλήθεια, διότι χρησιμοποίησαν μια φωτογραφία που είχα τραβήξει εγώ πριν από 25 περίπου χρόνια, όμως αντί για το όνομα μου μπήκε το όνομα του Στέφανου Σάμιου», μας απάντησε.

«Ναι, φαίνεται ότι τελικά η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του κ.Ευθυμίου και όχι δική μου όπως επί είκοσι και πλέον χρόνια πίστευα», ήταν η ευθεία τοποθέτηση του Στέφανου Σάμιου στην επικοινωνία μας μαζί του. «Μόλις ενημερώθηκα από τον κ.Ευθυμίου στις αρχές της χρονιάς, αφού του ζήτησα ειλικρινά συγγνώμη για τη δυσάρεστη αυτή κατάσταση, αμέσως ενημέρωσα τον κ. Λάκη Γαβαλά, τον άμεσα ενδιαφερόμενο. Εκείνος ήλθε σε συνεννόηση απ’ευθείας μαζί του και ήδη έχει δημοσιοποιήσει το λάθος που έγινε, στην τηλεόραση, σε εκπομπές μεγάλης ακροαματικότητας», συμπλήρωσε στο Andro ο Στέφανος Σάμιος.

Ο λόγος στον Παύλο Ευθυμίου: «Είναι δυνατόν επαγγελματίας φωτογράφος να νομίζει πως έκανε μία φωτογράφηση που δεν έχει κάνει; Δεν υπάρχει αυτό. Ο Σάμιος είχε μάλιστα ποστάρει τη φωτό στο προφίλ του στο Facebook και περιέγραφε πως την τράβηξε: με ποια κάμερα, τι φακό, και λοιπά».

Επικοινωνήσαμε και με τον Λάκη Γαβαλά για να μας εξηγήσει πως χρησιμοποιήθηκε η εικόνα του Ευθυμίου: «Ξέρετε, ότι όταν έκλεισε βίαια η εταιρεία μου, δεν πρόλαβα να πάρω τα αρχεία μου. Επειδή τότε ο Στέφανος Σάμιος κρατούσε κάποια αρχεία, του ζήτησα αν έχει κάποιες εικόνες μου με κλασικό ρούχο. Ο Σάμιος ο καημένος έβαλε βοηθούς να ψάξουν, μου έστειλε διάφορες, και έτυχε να επιλέξω αυτήν. Αλλά τωρα μιλάμε για 20 χρονια πριν και βαλε…».

Ο Στέφανος Σάμιος συμπληρώνει: «Πρόκειται για μια απίστευτη αλληλουχία συμπτώσεων που δημιούργησαν αυτήν την παρανόηση. Η φωτογραφία βρισκόταν μαζί με άλλες του κ. Λάκη Γαβαλά -από λάθος συνεργατών πιθανότατα- στο αρχείο μου για δεκαετίες, και του τις προώθησα για τις ανάγκες του βιβλίου του. Πέρα από τη συγκεκριμένη, δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο άλλες 6 ολοσέλιδες δικές μου».

Ρωτήσαμε τον Παύλο Ευθυμίου αν εκείνος θυμάται πότε και πως έκανε τη φωτογράφηση και αν έχει και τυπικές αποδείξεις γι αυτή. «Η φωτογραφία είναι μέρος μιας σειράς ασπρόμαυρων πορτρέτων μινιμαλιστικού χαρακτήρα που εγινε πριν από 20-25 χρόνια περίπου, όταν κάναμε πολλές φωτογραφήσεις με το Λάκη, πολύ πριν τα σκάνδαλα και τη φυλακή όπου ο Λάκης έκανε συνήθως αρκετές εκκεντρικές εμφανίσεις», μας απάντησε.

«Πάντα στις φωτογραφίσεις με τον Λάκη έπεφτε πολύ γέλιο διότι ο Λάκης με τον αυτοσαρκασμό και το χιούμορ του δε σου άφηνε περιθώριο», θυμάται ο Ευθυμίου. «Όμως σ’αυτή τη φωτογράφιση ήταν το αντίθετο. Η συγκεκριμένη φωτογραφία έγινε με σκοπό να προωθηθεί το επαγγελματικό του προφίλ, εξού και το business look. Είχε μπει κανονικά στο ρόλο του σοβαρού straight businessman με το συντηρητικό κουστούμι και τον χαρτοφύλακα. Όσο για τις αποδείξεις που ρωτάτε, πρώτον έχω τα αρνητικά και τα contacts που αποδεικνύουν περίτρανα το ποιός είναι ο δημιουργός της φωτογραφίας. Δεύτερον, ο ίδιος ο Λάκης Γαβαλάς το είπε δημόσια στην τηλεόραση, και τρίτον, το παραδέχεται και ο Σάμιος».

Το ερώτημα που ανακύπτει ευλόγως είναι, γιατί αφού όλα τα μέρη συμφωνούν ότι η φωτογραφία είναι του Ευθυμίου, δεν βρέθηκε μια εξωδικαστική λύση. Ρωτήσαμε πρώτα τον Παύλο Ευθυμίου: «Όταν τους ζήτησα -μέσω δικηγόρου- να έρθουν σε επαφή και να το συζητήσουμε εξωδικαστικά, με αγνόησαν. Δεν μου άφησαν άλλη επιλογή…».

Η απάντηση του Στέφανου Σάμιου: «Ο ίδιος έχω κάνει ήδη κάποιες διορθωτικές κινήσεις και προτίθεμαι να τις ολοκληρώσω. Ο κ. Ευθυμίου όμως, για λόγους που δεν αντιλαμβάνομαι κατ’αρχήν, με αποθαρρύνει. Κινείται ιδιαίτερα επιθετικά, κατά τη γνώμη μου, και παρά τις εξηγήσεις μου προτίμησε να δώσει μεγάλη έκταση σε κάτι που δεν είχε το παραμικρό ίχνος υστεροβουλίας από μεριάς μου. Λυπάμαι πραγματικά».

Η τοποθέτηση του Λάκη Γαβαλά στο Andro είναι πιο φορτισμένη: «Δηλαδή τώρα ο Ευθυμίου πως το έχει δει να κάνει τόση φασαρία; Τον θεωρούσα φίλο αλλά ειλικρινά με αυτά που απαιτεί και αγνοώντας την συγγνώμη μας για το ανθρώπινο λάθος, θα το αντιμετωπίσουμε δικαστικά. Άλλωστε έχω οικειότητα με τα δικαστήρια. Λυπάμαι πολύ γι αυτήν την εξέλιξη όχι μόνο για το λάθος, αλλα για την συμπεριφορά του Παύλου του δημιουργού της περιβόητης φωτογραφίας. Να γράψεις ότι μόνο τον Κώστα Κουτάγιαρ (σ.σ. επίσης φωτογράφο) έχω παραδεχτεί όλα αυτά τα χρόνια, και μετέπειτα εικαστικά τον Στέφανο Σάμιο».

Το contact sheet με τις πρωτότυπες εικόνες καθώς και τα αρνητικά, που έστειλε στο Andro από το Παρίσι ο Παύλος Ευθυμίου.

Μια σκέψη που δεν μπορέσαμε να αποφύγουμε είναι το γιατί ο Ευθυμίου δεν στράφηκε δικαστικά και κατά του Λάκη Γαβαλά. Η απάντηση του: «Σίγουρα φέρει μερίδιο ευθύνης ο Λάκης Γαβαλάς και το γνωρίζει πολύ καλά ειδικά μετά από όσα πέρασε, αλλά γνωρίζοντάς τον, ξέρω ότι αν μη τι άλλο δεν το έκανε επίτηδες. Του ζητήθηκε  να διαλέξει μία φωτογραφία ανάμεσα από από πολλές άλλες και αυτός διάλεξε τη συγκεκριμένη. Είναι και μεγάλος άνθρωπος… Πού να θυμάται ποιος την τράβηξε πριν από 25 χρόνια; Ο φωτογράφος όμως δεν το ήξερε πως δεν την έκανε αυτός; Θα μπορούσε ένας φωτογράφος να ξεχάσει ότι έχει κάνει μια φωτογράφηση αν έχουν περάσει πολλά χρόνια; Βεβαίως. Να νομίζει όμως πως έκανε μια φωτογράφιση ενώ δεν την έχει κάνει; Συγγνώμη, αλλά αυτό δεν γίνεται».

Επ’αυτού, ο Στέφανος Σάμιος απαντά: «Λόγος σφετερισμού της δουλειάς του κ.Ευθυμίου ή οποιουδήποτε άλλου, δεν υπάρχει απολύτως κανείς. Κίνητρο δημοσιότητας επίσης: είναι νομίζω υπερβολικό να το σκεφτεί κανείς για την περίπτωσή μου. Ούτως ή άλλως, αν το επιθυμούσα διακαώς, είχα στη διάθεσή μου πολλά άλλα πορτραίτα του κ. Λάκη Γαβαλά, τελείως ανάλογων προδιαγραφών. Τέλος, όλοι, μα όλοι στον ευρύτερο χώρο, συνάδελφοι, ανταγωνιστές και μη, γνωρίζουν το ποιόν και την ιστορία μου επί 35 χρόνια. Τώρα θα προσπαθούσα να καπηλευτώ δουλειά συναδέλφου; Αδιανόητο!».

Η επόμενη ερώτηση μας στον ενάγοντα Παύλο Ευθυμίου ήταν να μας διευκρινίσει τί ζητά πλέον από το δικαστήριο: «Πρόκειται για προσβολή του ονόματός μου, και σίγουρα δεν μπορώ να πιστέψω πως έγινε κατά λάθος. Ζητώ λοιπόν τα ευνόητα και τα νόμιμα: Ηθική αποκατάσταση του ονόματός μου, δηλαδή να αλλάξουν το όνομα του φωτογράφου, ή να αλλάξουν τη φωτογραφία. Και φυσικά, την ανάλογη οικονομική αποζημίωση». Επ’αυτών θα πρέπει να αναμείνουμε πια την απόφαση του δικαστηρίου.

Ένα άλλο ερώτημα που δικαιούται να κάνει κάποιος είναι το αν και πόσο πληρώθηκε ο Στέφανος Σάμιος για τη φωτογραφία του Παύλου Ευθυμίου. «Φυσικά και δεν εχει πληρωθεί ο Σάμιος γι αυτην την φωτογραφία», συμπληρώνει ο Λάκης Γαβαλάς. «Ούτε δόλος ούτε αμοιβή υπήρξε στο όλο θεμα». Το ίδιο μας απάντησε ο Στέφανος Σάμιος: «Οικονομική απολαβή ή κάποια συναλλαγή από μεριάς μου σε σχέση με τις φωτογραφίες δεν υπήρξε ποτέ. Το μόνο που έκανα ήταν να προσπαθήσω να εξυπηρετήσω αφιλοκερδώς ένα στενό συνεργάτη και φίλο, που κατά τη γνώμη μου,  έχει υποστεί δυσανάλογα μεγάλη ταλαιπωρία μετά την “πτώση” του».

Ποιά είναι όμως η θέση του εκδοτικού οίκου για το θέμα; Επικοινωνήσαμε με τις εκδόσεις Άγκυρα και λάβαμε την ακόλουθη απάντηση από την Αναστασία Παπαδημητρίου: «Όταν ξεκινήσαμε να σελιδοποιούμε το βιβλίο, ο κ. Γαβαλάς μας έφερε τις φωτογραφίες που θα πλαισίωναν τις εσωτερικές σελίδες και το εξώφυλλο. Φυσικά και τον ρωτήσαμε σε ποιον φωτογράφο ανήκαν τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογραφιών, όπως και γι’ αυτή του εξωφύλλου. Μας ενημέρωσε πως τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας του εξωφύλλου ανήκαν στον κ. Στέφανο Σάμιο. Κατά την κεντρική παρουσίαση του βιβλίου στο βιβλιοπωλείο Public (20/10/2021), o κ. Σάμιος μιλώντας για το εξώφυλλο ανέφερε πως η φωτογραφία ήταν δική του. Από τη στιγμή που δύο επώνυμοι άνθρωποι δηλώνουν κατηγορηματικά σε ποιον ανήκει η φωτογραφία, εμείς ως εκδοτικός οίκος δεν είχαμε λόγο να τους αμφισβητήσουμε».

Η Άννα Παπαδημητρίου (εκδότρια της Άγκυρας με την αδελφή της Αναστασία) με τον φωτογράφο Στέφανο Σάμιο, στην παρουσίαση του βιβλίου. (Φωτογραφία: Panoulis).

«Εν συνεχεία», προσθέτουν οι εκδόσεις Αγκυρα στο Andro, «παραλάβαμε το εξώδικο του κ. Ευθυμίου στο οποίο μας δήλωνε πως η φωτογραφία είναι δική του. Επικοινωνήσαμε αμέσως με τον δικηγόρο του κ. Ευθυμίου θέλοντας να δείξουμε έμπρακτα πως ασχολούμαστε με το θέμα. Αυτό που κάναμε ήταν να στείλουμε νέο Δελτίο Τύπου στους δημοσιογράφους ενημερώνοντάς τους πως η φωτογραφία του εξωφύλλου ανήκει στον κ. Ευθυμίου, στα δε αντίτυπα που υπάρχουν στις αποθήκες του εκδοτικού οίκου τοποθετήθηκε αυτοκόλλητο στο οποίο αναγράφεται πως η φωτογραφία του εξωφύλλου ανήκει στον κ. Ευθυμίου».

Στην επικοινωνία του με το Andro, ο Στέφανος Σάμιος καταλήγει: «Είναι σαφές ότι πρόκειται περί λάθους, που συνέβη πριν από 20-25 χρόνια και μάλιστα όχι εσκεμμένα, ούτε καν από εμένα τον ίδιο. Προτείνω στον κ.Ευθυμίου να δει και την θετική πλευρά της κατάστασης: μέσα από αυτήν την αλληλουχία λαθών, με αυτόν τον ανορθόδοξο τρόπο, τελικά διασώθηκε και αναδείχθηκε παλιά δουλειά του, που πιθανότατα θα μαράζωνε στο σκοτάδι σε κάποιο συρτάρι. Σε όλους μας συμβαίνει. Ας το σκεφτεί».

Κλείνοντας το ρεπορτάζ, θα δώσουμε ξανά το λόγο στον θιγόμενο, Παύλο Ευθυμίου, για το γενικότερο πρόβλημα των πνευματικών δικαιωμάτων στην εποχή του διαδικτύου: «Ξέρετε η ιστορία αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά για εμένα: πριν από πολλά χρόνια είδα μια φωτογραφία μου από ένα ρεπορτάζ μόδας, να φιγουράρει στο εξώφυλλο ενός CD… Είναι πολύ δύσκολο πραγματικά να προστατέψεις τα πνευματικά σου δικαιώματα στην εποχή μας, πρέπει όμως οι φωτογράφοι να προσπαθούν και να προστατεύουν τη δουλειά τους υπογράφοντας το έγγραφο της διάθεσης των πνευματικών δικαιωμάτων προς τους πελάτες τους και βάζοντας υδατογράφημα στις φωτογραφίες που ανεβάζουν στο Ιντερνετ. Τέλος, πρέπει να έχουν ένα καλό δικηγόρο που να είναι έμπειρος και εξειδικευμένος στα πνευματικά δικαιώματα».

Διαβάστε ακόμα, Φωκίων Ζησιάδης: ο έλληνας φωτογράφος που αποθέωσε τη φύση του Βιετνάμ.

TAGS :
φωτογραφία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook