Linus Roth: «Η ζωή με το stradivarius είναι σαν μια έκρηξη ομορφιάς»

«Η πρόκληση είναι ότι ζεις διαρκώς με το συναίσθημα πως αυτό το όργανο είναι καλύτερο από σένα» (photographer: Kaupo Kikkas).

Ο βραβευμένος με βραβείο ECHO γερμανός βιολονίστας Linus Roth είναι ένας από τους πιο δραστήριους μουσικούς της γενιάς του και γνώριμος του ελληνικού κοινού. Έχει εμφανιστεί επανειλημμένα στο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου ενώ η προηγούμενη του εμφάνιση στην Αθήνα έγινε το 2016, όταν συνέπραξε με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ). Αυτή την Παρασκευή επιστρέφει για να ερμηνεύσει και πάλι με την ΚΟΑ το πολυαγαπημένο Κοντσέρτο για βιολί του Ludwig van Beethoven. Παίζει το υπέροχο βιολί Stradivarius «Dancla» του 1703.

– Πώς είναι η ζωή με ένα βιολί stradivarius;
Είναι μια καθημερινή πρόκληση, αλλά και σαν να βρίσκεσαι στον παράδεισο. Στον παράδεισο επειδή αυτό το όργανο είναι μία ακουστή προέκταση της ψυχής μου και των συναισθημάτων μου, και δεν υπάρχει όριο στους ήχους που μπορώ να πλάσω χάρις σε αυτό. Οτιδήποτε μπορώ να φανταστώ στο μυαλό μου, με αυτό το όργανο μπορώ και να το πραγματοποιήσω. Η πρόκληση είναι ότι ζεις διαρκώς με το συναίσθημα πως αυτό το όργανο είναι καλύτερο από σένα, οπότε πρέπει συνεχώς να ανταποκρίνεσαι στις απαιτήσεις ενός οργάνου-μουσικής ιδιοφυΐας!

– Δηλαδή πραγματικά άλλαξε η ζωή σας όταν αποκτήσατε αυτό το βιολί;
Μπορώ να πω ότι ναι, πράγματι άλλαξε, επειδή μου ανοίχτηκαν εντελώς νέοι ηχητικοί κόσμοι. Ειδικά μάλιστα επειδή μπόρεσα εγώ ο ίδιος να διαλέξω αυτό το όργανο πριν από 20 χρόνια, και μονάχα αφότου το διάλεξα, τότε μόνο ο χορηγός μου, η Κρατική Τράπεζα της Βάδης-Βυρτεμβέργης, το αγόρασε. Συνήθως όταν αποκτάς ένα τέτοιο όργανο δεν έχεις ο ίδιος επιλογή. Θα είναι ένα Stradivarius που το παίρνεις για 1, 2, ίσως για 4 χρόνια ή κάποιο άλλο ορισμένο διάστημα, και μετά θα πρέπει να το επιστρέψεις ελπίζοντας ότι στη συνέχεια θα σου δώσουν κάποιο άλλο. Εγώ αντίθετα  ήμουν πάρα πολύ τυχερός, ταξίδεψα σε όλη την Ευρώπη για ένα χρόνο δοκιμάζοντας βιολιά και βρήκα αυτό. Στην πραγματικότητα έπαιξα μόλις τρεις νότες και ήξερα: αυτό είναι!

– Τι μπορείτε να κάνετε σε αυτό το όργανο που δεν μπορεί να κάνει ένα πάρα πολύ καλό σύγχρονο βιολί;
Προφανώς θα μπορούσα να παίξω οτιδήποτε και σε ένα σύγχρονο βιολί. Αλλά αυτό το συγκεκριμένο εμπλουτίζει τη φαντασία μου: όταν κάνω εξάσκηση, όταν δουλεύω, όταν παίζω, συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες από ό,τι είχα σκεφτεί ο ίδιος, επειδή αυτό το όργανο απλά δεν έχει όρια. Άλλα όργανα έχουν όρια.

– Όρια στην εκλέπτυνση;
Όρια στο ηχόχρωμα. Δεν έχει να κάνει με το να παίζεις σιγανά ή δυνατά, έχει να κάνει με το χρώμα.

– Και τι συμβαίνει με άλλα διάσημα βιολιά, όπως π.χ. τα Guarneri. Έχετε παίξει με αυτά;
Ναι, έχω παίξει, όχι τόσο πολύ όσο με Stradivarius, αλλά δεν έχουν την ίδια εκλέπτυνση, είναι περισσότερο σαν μία βόμβα, σαν μία έκρηξη, ενώ αυτό… αυτό είναι μία έκρηξη ομορφιάς.

«Προφανώς θα μπορούσα να παίξω οτιδήποτε και σε ένα σύγχρονο βιολί. Αλλά αυτό το συγκεκριμένο εμπλουτίζει τη φαντασία μου» (photographer: Kaupo Kikkas).

– Δηλαδή τα Guarneri είναι πιο στιβαρά;
Ναι, είναι πιο στιβαρά, μπορείς να ασκήσεις μεγαλύτερη πίεση στις χορδές με το δοξάρι σε ένα Guarneri. Σε ένα Stradivarius, εάν πιέσεις, ο ήχος θα σπάσει (κάνει με τα χέρια μια κίνηση προς τα μέσα ενδεικτική μιας είσρηξης). Με τα Stradivarius πρέπει να φέρεσαι όπως σε μία κυρία: δεν μπορείς να πιέζεις καταστάσεις.

– Παρόλα αυτά στο όργανο αυτό έχουν γίνει σημαντικές παρεμβάσεις.
Βεβαίως, θα σας δείξω. Τα αυθεντικά εδώ είναι το ηχείο και ο κοχλίας. Ο αρχικός βραχίονας έχει αφαιρεθεί και έχει τοποθετηθεί ένας σύγχρονος, που είναι λίγο μακρύτερος (σ.τ.σ. ελάχιστα Stradivarius έχουν διασώσει τον αυθεντικό βραχίονα). Στο εσωτερικό μπορείτε να διαβάσετε την ένδειξη Stradivarius 1703. Είναι σε άριστη κατάσταση, έχει μονάχα ένα σκάσιμο στο ξύλο, συνήθως αυτά τα όργανα έχουν περισσότερα σκασίματα. Το βερνίκι είναι το αυθεντικό, κανονικά θα είχε χάσει το χρώμα του, και εδώ συγκεκριμένα σε ένα σημείο έχει ήδη χαθεί ένα στρώμα του βερνικιού. Είναι σε άριστη κατάσταση, το βλέπεις και αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχει μία τελειότητα στα πάντα.

– Εκτός από τον αρχικό βραχίονα που ήταν βραχύτερος, υπάρχει κάποια διαφορά με τα σύγχρονα βιολιά;
Όχι, εάν μάλιστα είσαι  κατασκευαστής βιολιών, θα το πάρεις αυτό σαν υπόδειγμα, γιατί έχει τις ιδανικές αναλογίες: μήκος, πλάτος κ.λ.π.

– Παρόλα αυτά, όταν ακούμε διαφορετικά Stradivarius σε συναυλίες, το καθένα μπορεί να έχει τελείως διαφορετικό ήχο.
Το κάθε ένα είναι μοναδικό, έχει έναν δικό του ιδιαίτερο χαρακτήρα που δεν μοιάζει με τα άλλα. Όποτε είχα τη δυνατότητα να δοκιμάσω το Stradivarius κάποιου συναδέλφου, πάντοτε έβγαζε τον δικό του χαρακτήρα. Και βέβαια εξαρτάται από το πώς παίζεις, το αποτέλεσμα το διαμορφώνει κατά το ήμισυ ο μουσικός και κατά το ήμισυ το όργανο.

– Το φυλάτε σε κάποιας μορφής ειδικές συνθήκες;
Όχι, αυτό θα έχει νόημα μονάχα εάν φυλασσόταν μόνιμα σε κάποιο ειδικό χώρο, όπως σε κάποια μουσείο για παράδειγμα, αλλά εγώ ταξιδεύω σε όλο τον κόσμο με αυτό και παίζω σε πάρα πολύ διαφορετικές συνθήκες, μπορεί να είναι εδώ στην Ελλάδα, μπορεί να είναι στη Βραζιλία, οπουδήποτε. Οι καιρικές συνθήκες είναι πάντοτε μία μεγάλη πρόκληση για οποιοδήποτε όργανο, ειδικά τον χειμώνα. Τέσσερις φορές τον χρόνο πηγαίνει στον τεχνικό για έλεγχο, εάν χρειάζεται να συγκολληθεί κάτι.

«Οι καιρικές συνθήκες είναι πάντοτε μία μεγάλη πρόκληση για οποιοδήποτε όργανο, ειδικά τον χειμώνα» (photographer: Kaupo Kikkas).

– Σε ό,τι αφορά τους μουσικούς, πιστεύετε ότι το παίξιμο έχει αλλάξει; Συχνά λέμε ότι οι σημερινοί μουσικοί δεν έχουν την συναισθηματική αμεσότητα και το πάθος των παλαιότερων.
Όχι, και εμείς έχουμε συναίσθημα στο παίξιμό μας, αλλά τώρα πλέον ακουγόμαστε πάρα πολύ ίδιοι μεταξύ μας. Αν ακούσεις τον Oistrach ή τον Heifetz, ακούς τρία μέτρα και αμέσως μπορείς να καταλάβεις ποιος είναι. Αυτό τώρα δεν συμβαίνει πλέον, διότι οι άνθρωποι είμαστε λιγότερο διαφοροποιημένοι. Σε πλανητικό επίπεδο, οι άνθρωποι γινόμαστε όλο και περισσότερο ίδιοι: στη μόδα, στο κούρεμα, σε οτιδήποτε.

– Συχνά παίζετε λιγότερο γνωστούς συνθέτες. Στην προηγούμενη συναυλία σας στην Αθήνα παίξατε το Κοντσέρτο για βιολί του Korngold και επίσης έχετε ηχογραφήσει τα έργα του Βάινμπεργκ (Mieczysław Weinberg).
Από τον συγκεκριμένο σύνθετη έχω ηχογραφήσει πολλά από τα έργα του για την Challenge Classics. Είναι ένας συνθέτης για τον οποίο δεν ήξερα απολύτως τίποτα μέχρι που ένας φίλος με κάλεσε να παίξουμε ένα κομμάτι μουσικής δωματίου σε ένα φεστιβάλ και έμεινα ενθουσιασμένος. Επιπλεόν το 2010 η όπερα του “Ο Επιβάτης” (The Passenger, ρωσικά Пассажирка (Passazhirka) παίχτηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ του Bregenz και έτσι μπόρεσα να τον γνωρίσω. Eίναι καταπληκτικός, έχει γράψει πάρα πολύ εκτεταμένα για το βιολί και είναι μουσική πρώτης τάξεως!

»H μουσική του για βιολί βέβαια δεν είναι πολύ γνωστή, στην αρχή δεν κατάφερνα ούτε καν παρτιτούρες να βρω εύκολα. Έτσι ίδρυσε την Εταιρεία Βάινμπεργκ μαζί με την Ιρίνα Σοστακόβιτς, χήρα του συνθέτη, η οποία δέχτηκε να γίνει επίτιμος πρόεδρος επειδή ο Σοστάκοβιτς και ο Βάινμπεργκ  ήταν πολύ κοντινοί φίλοι και επηρέασαν ο ένας τον άλλον, όχι μόνο ο Σοστακόβιτς τον Βάινμπεργκ, αλλά και ο Βάινμπεργκ επηρέασε τον Σοστακόβιτς. Επίσης έδωσα την πρώτη γερμανική εκτέλεση του Κονσέρτου για βιολί του Βάινμπεργκ. Ήμουνα πάρα πολύ νευρικός. Είμαι πάντοτε νευρικός πριν από μία συναυλία, αλλά τότε ακόμα περισσότερο, γιατί σκεφτόμουν ότι εάν δεν παίξω καλά ένα γνωστό έργο, οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι εγώ δεν έπαιξα καλά. Αλλά εδώ, σκέφτηκα, αν δεν παίξω καλά, το κοινό θα πιστέψει ότι το έργο δεν είναι καλό. Ήταν μία τεράστια ευθύνη.

– Θα ήθελα τέλος να επανέλθουμε στο βιολί και να μου πείτε εάν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο γεγονός που σας έχει σημαδέψει σε σχέση με αυτό.
Όταν ηχογραφούσα με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου τον Μάιο του 2016 συνάντησα κάποιον που γνώριζε τον προηγούμενο κάτοχο του Stradivarius Dancla και μου εκμυστηρεύθηκε πόσα πολλά σήμαινε αυτό το βιολί για εκείνον τον άνθρωπο, ο οποίος ήταν πολύ δεμένος συναισθηματικά μαζί του, το είχε στην κατοχή του για περισσότερο από 40 χρόνια. Αυτό για μένα ήταν κάτι πάρα πολύ συγκινητικό και με ενέπνευσε πάρα πολύ σε εκείνη την ηχογράφηση. Εμείς οι βιολιστές έχουμε απλώς το προνόμιο να συνοδεύουμε αυτά τα όργανα και να τα φροντίζουμε για ένα μικρό διάστημα της ζωής τους, η οποία έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια από τη δική μας.

Διαβάστε ακόμα: Μπακλαχοράνι, το φετινό αποκριάτικο καρναβάλι θα είναι πολίτικο.

TAGS :
βιολί κλασική μουσική

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook