Χαρά Ιακωβίδου: Η επιστροφή της ακριβοθώρητης πιανίστριας

Η Χαρά Ιακωβίδου με τον Τίτο Πατρίκιο.

Έξι χρόνια έχουν περάσει από το ατομικό ρεσιτάλ της Χαράς Ιακωβίδου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. H καλλιτέχνης και παιδαγωγός που ζει μεταξύ Ελλάδος και Γαλλίας επιστρέφει αυτή τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος για μία πολυαναμενόμενη συναυλία με την σπουδαία σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου. Εκτός από κλασικά ληντ και τραγούδια με θέμα τη νοσταλγία η βραδιά θα περιλάβει και αμιγώς πιανιστικά έργα μεταξύ, των οποίων η απαιτητική μοντερνιστική Σονάτα για πιάνο, έργο 1 Σονάτα αρ. 1 του Alban Berg και μια επιλογή από ρομαντικά κομμάτια Σούμπετ και Μπραμς. Με αυτή την αφορμή, ξαναθυμόμαστε ένα αφιέρωμα στο μη μελοποιημένο ποίημα, στο οποίο πριν λίγο καιρό μας είχε συναρπάσει με την ερμηνεία της.

Μουσικός σπάνια και ακριβοθώρητη, η πιανίστρια Χαρά Ιακωβίδου δεν ανήκει στο διεθνές συναυλιακό κύκλωμα· χρειάζεται ένας ποιητικά σκεπτόμενος προγραμματιστής συναυλιών για να την κάνει να εμφανιστεί στο κοινό, εν προκειμένω ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος: οι δύο τους, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ποίησης της UNESCO, εμφανίστηκαν την προτεραία αυτής, Δευτέρα 20 Μαρτίου 2023, στην αίθουσα Cotsen Hall της Γενναδείου Βιβλιοθήκης στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (ΑΣΚΣΑ).

Είναι ίσως η ιδανική αίθουσα για αυτό το γεγονός, αφού βρίσκεται σε έναν χώρο κατεξοχήν αφιερωμένο στην κλασική παιδεία, αλλά έχει και εξαιρετική ακουστική. Πάντα απολαμβάνω όταν την επισκέπτομαι για διαλέξεις ή συναυλίες να διαβάζω τα αρχαία ρητά που αναγράφονται στον αριστερό τοίχο. Για εκείνο το βράδυ το παράθεμα «οδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ὡυτή» του Ηράκλειτου, ήγουν ο ανήφορος και ο κατήφορος είναι ο ίδιος δρόμος,* είναι νομίζω αυτό που ταιριάζει καλύτερα για να δείξει ότι πίσω από αντιθέσεις, όπως η αφηρημένη τέχνη των μουσικών τόνων και η έλλογη τέχνη των λέξεων, μπορεί να κρύβεται μια βαθύτερη ποιητική ενότητα.

Η Χαρά Ιακωβίδου σε παλαιότερη εμφάνιση της.

Μετά από το ευσύνοπτο τόσο όσο χρειαζόταν και αναγκαίο και κατατοπιστικό προλόγισμα από τη διευθύντρια της βιβλιοθήκης κυρία Μαρίας Γεωργοπούλου, η βραδιά άνοιξε με το πρώτο ποίημα Τρεις πόλεις που ανέγνωσε ο Τίτος Πατρίκιος. Κατόπιν η πιανίστα ερμήνευσε την Ουγγρική Μελωδία του Φραντς Σούμπερτ. Ουγγρικός στο πλαίσιο της κλασικής μουσικής σημαίνει συνήθως λίγο τσιγγάνικος και λίγο πικάντικος, όπως η πάπρικα στο γκούλας, και ακριβώς έτσι έπαιξε η Χαρά Ιακωβίδου, με μία γλυκύτητα που εξέπεμπε χαρά της ζωής και αισιοδοξία όχι ξένη προς αυτή που κατά τη γνώμη μου έχει εκφράσει ποιητικά ο Τίτος Πατρίκιος.

Ο τιμώμενος ποιητής βέβαια δεν παρέλειψε να μας αποκαλύψει αυτό που σχεδόν όλοι οι παρόντες γνωρίζαμε, ότι η εγγονή της ποιήτριας Λιλής Ιακωβίδου είναι και δική του μικρανιψιά και δισέγγονη ασφαλώς του σπουδαίου ζωγράφου Γιώργου Ιακωβίδη. Υπάρχει γενικά μία καλλιτεχνική φλέβα στην οικογένεια. Ο ποιητής έπειτα ξεκίνησε να διαβάσει τα επόμενα ποιήματά του και φρόντισε και να χτυπήσει το κινητό του τηλέφωνο, ως δια του παραδείγματος να δείξει σε όλους πόσο κακό πράγμα είναι να μένουν τα κινητά ανοιχτά στη διάρκεια μιας παραστατικής εκδήλωσης, ειδικά μιας συναυλίας.

Στη συνέχεια της βραδιάς η Χαρά Ιακωβίδου μας έπαιξε το πολύ σπάνια παιζόμενο Tango του Ιγκόρ Στραβίνσκι, και μετά από λίγα ακόμα ποιήματα που τόσο εκφραστικά διάβασε ο αειθαλής ποιητής, την Grande Valse Brillante του Frédérique Chopin και ήταν πράγματι μία λαμπερή ερμηνεία, εξωστρεφής, ζωηρή, πάντοτε στον ρυθμό του βαλς και με υπέροχα πεντακάθαρα τέλεια επαναλαμβανόμενες νότες που θα έκαναν τον Σεβαστιανό Εράρ υπερήφανο για τον μηχανισμό διπλής διαφυγής που προσέθεσε στο πιάνο περίπου την εποχή του Σοπέν, και μας επιτρέπει – επιτρέπει σε κάποιους ταλαντούχους, θέλω να πω, να γράφουν και να παίζουν τέτοια έργα στο κλειδοκύμβαλο.

Μάλιστα ήταν ένα κομμάτι που ένας άλλος ποιητής, ο Γιάννης Ρίτσος αγαπούσε πολύ να παίζει. Ναι, τέτοιο ήταν το επίπεδο του, όπως μας είπε ο Τίτος Πατρίκιος, σε μια προφανώς εκτός προγράμματος συγκινητική αποκάλυψη, προτού προχωρήσει στην ανάγνωση των επόμενων ποιημάτων. Μπορεί να μην είναι όλοι οι ποιητές οι καλύτεροι αναγνώστες – όπως δεν είναι και όλοι οι συνθέτες ιδανικοί ερμηνευτές – των έργων τους, αλλά ο Τίτος Πατρίκιος μας συνεπήρε με την ανάγνωση του· είναι πραγματικά προνόμιο να έχεις ακούσει έναν συγγραφέα να διαβάζει το έργο του – ακούς τη φωνή, τον εσωτερικό ρυθμό του ποιήματος, που δυστυχώς δεν μεταφέρεται στο γραπτό κείμενο ούτε κατά προσέγγιση. Πολύ λιγότερο και από ό,τι σε ένα μουσικό κείμενο, μια παρτιτούρα.

Και αφού ο ποιητής διάβασε Υμνώ το Σὠμα, ακούσαμε και την Impromptu αρ. 3 του Σούμπερτ και αναμίξ με μερικά ακόμα ποιήματα τον Θρήνο του Ορφέα (πρόκειται για πιανιστική μεταγραφή από την όπερα Ορφέας και Ευρυδίκη του Γκλουκ) και το Ιντερμέτζο op. 118 αρ. 2  του Μπραμς. Οποία έκπληξη που ο Τίτος πατρίκιος διάβασε αποσπάσματα από το εκτεταμένο έργο Σε βρίσκει η ποίηση, ενώ μία κυρία την είχε βρει ο αντί του Ορφέα ο Μορφέας – ίσως μια παλιά αγαπημένη του ποιητή που ονειρευόταν τη νιότη που ο ίδιος αναπολούσε στο ποίημα του; Θα μπορούσε να μας το είχε διαβάσει ολόκληρο, πόσο μάλλον που αυτή την ημέρα η ποίηση μάς βρήκε μετά μουσικής.

Ανάμεσα στα ποιήματα υπήρχε και η Πύλη των Λεόντων. Εκεί σχεδόν απογοητεύτηκα που η πιανίστα δεν έβαλε στο πρόγραμμα κάποιο από τα εικονοποιητικά Πρελούδια του Ντεμπυσύ, συνθέτη που τόσο βαθιά είχε ερμηνεύσει στο προηγούμενο αθηναϊκό ρεσιτάλ της στο Μέγαρο Μουσικής. Βέβαια έργο με τέτοιο τίτλο ακόμα δεν έχει γραφτεί – πλησίασε όμως με την εκτός προγράμματος 1η Κνωσσιανή του Ερίκ Σατί, γεμάτη ασθησιασμό και αρχαιοριαντελαστικό μυστήριο.

* Για την νεοελληνική απόδοση:  G. S. Kirk, J. E. Raven, M. Schofield Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, ελληνική μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988.

Διαβάστε ακόμα: Κατερίνα Χατζηνικολάου. «Με εμπνέουν οι καλλιτέχνες που δεν ζουν σε κουτάκια». 

TAGS :
πιάνο Χαρά Ιακωβίδου

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook