Είναι τρελοί αυτοί οι Τούρκοι ή ο Ερντογάν είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει;

Ναι, είναι πολύ σκληρός για να πέσει έτσι εύκολα (φωτογραφία: Reuters).

Μέσα από τα μάτια ενός μέσου ευρωπαίου πολίτη (αυτού που έχει συνηθίσει σε ήρεμες εκλογικές μάχες, σε αποτελέσματα που δεν αμφισβητούνται και σε φυσιολογική μετάβαση της εξουσίας από το ένα κόμμα στο άλλο), τα χθεσινά αποτελέσματα των εκλογών στην Τουρκία συνιστούν ακραία περίπτωση ψυχοπάθειας που χρήζει άμεσης ίασης από ειδικό γιατρό.

Βρέθηκαν, λοιπόν,  οι τούρκοι πολίτες σε καθεστώς παράκρουσης και έβγαλαν τα μάτια τους μόνοι τους διατηρώντας τον Ταγίπ Ερντογάν στη θέση του οδηγού (έστω και τραυματισμένο), ενώ θα μπορούσαν να τον είχαν στείλει στη γωνία των εξελίξεων;

Κι όμως, το πρόβλημα σ’ αυτή την ανάλυση δεν το έχουν οι Τούρκοι, αλλά οι Ευρωπαίοι. Οφείλουμε να κατανοήσουμε εξαρχής πως υπάρχει μια δομική ασυμμετρία ανάμεσα στα κράτη της Δύσης και την Τουρκία. Πρόκειται για δύο διαφορετικούς κόσμους που προέρχονται από άλλη ρίζα, κινητοποιούνται με ξεχωριστό τρόπο και δεν διαβάζουν την πραγματικότητα με τον ίδιο τρόπο.

Ναι σε ένα δυτικό κράτος, αν ο επικεφαλής της χώρας οδηγούσε την μικροοικονομία σε ένα χάος, με ουρές στα σούπερ μάρκετ, το νόμισμα να γίνεται τραπουλόχαρτο, την ελευθερία του Τύπου να είναι κενό γράμμα και την άσκηση πολιτικής σε κρίσιμα ζητήματα (βλ. πρόσφατους καταστροφικούς σεισμούς) σε μια ανεύθυνη διευθέτηση, θα είχε πάει στο σπίτι του προ πολλού.

Προφανώς, όλα αυτά έχουν πληγώσει μεγάλο μέρος του τουρκικού πληθυσμού. Είναι πρόδηλο πως υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του Ερντογάν, άλλωστε το ποσοστό που έλαβε χθες συνιστά ιστορικό χαμηλό για το κόμμα του. Δεν είναι, όμως, ποσοστό καταβαράθρωσης. Αντίθετα, μοιάζει με βατήρα νέων εξελίξεων.

Δύο δεκαετίες στην προεδρία της Τουρκίας έχουν φθείρει τον Σουλτάνο, αλλά δεν τον έχει κάνει να μοιάζει με πυγμάχο που έχει κρυφτεί στα σχοινιά. Υπάρχει ακόμη μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που δίνει πολλά παράσημα στον Ερντογάν και όχι άδικα.

Επί ημερών του η Τουρκία έγινε διεθνής παίκτης πρώτης γραμμής. Στο προσφυγικό και το ουκρανικό, ο Ερντογάν έπαιξε όλα τα χαρτιά του στα διεθνή fora, με αποτέλεσμα η χώρα του να βρίσκεται συνεχώς στο προσκήνιο. Τα μακροοικονομικά μεγέθη δείχνουν πως η σημερινή Τουρκία δεν καμία σχέση με εκείνη στις αρχές του 2000 που έμοιαζε με ημιθανή ασθενή.

Επιπλέον, ο Ερντογάν σταθεροποίησε τα πολιτικά πράγματα στο εσωτερικό. Σε μια χώρα που είχε συνηθίσει σε λογής πραξικοπήματα και τον στρατό να παίζει κυρίαρχο ρόλο, ο τούρκος πρόεδρος, μέσω του δόγματος «dura lex, sed lex», προσέφερε μια επίφαση ηρεμίας.

Συν ότι έδωσε λόγο και ύπαρξη στα λαϊκά στρώματα της βαθιάς Τουρκίας που είχαν υποστεί ασφυκτική πίεση από τους θιασώτες της εκκοσμίκευσης. Αυτή τη στιγμή μια μεγάλη μερίδα θρησκευόμενων Τούρκων τάσσονται αναφανδόν υπέρ του Ερντογάν.

Είναι δύσκολο να το κατανοήσουμε, όμως η αχανής Τουρκία δεν είναι μια χώρα, αλλά τρεις. Η ευρωπαϊκή Κωνσταντινούπολη μικρή σχέση έχει με την κεντρική Τουρκία που είναι μέρος της βαθιάς και μυστηριώδους Ανατολής, ενώ το κουρδικό στοιχείο δίνει μια έξτρα νότα εξωτισμού στο έτσι κι αλλιώς ετερογενές σύνολο.

Εμείς οι Έλληνες, διαβάζοντας τα πράγματα με τη λογική του άσπρου-μαύρου, ευχόμασταν να ηττηθεί ο Ερντογάν θεωρώντας πως με τον μετριοπαθή Κιλιτσντάρογλου θα μπορούσαμε να συννενοηθούμε καλύτερα έτσι ώστε οι χρόνιες διεκδικήσεις της γείτονας χώρας να αποκτήσουν ένα λογικό έρεισμα.

O Kemal Kilicdaroglu φαίνεται πιο μετριοπαθής σε σχέση με τον Ερντογάν, αλλά ποτέ δεν θα κατέβαζε τη σημαία των τουρκικών διεκδικήσεων (φωτογραφία: AP Photo).

Πιστεύαμε (ή και εξακολουθούμε να πιστεύουμε) πως ο Κιλιτσντάρογλου δεν θα ακολουθούσε το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» ως εκ τούτου θα απομακρυνόταν ο κίνδυνος ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίου ή ακόμη ακόμη και μιας γενικευμένης διπλωματικής (και όχι μόνο) αντιπαράθεσης. Αν τα πολιτικά πράγματα ήταν τόσο μονοσήμαντα, τότε ίσως ο κόσμος που ζούμε να ήταν πιο ειρηνικός. Φευ, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.

Οι διεκδικήσεις, η επιθετική ρητορική, το όνειρο της επέκτασης και ο μεγαλοϊδεατισμός είναι στοιχεία εγγεγραμμένα στο dna των Τούρκων και προφανώς στου τουρκικού απαράτ. Οποιος νομίζει πως απόντος του Ερντογάν η Τουρκία θα γινόταν ένα αθώο αρνάκι που θα τα έβρισκε με τις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ελλάδα, αδιαφορώντας για τη Ρωσία και την Κίνα, μάλλον βλέπει τρελά όνειρα.

Ο Ερντογάν έχει δομήσει ένα ολόκληρα σύστημα με βαθιές ρίζες που δεν γίνεται να εκριζωθεί μονομιάς, ίσως και ποτέ. Είναι ένας ηγέτης με πολιτικό εκτόπισμα που δύσκολα συναντάς σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι θρασύς, παίρνει ρίσκα, παίζει επιθετικά, δεν ορρωδεί προ ουδενός, θεωρεί τον εαυτό του κυρίαρχο του παιχνιδιού και ξέρει να εκμεταλλεύεται καταστάσεις εκεί που οι άλλοι περιμένουν να δουν πού θα κάτσει η μπίλια.

Το ότι σ’ αυτές οι εκλογές μπορεί να ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα (μα, Ερντογάν, τι άλλο;) δείχνει πως ξέρει να ελέγχει ακόμη και τις πέτρες. Η αντιπολίτευση κάνει ήδη λόγο για χειρισμό στη ροή των χθεσινών αποτελεσμάτων, αλλά και για νοθεία σε πολλά εκλογικά κέντρα. Είπαμε, η Τουρκία δεν είναι Ευρώπη και δεν θέλει να γίνει.

Είναι ο άνθρωπος που έχει πει ήδη από τη δεκαετία του ’90 ότι «η «Η δημοκρατία είναι σαν το τρένο. Κατεβαίνεις όταν φτάσεις στον προορισμό σου». Αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να έχει φτάσει στον τελικό του προορισμό. Οι αναλυτές σημειώνουν πως εισέρχεται στον β’ γύρο έχοντας πολλούς άσους στο μανίκι του.

Το σύστημα Ερντογάν αντέχει και όποιος νομίζει πως ο σουλτάνος είναι γυμνός, μάλλον ξεχνάει πως οι ντουλάπες του είναι γεμάτες από ενδύματα για όλες τις καταστάσεις. Για περίπατο, γιορτές, αλλά και για μάχες σώμα με σώμα.

Διαβάστε ακόμα: Πάτρικ Λη Φέρμορ. Διαβαίνοντας τα ορθόδοξα μοναστήρια στην Καππαδοκία.

TAGS :
Ταγίπ Ερντογάν τουρκία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook