«Φάκελος Αρσάκειο»: το ιστορικότερο σχολείο στη σκιά του #metoo

Η εργασιακή σχέση του Δημήτρη Λιγνάδη με διάφορα ιδιωτικά σχολεία της χώρας προκάλεσε σειρά αντιδράσεων, μεταξύ των οποίων μια επιστολή ορισμένων αποφοίτων του Αρσακείου Ψυχικού. Το περιεχόμενο της επιστολής έτυχε διαφόρων ερμηνειών από το σύνολο των αποφοίτων και των εργαζομένων στα Αρσάκεια Σχολεία, και οδήγησε το συνδικαλιστικό όργανο των ιδιωτικών εκπαιδευτικών (ΟΙΕΛΕ) σε δημόσια αντιπαράθεση με τη διοίκηση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (ΦΕ) στην οποία υπάγονται τα Αρσάκεια Σχολεία.

Ως απόφοιτοι των Αρσακείων, αποφασίσαμε να προσεγγίσουμε τις πραγματικές διαστάσεις της υπόθεσης που από κάποιους αποκαλείται «Φάκελος Αρσάκειο». Το παρόν κείμενο είναι το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής, αξιολογεί τα παραπάνω γεγονότα και προσπαθεί να εξηγήσει πώς το ιστορικότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας βρέθηκε στη δίνη των πρόσφατων εξελίξεων. Με την ευχή να διευρύνουμε τη συζήτηση και να συνεισφέρουμε εποικοδομητικά στην επόμενη μέρα.

Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία

Τα Αρσάκεια Σχολεία διοικούνται από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρία (ΦΕ), ένα κοινωφελές ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ΝΠΙΔ) με έτος ίδρυσης το 1836, που την καθιστά τον παλαιότερο εκπαιδευτικό οργανισμό της Ελλάδος (μαζί με τη Σχολή ΧΙΛΛ που ιδρύθηκε το 1831). Η ΦΕ διαχειρίζεται έξι (6) σχολεία: Το Αρσάκειο Ψυχικού, το Αρσάκειο-Τοσίτσειο Εκάλης, και τα Αρσάκεια Θεσσαλονίκης, Πατρών, Ιωαννίνων και Τιράνων. Εκτός από κοινό όνομα και διοίκηση, τα σχολεία αυτά ενίοτε μοιράζονται και προσωπικό. Αποτέλεσμα αυτού, οι καταγγελίες περί συμπεριφορών διδασκόντων να αφορούν παραπάνω από ένα σχολεία.

Ο Δημήτρης Λιγνάδης και το Αρσάκειο

Με αφορμή την πρωτοβουλία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1991, για εισαγωγή της θεατρικής παιδείας στα Σχολεία, προέκυψε η συνεργασία των Σχολείων και με τον Δημήτρη Λιγνάδη.

Ο «γνωστός θεατράνθρωπος» δίδασκε επί σειρά ετών για δύο ώρες την εβδομάδα στον απογευματινό θεατρικό όμιλο του Αρσακείου Ψυχικού, συνεργασία που έληξε το 2002, όπως δήλωσε ο πρόεδρος της ΦΕ, κ. Μπαμπινιώτης σε δημοσίευση του στο facebook. O κ. Μπαμπινιώτης δήλωσε «κατηγορηματικά και σε όλους τους τόνους ότι καθ΄ ον χρόνο συνεργάστηκε με το Αρσάκειο, ουδεμία καταγγελία περιήλθε σε γνώση μου έστω και προφορική».

O Δ.Λ. δεν ήταν μόνιμος καθηγητής του σχολείου, είχε όμως μια σταθερή εργασιακή σχέση με το Αρσάκειο. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πώς συμπεριφερόταν στους μαθητές του, ωστόσο (χωρίς καμιά διάθεση να υποκαταστήσουμε τη δικαιοσύνη) οι καταγγελίες που έχουν έρθει στο φως -και δε σχετίζονται με το Αρσάκειο- δείχνουν να είχε ήδη, από εκείνη την εποχή, αναπτύξει κάποιο μοτίβο σεξουαλικής προσέγγισης ανηλίκων. Ήταν αναμενόμενο, λοιπόν, να ανοίξει η συζήτηση μεταξύ αποφοίτων του Αρσακείου εκείνης της εποχής, προκειμένου να μοιραστούν περιστατικά, ώστε να διαπιστωθεί αν ο Δ.Λ. δρούσε παράνομα εντός του σχολείου τους.

Η πρώτη σπίθα άναψε από την δημοσίευση της ανώνυμης μαρτυρίας μιας πρώην μαθήτριας του Δ. Λιγνάδη στο Αρσάκειο. Την ίδια μέρα ακολούθησε ένα post σε μια σελίδα αποφοίτων στο facebook. Ήταν μια πρωτοβουλία υποστήριξης προς άτομα που είχαν πιθανώς παρενοχληθεί και θα ήθελαν να μιλήσουν (χωρίς πάντως να έχει εκδικητικές τάσεις προς το σχολείο), μια κίνηση χρήσιμη και προς τη σωστή κατεύθυνση.

Αντιγράφουμε απόσπασμα από το άρθρο της δημοσιογράφου Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου: «Τα σχόλια κάτω από την ανάρτηση είναι εκατοντάδες. Ανάμεσά τους είναι και τα σχόλια της δημοσιογράφου και προέδρου κατά την επίμαχη περίοδο του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων στο Β’ Αρσάκειο Ψυχικού, Νάνσυς Καλαφάτη, η οποία δηλώνει τη διάθεσή της να υποστηρίξει ανοιχτά την υπόθεση, εάν προκύψει επίσημη καταγγελία. Κι αυτό διότι, όπως έγραψε, όχι απλώς γνωρίζει ότι είχε προκύψει το θέμα στο σχολείο αλλά είχε συμφωνήσει τότε “στην απομάκρυνση από τις θεατρικές διδαχές του γνωστού ηθοποιού και σκηνοθέτη”. Επικοινώνησα με την κ. Καλαφάτη και επιβεβαίωσε το γεγονός. Μου ζήτησε, ωστόσο, να μην επεκταθούμε σε πιο πολλές λεπτομέρειες “γιατί οι ίδιοι οι γονείς οι οποίοι ζήτησαν τότε την συνδρομή μας δεν προχώρησαν και δεν προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη”».

Η επιστολή των αποφοίτων και οι 285 υπογραφές

Στη συνέχεια κυκλοφόρησε από άγνωστο συντάκτη, μια φόρμα συλλογής υπογραφών για συμπαράσταση σε θύματα λεκτικών, ψυχολογικών και σεξουαλικών προσβολών στο Αρσάκειο.

Ήταν 25 Φεβρουαρίου 2021, όταν πλέον δημοσιεύτηκε στο in.gr η επιστολή των 285 αποφοίτων από το 1994 ως το 2018. Ο τίτλος που χρησιμοποιήθηκε ήταν «Αρσάκειο: Απόφοιτοι επιβεβαιώνουν τις καταγγελίες για σεξουαλική βία κατά μαθητών του σχολείου».

Παραθέτουμε το κρίσιμο σημείο της επιστολής, το οποίο και αναπαρήχθη: «Μέσω της επιστολής αυτής θέλουμε να εκφράσουμε τη συμπαράστασή μας προς όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που υπέστησαν από συγκεκριμένους καθηγητές και καθηγήτριες των Αρσακείων σεξουαλικές, ψυχολογικές ή και λεκτικές προσβολές, οι οποίες τελούν σε γνώση μας – έχει πέσει στην αντίληψή μας ή έχουμε πληροφορηθεί κάτι από όλα αυτά, ενίοτε δε και όλα».

Ομολογούμε ότι κι εμείς μπορεί να είχαμε υπογράψει ένα τέτοιο κείμενο, αν είχε φτάσει στα χέρια μας. Ωστόσο, είναι κρίσιμο να διακρίνουμε ότι δεν πρόκειται για 285 καταγγελίες, αλλά για 285 αποφοίτους σε ένα διάστημα 25 ετών, που λένε ότι μπορούν να επιβεβαιώσουν περιστατικά λεκτικών, ψυχολογικών ή σεξουαλικών προσβολών.

Το γενικό πλαίσιο στο οποίο ετέθη η επιστολή λειτούργησε μάλλον υποβοηθητικά, ώστε να εκληφθεί από τα μέσα ως επιβεβαίωση καταγγελιών για σεξουαλική βία και όχι αυτό που ήταν, δηλαδή μια δήλωση συμπαράστασης και στήριξης ανθρώπων που έχουν πιθανώς κακοποιηθεί. Διακρίνεται επίσης μια διάθεση αποστασιοποίησης των υπογράφοντων από την έκθεση ή την ομολογία δυσάρεστων περιστατικών (χωρίς να υποτιμούμε την πρωτοβουλία παροχής στήριξης):

«Δεν ζητάμε από τους ανθρώπους που έζησαν τραύματα να τα αναβιώσουν, δεν τους ζητάμε να συμμετάσχουν – εκτός κι αν το επιθυμούν. Τους λέμε μόνο ότι γνωρίζουμε, κατανοούμε και είμαστε δίπλα τους. Είμαστε εδώ για να στηρίξουμε με κάθε τρόπο όποιον και όποια θέλει να μιλήσει». 

Η αντίδραση του κ. Μπαμπινιώτη

Τη δημοσίευση της επιστολής ακολούθησε μια νέα ανάρτηση του Γ. Μπαμπινιώτη που προανήγγειλε το αίτημα του για κλήση των 285 υπογραφόντων από τον Εισαγγελέα.

Μεταξύ ορισμένων αποφοίτων και καθηγητών, καταλογίζεται στον κ. Μπαμπινιώτη ότι η αυτόματη παραπομπή του θέματος στην Εισαγγελία δεν έδειξε τη «νοιάξη του δασκάλου», αφού μπορούσε ταυτόχρονα να προσκαλέσει για συζήτηση και μια επιτροπή των υπογράφοντων αποφοίτων, κάτι που ίσως να εξομάλυνε τις αντιδράσεις. Βέβαια, αν είχε προσπαθήσει να χειριστεί το θέμα εσωτερικά, είναι βέβαιο ότι πολλοί θα μιλούσαν για προσπάθεια «κουκουλώματος». Εξάλλου, η γραμμή Μπαμπινιώτη υιοθετήθηκε τόσο από τον σύλλογο καθηγητών της ΦΕ, όσο και από τον σύλλογο αποφοίτων.

Άλλες 111 υπογραφές στην επιστολή

Μια εβδομάδα μετά, στις 02/03/2021, διάφορες ιστοσελίδες δημοσίευσαν ότι υπήρχαν 111 νέες υπογραφές στην επιστολή των αποφοίτων του Αρσακείου.

Παρότι η πρώτη επιστολή αναπαράχθηκε και σχολιάστηκε με σκανδαλοθηρική διάθεση από όλα τα δημοφιλή μέσα διαμορφώνοντας εν τέλει την κοινή γνώμη, οι υπόλοιπες σελίδες μαζικής διαδικτυακής υιοθέτησης ειδήσεων δεν αναπαρήγαγαν την είδηση των 111 νέων υπογραφών.

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι μετά την εκτεταμένη προβολή του θέματος στα media, που ήταν τόση ώστε η αναζήτηση της λέξης «Αρσάκειο» να ξεπεράσει σε όγκο τον όρο “καραντίνα” (!) -κάτι που επαληθεύεται από το Google Trends- προστέθηκαν 111 νέες υπογραφές στήριξης, δηλαδή, αρκετά λιγότερες από αυτές που συγκεντρώθηκαν πριν καν το θέμα πάρει διαστάσεις.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι στην πλειοψηφία των αποφοίτων έγινε αντιληπτή μια προσπάθεια εργαλειοποίησης της συλλογής υπογραφών για κάτι αυτονόητο.

Πώς αντέδρασαν οι απόφοιτοι

Τις προηγούμενες ημέρες αρκετοί απόφοιτοι των Αρσακείων σχολείων τοποθετήθηκαν αυθόρμητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το όλο ζήτημα. Αρκετοί εξ αυτών πήραν θέση υπέρ του σχολείου και των καθηγητών, επικαλούμενοι τις θετικές τους αναμνήσεις και το ήθος των καθηγητών που είχαν ανά τα χρόνια. Υπήρξαν και εκείνοι που δεν θέλησαν να σταθούν στις δικές τους καλές αναμνήσεις υπερασπιζόμενοι το Αρσάκειο, ώστε να μη φανεί ότι έμμεσα φιμώνουν τους καταγγέλλοντες, ούτε να συγκαλύψουν περιπτώσεις καθηγητών που μπορεί να φέρθηκαν εκτός πλαισίου.

Η θέση του συλλόγου αποφοίτων σχετικά με τις καταγγελίες

Απευθυνθήκαμε στο Σύλλογο Αποφοίτων της ΦΕ (ΣΑΦΕ), ώστε να δούμε αν τυχόν οι δημιουργοί της φόρμας και της επιστολής είχαν απευθυνθεί στο ευρύτερο όργανο των αποφοίτων. Ο ΣΑΦΕ απάντησε αρνητικά ενώ έβγαλε μια ανακοίνωση στην ίδια γραμμή με αυτή της διοίκησης. Επικοινωνήσαμε με την πρόεδρο του ΣΑΦΕ και μας δήλωσε:

«Δε δεχόμαστε ότι το σχολείο πρέπει να βάλλεται. Ας αφήσουμε την δικαιοσύνη να αποφανθεί. Θεωρώ τα δημοσιεύματα απαράδεκτα. Έχει αναλάβει η δικαιοσύνη. Προτρέπω τα θύματα να πάνε στο αρμόδιο όργανο, την Εισαγγελία, από τη στιγμή που έχει ανοίξει η υπόθεση, ώστε να καταθέσουν τα περιστατικά που καταγγέλλονται και να βρεθεί λύση».

Όσο για το αν ο ΣΑΦΕ θα προβεί σε άλλη ενέργεια, πέραν της ανακοίνωσης που εξέδωσε, η πρόεδρος του ΣΑΦΕ δήλωσε πως η ανακοίνωση ήταν η μοναδική ενέργεια του Συλλόγου, αφού όπως είπε, δεν συντρέχει λόγος πρόσθετων κινήσεων.

Εκπροσώπηση των αποφοίτων και αλληλεπίδραση με τα σχολεία

Σύμφωνα με το site των Αρσακείων, οι απόφοιτοι των Αρσακείων Σχολείων υπολογίζονται σε περίπου 250.000 μέλη τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αυτή τη στιγμή, το ΔΣ του ΣΑΦΕ απαρτίζεται από 15 μέλη, 14 εκ των οποίων είναι γυναίκες. Η πρόεδρος εκλέγεται στη θέση της τα τελευταία 19 χρόνια. Σχετικά με τα εγγεγραμμένα μέλη του ΣΑΦΕ, η πρόεδρος δήλωσε ότι υπάρχουν περί τα 3.000 εγγεγραμμένα μέλη, με ορισμένους να αμελούν τις τακτικές τους υποχρεώσεις.

Με την εμπειρία της, η πρόεδρος μας εξήγησε ότι ο Σύλλογος Αποφοίτων μπορεί «να βρίσκει ανοιχτή την πόρτα του Προέδρου της ΦΕ, για θέματα που επιθυμεί να συζητήσει», ωστόσο δεν υπάρχει κάποια στενότερη σχέση μεταξύ του ΣΑΦΕ και της διοίκησης της ΦΕ. «Δεν εμπλεκόμαστε στα θέματα του σχολείου και μάλιστα, σε αντίθεση με πολλά ιδιωτικά σχολεία, ο Σύλλογος Αποφοίτων δεν λαμβάνει επιχορήγηση». Αφού λοιπόν μέσω του ΣΑΦΕ, δεν θα μπορούσε να προκύψει κάποια ενέργεια διερεύνησης περιστατικών βίας, απευθυνθήκαμε στα ίδια τα σχολεία.

Υπάρχουν δομές και μέτρα πρόληψης στα σχολεία;

Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατή η επικοινωνία με τη διοικητικά επικεφαλής της Ψυχολογικής-Συμβουλευτικής Υπηρεσίας της ΦΕ. Έτσι ζητήσαμε από μια υπεύθυνη σύμβουλο σταδιοδρομίας που ανήκει στη συμβουλευτική υπηρεσία, να μας διευκρινίσει αν υπάρχουν δομές εντός του σχολείου, ώστε να αναφέρονται εγκαίρως δυσάρεστα περιστατικά από τους μαθητές. Περιστατικά βίας και παρενόχλησης, σαν αυτά που επικαλούνται οι υπογράφοντες των καταγγελιών.

Η σύμβουλος μας ξεκαθάρισε ότι όλα τα Αρσάκεια διαθέτουν Συμβουλευτική Υπηρεσία με ψυχολόγους, έχοντας ως κύριο στόχο την πρόληψη. Επίσης, μας διαβεβαίωσε ότι υπάρχει υπεύθυνος καθηγητής κάθε τάξης, ομάδα αντιμετώπισης ενδοσχολικής βίας και από φέτος σύμβουλος σχολικής ζωής.

Ο μηχανισμός που ενεργοποιείται σε περιπτώσεις καταγγελιών

Επικοινωνήσαμε με τον διευθυντή ενός Αρσακείου, για να μάθουμε αν υπάρχει μηχανισμός που ενεργοποιείται σε περιπτώσεις που οι μαθητές διαμαρτύρονται για κακές συμπεριφορές των καθηγητών. Ο διευθυντής μας είπε πως είναι ρόλος του να διαχωρίζει τα διαφόρων ειδών παράπονα, ανάλογα με τη φύση τους.

Αν ένας μαθητής φτάσει στο γραφείο του με παράπονα για τον τρόπο που του μίλησε ένας καθηγητής, τότε συνομιλεί ξεχωριστά με τον μαθητή και στη συνέχεια καλεί τον συνάδελφο και μιλά μαζί του. Προσπαθεί να δίνει λύση εσωτερικά. Αν πρόκειται για κάποια πιο σοβαρή περίπτωση, τότε το θέμα μεταφέρεται στο κεντρικό εποπτικό όργανο των Σχολείων (την Εποπτεία) και ενημερώνονται οι γονείς.

Ανέφερε ότι πολύ σπάνια μια καταγγελία γίνεται γραπτώς, ωστόσο αν αυτό συμβεί τότε η υπόθεση μεταφέρεται στα ανώτατα αρμόδια όργανα. Είναι πάντως ξεκάθαρος, ότι θέση της ΦΕ είναι ακόμα και τα πιο σοβαρά περιστατικά να αντιμετωπίζονται με ευθύτητα.

Όσον αφορά πάντως τη διαχείριση των δημόσιων καταγγελιών εις βάρος καθηγητών των Σχολείων στην παρούσα συγκυρία, οι καθηγητές φαίνεται να μην καλύπτονται ούτε από τις ανακοινώσεις της διοίκησης ούτε του συλλογικού τους οργάνου, στις οποίες δεν γίνεται αναφορά στον θεσμικό τρόπο ή τη βούληση αντιμετώπισης περιστατικών που μπορεί να προκύπτουν σε ένα σχολικό περιβάλλον.

Η θέση του Συλλόγου Καθηγητών της ΦΕ για το θέμα της επιστολής

Συνομιλήσαμε με την πρόεδρο του ΣΚΦΕ (Συλλόγου Καθηγητών ΦΕ), η οποία επέλεξε να μην κάνει κανένα επίσημο σχόλιο για την υπόθεση και μας παρέπεμψε στις ανακοινώσεις του Συλλόγου.

Στην ανακοίνωση του ο ΣΚΦΕ στις 25 Φεβρουαρίου 2021, μετά τη δημοσίευση της επιστολής των 285, λέει μάλλον τα αυτονόητα, όπου καταδικάζει τη βία και σημειώνει πως καμία καταγγελία δεν επιτρέπεται να σπιλώνει συνολικά τους εκπαιδευτικούς.

Στην ίδια ανακοίνωση, ο ΣΚΦΕ καταφέρεται και εναντίον μιας ομάδας επτά καθηγητών που διακίνησε «τις πρώτες πρωινές ώρες της 25ης/2/2021» με μέιλ ένα κείμενο στήριξης προς το σχολείο και τους καθηγητές προς υπογραφή, επισημαίνοντας, πως «εγκυμονεί τον κίνδυνο» διχασμού των καθηγητών, και πως ο Σύλλογος είναι το αρμόδιο όργανο για να απευθυνθεί κάθε καθηγητής.

Στην ανακοίνωσή του, ο ΣΚΦΕ συσχέτισε τη διακίνηση του email με τη Διοίκηση της ΦΕ, και αναφέρει πως η διακίνηση του εγγράφου, υποκρύπτει εκβιασμό για την πορεία κάθε εργαζομένου που δε θα συνυπέγραφε. Πάντως η αντίδραση του ΣΚΦΕ σχετικά με την πρωτοβουλία στήριξης των καθηγητών ήταν αρκετά πιο άμεση σε σχέση με την τοποθέτηση του προς την επιστολή των 285 αποφοίτων.

Πιο συγκεκριμένα, ο ΣΚΦΕ επανήλθε με ανακοίνωση επί του ζητήματος της επιστολής των 285 μία εβδομάδα αργότερα, στις 2 Μαρτίου, όπου επί της ουσίας υιοθετεί την ίδια γραμμή με τη διοίκηση, καθώς όπως γράφει η ανακοίνωση «έχουν πια επιληφθεί οι αρμόδιες δικαστικές αρχές» και «κάνει έκκληση προς όσους δημιουργούν αχρείαστο ή/και παραπλανητικό «θόρυβο» να τηρήσουν συγκρατημένη και μετρημένη στάση».

Και η ΟΙΕΛΕ ενάντια στην ομάδα των 7 καθηγητών

Η ΟΙΕΛΕ, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος, πήρε θέση στα γεγονότα με ανακοίνωση κατά της ομάδας των επτά καθηγητών. Σε ανακοίνωση της στις 25 Φεβρουαρίου 2021, η ΟΙΕΛΕ άφησε να εννοηθεί ότι πρόκειται για καθηγητές προσκείμενους στη διοίκηση των σχολείων, διαχωρίζοντας εκ των πραγμάτων τους καθηγητές των Αρσακείων σε καθηγητές προσκείμενους και μη προσκείμενους στη διοίκηση της Φ.Ε. Δύο από τους καθηγητές των Αρσακείων απάντησαν με σχετικό κείμενο, όπου εγκαλούν τον εκπρόσωπο της ΟΙΕΛΕ για «μικροψυχία έναντι των Αρσακείων και δουλικότητα σε ένα στείρο και άγονο συνδικαλισμό».

Εμείς, επικοινωνήσαμε με έναν εκ των δύο υπογραφόντων καθηγητών της απάντησης, για να μας εξηγήσει γιατί δεν απευθύνθηκε στο νόμιμο όργανο εκπροσώπησης των καθηγητών, τον ΣΚΦΕ, ώστε να διοργανώσουν από κοινού μια κίνηση στήριξης. Όπως μας λέει, παρότι εργάζεται για 22 χρόνια στην ΦΕ, ο ίδιος δεν είναι μέλος του ΣΚΦΕ. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως ο ΣΚΦΕ πρόσκειται στην γραμμή της ΟΙΕΛΕ, ως εκ τούτου θεώρησε πως τα αντανακλαστικά του δεν θα ήταν άμεσα ως προς την στήριξη του σχολείου στην συγκεκριμένη κρίση. Υποστηρίζει ότι ενήργησαν επειδή θεώρησαν ότι ο ΣΚΦΕ θα άφηνε τους καθηγητές της ΦΕ μετέωρους.

Τον ρωτήσαμε αν απηύθυνε την ίδια κατηγορία περί μη στήριξης και στη Διοίκηση ή την Εποπτεία των σχολείων. Μας απάντησε ότι η υποστήριξη των καθηγητών είναι καταρχήν υποχρέωση του συνδικαλιστικού τους οργάνου, και δικαίωμα του κάθε θιγόμενου ξεχωριστά και πως η στήριξη της Διοίκησης είναι δεδομένη.

Απαντώντας στους καθηγητές στις 3 Μαρτίου 2021, η ΟΙΕΛΕ αποκάλεσε τους δύο υπογράφοντες καθηγητές «εμμονικούς με τον πρόεδρο της ΟΙΕΛΕ» και «υπαλλήλους του Μπαμπινιώτη», ταυτίζοντάς τους με την διοίκηση της ΦΕ για ακόμα μια φορά, ενώ τους παρέπεμψε στη δεύτερη ανακοίνωση του ΣΚΦΕ για να «καταλάβουν ποια είναι τα αισθήματα των συναδέλφων τους απέναντί τους και απέναντι στο θλιβερό τους ρόλο».

Οι κατηγορίες των καθηγητών προς τον σύλλογο ΣΚΦΕ

Πέραν των καθηγητών αυτών, υπάρχουν κι άλλοι καθηγητές με τους οποίους μιλήσαμε, οι οποίοι ενισχύουν τους ισχυρισμούς της ελλιπούς αντιπροσώπευσης και της μερικής ταύτισης μεταξύ ΣΚΦΕ και ΟΙΕΛΕ. Σημειώνουν επίσης ότι ο ΣΚΦΕ δεν ανήκει στην ΟΙΕΛΕ, ως εκ τούτου δεν εξηγείται η συνεχής ανάμειξη της στα Αρσάκεια.

Μας είπαν ότι ο ΣΚΦΕ λειτουργεί βασιζόμενος στην αδιαφορία των περισσότερων καθηγητών. Σκιαγράφησαν, δηλαδή, ένα γνωστό μοτίβο κατά το οποίο το περιορισμένο ενδιαφέρον των εργαζομένων προς το συνδικαλιστικό όργανο, οδηγεί σε αποχή από τις διαδικασίες του και έχει σαν τελικό αποτέλεσμα την αναποτελεσματική έκφραση του συνόλου των εργαζομένων μέσω του αρμοδίου οργάνου.

Πιο συγκεκριμένα, σχετικά με το ζήτημα της επιστολής, μάθαμε ότι υπήρξε αίτημα για σύγκληση συνέλευσης του Συλλόγου προς συζήτηση του θέματος που προέκυψε μετά τη δημοσίευση της επιστολής. Ωστόσο, το ΔΣ του ΣΚΦΕ, απέρριψε το αίτημα. Εκπρόσωποι του ΣΚΦΕ δεν θέλησαν να κάνουν κάποιο σχόλιο επί του θέματος, παραπέμποντάς μας και πάλι στις ανακοινώσεις που έχουν εκδώσει.

Η κόντρα μεταξύ ΟΙΕΛΕ – Μπαμπινιώτη

Ποια είναι όμως η στάση της ΟΙΕΛΕ απέναντι στα Αρσάκεια και γιατί αρκετοί καθηγητές των Αρσακείων αντιδρούν στις παρεμβάσεις της;

Μόλις αποκαλύφθηκαν οι καταγγελίες που αφορούσαν τον Δημήτρη Λιγνάδη και πριν τη δημοσίευση της επιστολής των 285 αποφοίτων, στις 20 Φεβρουαρίου 2021 ο πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ κ. Κουρουτός, έσπευσε να τοποθετηθεί εναντίον του κ. Μπαμπινιώτη, μέσω ανοιχτής επιστολής. Ο κ. Κουρουτός κατήγγειλε τον πρόεδρο της ΦΕ λέγοντας ότι «ο Πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι αδύνατον να μην γνώριζε, να μην είχε ακούσει όλα όσα επί πολλά χρόνια ψιθυρίζονταν στο χώρο των Αρσακείων Σχολείων».

Παρότι ο κ. Κουρουτός, έχει καταφερθεί στο παρελθόν εναντίον του Κολλεγίου Αθηνών, απέφυγε να κατηγορήσει τον επικεφαλής του αντίστοιχου ιδρύματος για συγκάλυψη της δράσης του Δ. Λιγνάδη, παρότι ο τελευταίος είχε εργαστεί και εκεί. Ο κ. Μπαμπινιώτης αντέδρασε απορρίπτοντας τον ισχυρισμό του κ. Κουρουτού μέσω τοποθέτησής του στο facebook.

Η μακροχρόνια έριδα μεταξύ των δύο, ερμηνεύεται από τη συνέχεια της επιστολής του κ. Κουρουτού, όπου γράφει «στο παρελθόν έχω αναφερθεί αναλυτικά στα έργα και τις ημέρες του κ. Μπαμπινιώτη ως Προέδρου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και ως Υπουργού Παιδείας».

Στον απόηχο της επιστολής των αποφοίτων, τη Δευτέρα, 8 Μαρτίου 2021, ο κ. Κουρουτός απέστειλε εξώδικη διαμαρτυρία προς την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, την οποία κοινοποίησε και στον Πρωθυπουργό, «λόγω της αδράνειας που επιδεικνύει η υπουργός στην αντιμετώπιση των καταγγελιών σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης μαθητών στα Αρσάκεια Σχολεία από τον εκπαιδευτικό θεατρικής αγωγής και σκηνοθέτη Δημήτρη Λιγνάδη, ενδεχομένως και από άλλα στελέχη του σχολείου». Σχετική ερώτηση προς την κ. Κεραμέως έχει καταθέσει και ο ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή.

Ένας ψύχραιμος παρατηρητής, θα αναρωτηθεί, γιατί ενώ βασίζεται στα ίδια στοιχεία, ο κ. Κουρουτός επιλέγει να «καταγγείλει» τα Αρσάκεια Σχολεία και τους καθηγητές τους -που θέλει να εκπροσωπεί- και δεν ζητά τουλάχιστον την ίδια αντίδραση για το Κολλέγιο, σχολείο από το οποίο ειρήσθω εν παρόδω έχει αποφοιτήσει η Υπουργός Παιδείας και ο Πρωθυπουργός.

Ένας καθηγητής εξηγεί τον λόγο των επιθέσεων

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η υπόθεση πως αυτές οι κινητοποιήσεις δεν έχουν ως αποκλειστικό στόχο την εξιχνίαση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά την εργαλειοποίηση αυτών για ίδια οφέλη σε μια μακροχρόνια προσωπική και ιδεολογική κόντρα, έχει αποκτήσει πολλούς υποστηρικτές. Μεταξύ αυτών, ένας καθηγητής με μακρά θητεία στα Σχολεία, που μας μίλησε:

«O κ. Μπαμπινιώτης συχνά ταυτίζεται εσφαλμένα με το σύντομο πέρασμα του ως υπουργός Παιδείας και τις περικοπές που έγιναν εν μέσω μνημονιακών πολιτικών. Του επιτίθενται τα συνδικαλιστικά όργανα και στελέχη της αντιπολίτευσης, επειδή έχει ασκήσει, διακριτικά πλην σαφώς, κριτική στην προηγούμενη κυβέρνηση. Δεν είναι όμως μόνο εξωτερικές οι κόντρες του κ. Μπαμπινιώτη. Υπάρχουν και εντός της ΦΕ, δυνάμεις που δεν επιθυμούν την επέκταση των Σχολείων στην περιφέρεια, θεωρώντας ότι τους στερεί επιπλέον επιδόματα. Δεν έχουν γίνει κοινωνοί του οράματος των Αρσακείων, κορωνίδα του οποίου είναι το Αρσάκειο Τιράνων».

Απ’ ότι φαίνεται, η τριβή έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια, σαν αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Ο καθηγητής προσθέτει:  

 «Μετά το 2009, τα σχολεία βρέθηκαν αντιμέτωπα -όπως όλη η Ελλάδα-  με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες. Επεβλήθη ΕΝΦΙΑ στις μη κερδοσκοπικές εταιρείες όπως η Φ.Ε., κάτι που σήμαινε κόστος εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για ακίνητα που είναι περιουσία των σχολείων. Επίσης, υπήρξε μείωση των μαθητών και ταυτόχρονα μείωση των μισθωμάτων των ακινήτων και των καταστημάτων που ενοικίαζε. Την ίδια στιγμή όμως, παρά την αύξηση του διδακτικού ωραρίου κατά 2 διδακτικές ώρες από το Υπ. Παιδείας, διατηρήθηκαν όλες οι θέσεις εργασίας και  δημιουργήθηκε μέσα στην κρίση καινούριο σχολείο στα Γιάννενα. Πώς θα γίνονταν αυτά χωρίς τον κ. Μπαμπινιώτη;».

Η στάση του Συλλόγου Καθηγητών της ΦΕ προς τη διοίκηση

Εμείς ανατρέξαμε στο παρελθόν και εντοπίσαμε ότι ο ΣΚΦΕ έχει τοποθετηθεί για τα παραπάνω. Στο άρθρο της κ. Αγγελή στην Εφ.Συν. από το 2017, δημοσιεύονται αποσπάσματα ανακοίνωσης του ΣΚΦΕ, όπου περιγράφεται η διαχείριση των οικονομικών δυσκολιών της ΦΕ:

«Οι ”ενέργειες” στις οποίες αναφέρεται η πρόεδρος του ΣΚΦΕ είναι η διακοπή, τον Ιούλιο του 2010, του επί περίπου 37 έτη καταβαλλόμενου εκπαιδευτικού επιδόματος της Φ.Ε. των 205 ευρώ μηνιαίως, ο «κατακερματισμός» των έως τότε βασικών αποδοχών, τον Ιανουάριο του 2012, σε βασικές αποδοχές και στη λεγόμενη οικειοθελή παροχή, γεγονός που οδήγησε τον Νοέμβριο του 2013, στην πλήρη κατάργησή του από το ΔΣ της ΦΕ».

Ενώ, λοιπόν, ανακύπτει πως υπάρχει χρόνια διαφωνία και έντονη απόκλιση μεταξύ του ΣΚΦΕ και της Διοίκησης, κάτι που επιβεβαίωσαν οι συζητήσεις μας με πολλούς καθηγητές, οι ανακοινώσεις του ΣΚΦΕ για την επιστολή των 285 αποφοίτων, φαίνονται να βρίσκονται στην ίδια γραμμή αντίδρασης με αυτή της διοίκησης (ότι έχει επιληφθεί η δικαιοσύνη για το θέμα της επιστολής).

Cui bono?

Στον απόηχο της επιστολής των 285 αποφοίτων, ο πρόεδρος της ΦΕ παρέπεμψε όπως είπαμε το ζήτημα στην Εισαγγελία. Ο Σύλλογος των καθηγητών (ΣΚΦΕ) από τη μεριά του, δε φαίνεται να προτίθεται να «βγάλει το φίδι απ’ την τρύπα», ίσως εξαιτίας της τεταμένης σχέσης του με τη διοίκηση, και υιοθέτησε στάση «διαρκούς ουδετερότητας» επικαλούμενος τη Δικαιοσύνη. Το ίδιο έκανε και ο Σύλλογος των αποφοίτων, αφού δεν έχει ούτε το έρεισμα, ούτε τα μέσα για να επιχειρήσει μια έρευνα εντός των κόλπων του.

Εν μέσω αυτών και χωρίς –απ’ όσο γνωρίζουμε- να έχει υπάρξει επίσημη καταγγελία μαθητή ή αποφοίτου των Αρσακείων και με μοναδικό όπλο τον συσχετισμό της υπόθεσης Λιγνάδη, η ΟΙΕΛΕ έχει προλάβει να ζητήσει την παραίτηση του κ. Μπαμπινιώτη και την παρέμβαση της υπ. Παιδείας και του Πρωθυπουργού στα θέματα της ΦΕ. Παράλληλα, ως ζητούμενο στην παρέμβαση της ΟΙΕΛΕ προς την Πολιτεία τίθεται η τοποθέτηση στα Αρσάκεια ειδικών υπαλλήλων-επιτρόπων με απόφαση της Υπουργού Παιδείας, θέση που αποτελεί και πάγιο αίτημα και του σημερινού ΔΣ του ΣΚΦΕ.

Γιατί στοχοποιείται ο κ. Μπαμπινιώτης

Θα ήταν άδικο αν δεν αναγνωρίζαμε ότι στα 35 χρόνια προεδρίας Μπαμπινιώτη, η ΦΕ έχει προσφέρει στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και έχει κάνει σημαντικά βήματα μπροστά. Ενδεικτικά, οργανώθηκε ψυχολογική – συμβουλευτική υπηρεσία, εγκαινιάστηκε η συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης και δημιουργήθηκε η Στοά του Βιβλίου. Επίσης, ιδρύθηκε το Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολλέγιο Τιράνων και το Αρσάκειο Ιωαννίνων και χτίστηκαν νέες υποδομές σε όλα τα σχολεία. Αποφασίστηκε η ίδρυση Αρσακείου στη Θράκη και στην Κύπρο. Τέλος, από το 2013 ξεκίνησε η συνεργασία των Αρσακείων με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard.

Μάλιστα τα τελευταία χρόνια, τα Αρσάκεια έχουν καινοτομήσει διοργανώνοντας ουσιαστικές δράσεις, πολλές από αυτές είναι μοναδικές στο είδος τους πανελληνίως. Παναρσακειακοί αθλητικοί αγώνες, αγώνες λόγου και τέχνης και επιστημονικά συνέδρια θετικών επιστημών δίνουν ευκαιρίες ουσιαστικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών απ’ όλα τα σχολεία. Οι διοργανώσεις αυτές καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο φάσμα ενδιαφερόντων και δίνουν την ευκαιρία σχεδόν στο σύνολο των μαθητών να έρθουν σε επαφή με μαθητές με συγκλίνοντα ενδιαφέροντα, από άλλα σχολεία, εντός και εκτός Ελλάδας.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ο κ. Μπαμπινιώτης δέχεται αρκετές προσωπικές επιθέσεις, που συχνά εμπλέκουν τα Αρσάκεια. Τα πρόσφατα γεγονότα είχαν ως αποτέλεσμα πολλοί εργαζόμενοι της ΦΕ να νιώθουν εκτεθειμένοι και πολλοί απόφοιτοι πληγωμένοι. Όπως θα αναδείξουμε, την μεγαλύτερη ευθύνη για την πορεία της ΦΕ την έχει μεν ο κ. Μπαμπινιώτης ως πρόεδρος, αλλά αποτελεί την «κορυφή του παγόβουνου» ενός ευρύτερα βραδυκίνητου μηχανισμού, τον οποίο θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια.

Ποια είναι η δομή της ΦΕ;

Είναι χρήσιμο να αναφέρουμε πως η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία έχει δύο βασικά όργανα, την Διοίκηση και την Εποπτεία. Όπως προκύπτει, θεσμικά ο αποδέκτης τυχόν καταγγελιών εις βάρος καθηγητών, σε ένα πιο κεντρικό επίπεδο, θα ήταν η Εποπτεία των Σχολείων. Αναφέρεται εξάλλου και στο επίσημο site της Φ.Ε. ότι «η Εποπτεία έχει ευρείες διοικητικές αρμοδιότητες, καθώς οργανώνει, παρακολουθεί, ελέγχει και αξιολογεί το εκπαιδευτικό έργο που επιτελείται στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία».

Πέραν της Εποπτείας που είναι αρμόδια για τα σχολεία, υπάρχει και η Διοίκηση που αποτελείται από τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο. Το ΔΣ σχεδιάζει και κατευθύνει όλο το έργο των Σχολείων και της Εταιρείας. Ο Πρόεδρός του είναι νόμιμος εκπρόσωπος τής Εταιρείας και τού Διοικητικού Συμβουλίου.

Συνοπτικά, ερμηνεύοντας το ΠΔ 112 του 2019 (ΦΕΚ) που ορίζει τον κανονισμό λειτουργίας της ΦΕ, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου εκλέγονται κάθε τρία χρόνια από το σώμα των Εταίρων, το οποίο συνέρχεται σε γενική συνέλευση κάθε χρόνο. Όλα τα μέλη μπορούν να επανεκλέγονται χωρίς περιορισμό στις θητείες ή στα χρόνια που υπηρετούν. Ωστόσο, η προσχώρηση κάποιου στο σώμα των Εταίρων γίνεται μόνο με έγκριση του ΔΣ, κατόπιν πρότασης του Προέδρου.

Τι είναι το σώμα των Εταίρων;

Το Σώμα των Εταίρων είναι επιβαρυμένο με την ευθύνη εκλογής των μελών της Διοίκησης και στο site των Αρσακείων Σχολείων, γράφει πως: «Το σώμα των Εταίρων αποτελεί μία κοινότητα με μεγάλη ιστορία και προσφορά στα εκπαιδευτικά πράγματα τής χώρας και αποτελείται από πρόσωπα που κατέχουν ξεχωριστή θέση στις επιστήμες, στα γράμματα και στις τέχνες και στη διοίκηση τής χώρας». Βεβαίως, στο άρθρο 2 του ΠΔ του 2019 αναφέρονται και άλλες παράμετροι, στις οποίες πρέπει κάποιος να ανταποκρίνεται προκειμένου να γίνει Εταίρος της ΦΕ.

Επίσης, ξεχωρίζουμε ότι «τα μέλη της Εταιρείας εκλέγονται από το Διοικητικό Συμβούλιο κατόπιν προτάσεως του Προέδρου». Δυστυχώς, όσο κι αν προσπαθήσαμε, δεν καταφέραμε να βρούμε κάπου δημοσιευμένη τη λίστα με τους Εταίρους.

Ποιοι διοικούν την ΦΕ;

Όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι, πρόεδρος της ΦΕ είναι ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης, πρώην Πρύτανης του ΕΚΠΑ. Αυτό που ίσως δεν είναι αρκετά γνωστό, είναι πως βρίσκεται στη θέση του προέδρου της ΦΕ από το 1986, δηλαδή για 35 χρόνια. Άλλωστε, στο άρθρο 11 του κανονισμού της Φ.Ε. αναφέρεται καθαρά ότι όλα τα μέλη του ΔΣ έχουν τη δυνατότητα να επανεκλέγονται, χωρίς να υπάρχει όριο θητείας.

Το ΔΣ της ΦΕ απαρτίζεται από 12 άμισθα μέλη, που αυτή τη στιγμή είναι άπαντες άνδρες στην έβδομη, στην όγδοη ακόμα και στην ένατη δεκαετία της ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για έναν επ. αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, έναν πρ. πρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, έναν καθηγητή της Νομικής Σχολής, δυο καθηγητές γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ, δυο καθηγητές αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, έναν καθηγητή Ιατρικής του ΕΚΠΑ, έναν καθηγητή ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, έναν πρώην διευθυντή του Υπ. Οικονομικών, έναν καθηγητή παιδαγωγικής του τμήματος δημοτικής εκπαίδευσης κι έναν πρώην διευθυντή του ΕΚΠΑ. Η μονομέρεια του (καθ’ όλα αξιόλογου) συνόλου ως προς τις ανθρωπιστικές σπουδές είναι προφανής.

Ο ρόλος του ΔΣ

Στην προσπάθεια μας να καταλάβουμε περισσότερα για τον ουσιαστικό ρόλο των μελών του ΔΣ, ρωτήσαμε καθηγητές που υπηρετούν πολλά χρόνια στα Αρσάκεια. Μας είπαν πως «πρόκειται για επιφανείς προσωπικότητες με μεγάλο κύρος, οι οποίοι χρησιμοποιούν πολλές φορές τις γνώσεις τους ώστε να λύνουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Εταιρεία».

Στη συνέχεια, ρωτήσαμε αν τα μέλη του ΔΣ επισκέπτονται συχνά τα Σχολεία, μιας και ως μαθητές δεν έτυχε να τους συναντήσουμε ποτέ. Μας απάντησαν πως «παρά το ότι τα μέλη του είναι άνθρωποι με βεβαρυμένο πρόγραμμα επισκέπτονται τα σχολεία, πολλοί εξ αυτών συχνότατα».

Θέματα υπεράσπισης και διαχείρισης της περιουσίας

Ένας από τους καθηγητές μας είπε ότι τα μέλη του ΔΣ «διαχειρίζονται υποθέσεις χωρίς αμοιβή, για τις οποίες η ΦΕ θα δαπανούσε σημαντικότατους πόρους». Εκείνοι αντί αμοιβής, επωφελούνται του κύρους που έχει η συμμετοχή στο ΔΣ της ΦΕ καθώς και από το αίσθημα προσφοράς προς την ελληνική εκπαίδευση. Ο ίδιος καθηγητής μας τόνισε πως «η ΦΕ έχει αποκτήσει την περιουσία της από δωρεές. Η επιτυχία της σε επίπεδο οικονομικό προέκυψε σε βάθος χρόνου επειδή τα χρήματα αξιοποιήθηκαν λόγω της διαχρονικά χρηστής διοίκησης που άσκησε το εκάστοτε ΔΣ».

 

Πώς βλέπει ο Πρόεδρος την επόμενη μέρα;

Αναρωτηθήκαμε τι σκέφτεται ο κ. Μπαμπινιώτης μετά από 35 χρόνια στην προεδρεία της ΦΕ. Κάποιοι από τους καθηγητές με τους οποίους μιλήσαμε πιστεύουν ότι προετοιμάζει κατά την τελευταία πενταετία, διακριτικά, την αποχώρηση του. Η προετοιμασία για την επόμενη μέρα της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ψηφιοποίηση του αρχείου της δικής του περιόδου.

Γιατί ασχοληθήκαμε;

Φτάνοντας σε αυτό το σημείο, κι έχοντας παρουσιάσει τα γεγονότα όσο πιο πιστά μπορούσαμε, νιώθουμε την ανάγκη να εξηγήσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν να το κάνουμε. Όντας απόφοιτοι των Αρσακείων πιστεύουμε πως μια υπόθεση του σχολείου μας δεν αφορά απλώς ένα ιδιωτικό σχολείο, αλλά αγγίζει το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Είναι η ιστορικότητα του ιδρύματος, η διάχυση, η επίδραση και η προσφορά των Αρσακείων στην ελληνική κοινωνία, που τα καθιστούν εν πολλοίς σημαντικό διαμορφωτή της κουλτούρας της σύγχρονης Ελλάδας, κάτι που τεκμαίρεται και από το μέγεθος της απήχησης των τελευταίων γεγονότων.

Ας μην ξεχνάμε τον αρχικό σκοπό ίδρυσης της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, που δεν ήταν άλλος απ’ το να μορφώσει τις Ελληνίδες. Εκατόν ογδόντα πέντε (185) χρόνια πριν, σε μια εποχή που για το κράτος η μόρφωση των κοριτσιών δεν ήταν προτεραιότητα, υπήρξαν κάποιοι ευπατρίδες που σκέφτονταν πως για να υπάρχουν μορφωμένοι Έλληνες, έπρεπε να υπάρχουν και μορφωμένες Ελληνίδες.

Με αφορμή την προσπάθεια να αποτυπώσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των φερόμενων καταγγελιών και τους συσχετισμούς με την υπόθεση Λιγνάδη, νιώσαμε την ανάγκη να παρουσιάσουμε και τον συνολικό τρόπο λειτουργίας του ιστορικού ιδρύματος της ΦΕ, για τον οποίο και καταλήγουμε σε ορισμένα συμπεράσματα ευελπιστώντας να είναι εποικοδομητικά.

Τα δικά μας συμπεράσματα

Πέρα από τα πολλά τους θετικά, οφείλουμε από ενδιαφέρον για το μέλλον των Σχολείων μας να θέσουμε τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων. Τα Αρσάκεια που γνωρίσαμε ως μαθητές είναι σχολεία στα οποία συχνά συνυπάρχουν η κακώς εννοούμενη συντήρηση, δηλαδή η διοικητική ανελαστικότητα και η άτολμη προσκόλληση σε μεθόδους του παρελθόντος, αλλά και η ανέξοδη, εκ του ασφαλούς, αντιδραστικότητα.

Αναμφίβολα, πιστώνεται στα θετικά της Αρσακειακής φυσιογνωμίας η σταθερή προσήλωση στην ανάδειξη της ελληνικής παράδοσης, στην καλλιέργεια της γλώσσας και της ιστορικής γνώσης, η εισαγωγή πολλαπλών εκπαιδευτικών δράσεων και η μεγάλη προσφορά του ιδρύματος στην περιφέρεια.

Πρόκειται ωστόσο για ένα βραδυκίνητο οργανισμό, χωρίς γρήγορες αντιδράσεις, στον οποίο φαίνεται να έχει επικρατήσει ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης, το οποίο μπορεί να λειτουργούσε καλύτερα στο παρελθόν, τώρα όμως είναι ανάγκη να αναθεωρηθεί. Δυστυχώς, ο αρχικά πρωτοποριακός χαρακτήρας της ΦΕ «χάθηκε» κάπου στην πορεία, και είναι πια ανάγκη να τον βρει ξανά.

Η προσαρμογή στις απαιτήσεις της νέας εποχής επιτάσσει εκσυγχρονισμό του μηχανισμού λειτουργίας, που εκφράζεται από τους θεσμούς του ιδρύματος. Χρειάζεται ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, ανανέωση και αναζήτηση νέων προσώπων και ιδιοτήτων στις διοικητικές θέσεις κι εμπιστοσύνη στους διευθυντές των σχολείων που είναι οργανικά αναμεμειγμένοι με την κάθε σχολική μονάδα, δίνοντας τους μεγαλύτερη ελευθερία.

Συνολικότερα, ως απόφοιτοι που νοιάζονται για το σχολείο τους, ευελπιστούμε σε μετάβαση προς ένα πιο σύγχρονο μοντέλο διοίκησης με σύγχρονα αντανακλαστικά, το οποίο θα υπηρετεί και στο μέλλον τις αρχικές αξίες της ΦΕ για προσφορά στην ελληνική κοινωνία.

Οι πεφωτισμένοι δεν λειτουργούν στο ημίφως

Δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστο το καθεστώς εκλογής των δυο σωμάτων (ΔΣ και Σώμα των Εταίρων) τα μέλη των οποίων αλληλοεκλέγονται, καθιστώντας την ανάπτυξη αμφίδρομων σχέσεων μεταξύ τους πιθανή και δίδοντας λαβές για αμφισβήτηση.

Όσον αφορά το Σώμα των Εταίρων, προκύπτει εύλογα η απορία σχετικά με τη μη ανάρτηση των ονομάτων των μελών του. Θεωρούμε πως, αν κάποιοι απόφοιτοι ή ευεργέτες της ΦΕ, επιλέγονται για να απαρτίσουν το εκλογικό σώμα του ΔΣ, τότε αυτοί οφείλουν να είναι πρέσβεις των αρχών και των αξιών της ΦΕ. Δεν υπάρχει λόγος οι αξιότεροι να είναι ανώνυμοι. Αντίθετα, είναι σημαντικό να λάμπουν δια του παραδείγματος τους στην κοινωνία που αναζητά υγιή πρότυπα, ειδικά όταν η ιδιότητα του Εταίρου είναι πρακτικά ισόβια.

Οι υπερβολικά μακροχρόνιες θητείες οδηγούν πράγματι στην ισοβιότητα του Προέδρου και μελών του ΔΣ, κάτι που δεν δημιουργεί γόνιμο έδαφος για εκσυγχρονισμό. Εκείνο που μπορεί επίσης να σημειωθεί, είναι η καθολική επικράτηση του αρσενικού φύλου και η μεγάλη ηλικία των μελών του ΔΣ. Είναι προφανές ότι δεν αποτελεί πρόβλημα το να είναι κάποιος άνδρας ή ηλικιωμένος όσον αφορά τη συμμετοχή του στο ΔΣ ενός εκπαιδευτικού οργανισμού. Γίνεται όμως πρόβλημα, αν το να μην είσαι ηλικιωμένος άνδρας, σε απομακρύνει από το να γίνεις μέλος του.

Παρότι τα μέλη του ΔΣ μπορεί να ασπάζονται το όραμα του ιδρύματος, εκ των πραγμάτων δε συνδέονται με τα Σχολεία με δεσμούς όπως είναι η φοίτηση στα Αρσάκεια, αφού ως το 1980 ήταν αποκλειστικά σχολεία θηλέων. Δοθέντος ότι υπάρχουν πολλές γενιές αποφοίτων, ανδρών και γυναικών και μάλιστα επιφανών, όπως είναι για παράδειγμα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Α. Σακελλαροπούλου, θα μπορούσε το σώμα των Εταίρων να εξετάσει υποψηφιότητες νεότερων μελών. Τέλος, παρότι η θέση των μελών του ΔΣ είναι άμισθη, αρκετοί μας επισήμαναν ευλόγως ότι είναι μια θέση που προσφέρει και αρκετά προνόμια.

Για μια ομαλή μετάβαση στην επόμενη μέρα, ίσως χρειάζεται αναθεώρηση του καταστατικού λειτουργίας της ΦΕ που έχει προκύψει με Προεδρικό Διάταγμα και ως τώρα ορίζει υπερεξουσίες στον Πρόεδρο της ΦΕ, επιτρέπει την ισόβια επανεκλογή των μελών του ΔΣ και περιγράφει τις αρμοδιότητες που αφορούν τη διαχείριση της περιουσίας του ιδρύματος, προς μια κατεύθυνση ευελιξίας και εξωστρέφειας.

Η ανάγκη αντιπροσώπευσης και συμμετοχής καθηγητών και αποφοίτων

Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να υπάρχουν ισχυρά όργανα αντιπροσώπευσης καθηγητών και αποφοίτων, που αφενός θα δρουν ελεγκτικά προς τη διοίκηση και αφετέρου θα παρεμβαίνουν με τόλμη για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων, όχι μόνο οικονομικής αλλά και παιδαγωγικής φύσης, γιατί ευθύνη έχουν και οι ελέγχοντες εκπρόσωποι για τα όσα τυχόν γίνονταν ανεκτά ή δεν καταγγέλλονταν. Δυστυχώς παρατηρούνται προβλήματα αντιπροσωπευτικότητας, αλλά και η προβολή αναχωμάτων απέναντι σε απόπειρες ενεργότερης ενασχόλησης που λειτουργούν περιοριστικά για τη συλλογική έκφραση και σε αυτό το επίπεδο.

Για παράδειγμα, περιήλθε στην κατοχή μας η καταγγελία καθηγητή από το Αρσάκειο Ιωαννίνων, με κατηγορίες προς τον ΣΚΦΕ ότι δεν ενέγραφε ως μέλη τους καθηγητές των περιφερειακών σχολείων. Ο καθηγητής αυτός προχώρησε το 2019 σε αγωγή, μέσω της οποίας ο ΣΚΦΕ -κι αφού αρχικά αγνόησε τις γνωμοδοτήσεις των ίδιων των νομικών του συμβούλων- αναγκάστηκε τελικά να εγγράψει κάποια μέλη από τα σχολεία της περιφέρειας. Ούτε για αυτή την κατηγορία λάβαμε κάποιο σχόλιο από τον ΣΚΦΕ. Τίθεται λοιπόν θέμα αντιπροσωπευτικότητας του ΣΚΦΕ, καθώς ουσιαστικά μέχρι πρόσφατα συμμετείχαν μόνο εκπαιδευτικοί από τα Σχολεία της Αττικής.

Σχετικά με τους αποφοίτους, τα 3.000 μέλη (κάποια εκ των οποίων ανενεργά) σε σύνολο 250.000 αποφοίτων, όπως επικαλείται το σχολείο, δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός οργανωμένου συλλόγου. Απ’ ότι φαίνεται, υπάρχουν σύνθετες και κάπως χρονοβόρες διαδικασίες, προκειμένου κάποιος να γίνει μέλος και να μπορεί να έχει το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι.

Ενδεχομένως, η μακροχρόνια θητεία ορισμένων μελών να δυσκολεύει την ενσωμάτωση νεότερων αποφοίτων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προώθηση νέων ιδεών και τη μεταβίβαση αρχών και αξιών μεταξύ διαφορετικών γενεών. Σε κάθε περίπτωση, οι απόφοιτοι –όσοι το επιθυμούν κι αισθάνονται την ανάγκη αλληλεπίδρασης και προσφοράς στα Σχολεία- οφείλουν να αναλάβουν μια πιο υπεύθυνη και ενεργό στάση.

Με αφορμή την επιστολή των 285, θεωρούμε ότι η απαθής στάση δε βοηθά το σχολείο ούτε τη διαμόρφωση ειλικρινών σχέσεων. Το ζήτημα σε αυτή τη συγκυρία είναι να μιλήσει ελεύθερα οποιοσδήποτε έχει οποιοδήποτε περιστατικό να καταγγείλει, προκειμένου να προστατευθούν κυρίως οι τωρινοί και οι επόμενοι μαθητές.

Ας ακούσουμε τους σημερινούς μαθητές

Καθώς τα Αρσάκεια γίνονται βορά στη δημόσια αντιπαράθεση και στο παιχνίδι των εντυπώσεων, λίγοι σκέφτονται τους σημερινούς μαθητές. Οι μαθητές δεν θα πρέπει να αισθάνονται ούτε απομονωμένοι, ούτε διχασμένοι. Ορισμένοι εξ αυτών ίσως να νιώθουν ότι υπάρχει κάτι το οποίο αξίζει να ειπωθεί, αλλά οι αντιδράσεις ως τώρα δεν ευνοούν κλίμα εμπιστοσύνης και διαλόγου. Όπως είπαν ήδη αρκετοί, ας ακούσουμε τα παιδιά.

Εμείς πιστεύουμε ότι τα περιστατικά bullying, που περιγράφονται από αποφοίτους στα social media, δεν μπορεί να είναι όλα αποκυήματα της φαντασίας και φυσικά η καταγγελλόμενη νοοτροπία του σχολικού εκφοβισμού μεταξύ μαθητών -όσο περιορισμένη έκταση κι αν έχει- κι ο παρωχημένος τρόπος επικοινωνίας ορισμένων καθηγητών πρέπει να αλλάξει. Πράγματι πρόκειται για καθημερινά σκηνικά, που δυστυχώς συνέβαιναν και συμβαίνουν σε όλα τα σχολεία της χώρας. Τώρα, αν όχι χθες, είναι που πρέπει να ανοίξει ο διάλογος για όλα τα σχολεία, και να διαμορφωθούν –όπου δεν υπάρχουν- δομές πρόληψης και βοήθειας για τα παιδιά.

 

Προστατεύουμε τα παιδιά όσο είναι ακόμα παιδιά

Ως απόφοιτοι των Αρσακείων Σχολείων και αναλογιζόμενοι όλο το σπουδαίο έργο που επιτελείται στα σχολεία, με εμπόδια και προβλήματα μεν αλλά και με τεράστια απήχηση και μεγάλο όφελος για τους μετέχοντες, θα θέλαμε να προτρέψουμε τους «σιωπηλούς» μαθητές του 2021 να διεκδικήσουν όσα έλειψαν από τις προηγούμενες αρσακειακές γενιές ή όσα εσφαλμένα θεώρησαν δεδομένα: να εναντιώνονται σε κάθε συμπεριφορά που προσβάλλει και περιορίζει την ελευθερία της έκφρασής τους, και την αξιοπρέπειά τους, να διεκδικήσουν διαφάνεια και ειλικρίνεια από όλες τις πλευρές. Τόσο από τους θεσμικά υπεύθυνους αλλά και από τους επιλεκτικά ηθικολόγους «κατήγορους» των Σχολείων τους.

 

Διαβάστε ακόμα, Nίκος Αλιβιζάτος: «Δεν πιστεύω πως το νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια σημαίνει αστυνομοκρατία».

 

 

TAGS :
Αρσάκειο Δημήτρης Λιγνάδης Κεραμέως Μπαμπινιώτης