Μισογεμάτο ή μισοαδειανό;

Αυτό μάλιστα, το λες μισογεμάτο…

Με το «μισογεμάτο ποτήρι» η κ. Μέρκελ προφανώς επέλεξε την αισιόδοξη πλευρά του προτύπου παραδείγματος για την αμφίρροπη πλαισίωση ενός δεδομένου. Λέγεται δε ότι πάνω στο τσακίρ κέφι πρόσθεσε: δεν μας ενδιαφέρει αν είναι μισό ή ενάμιση εκατομμύριο το (δημοσιονομικό) κενό, σημασία έχει πως με τους κόπους και τις «θυσίες» σας όλο και τσοντάρετε για να γεμίσει το ποτήρι.

Τι λέμε εμείς τώρα; Είμαστε πια τόσο αχάριστοι και μουρτζούφληδες, που επιμένουμε να βλέπουμε το ποτήρι μισοαδειανό και… βγάλε, χρόνος μπαίνει χρόνος βγαίνει; Κι επιτέλους, αφού λογικά δεν κάνει καμία διαφορά αν το ποτήρι είναι μισογεμάτο ή μισοάδειο ‒κι εμείς οι Έλληνες είμαστε εν προκειμένω ξεφτέρια, ως πρώτοι διδάξαντες τη λογική των πραγμάτων‒, ως πότε θα συνεχίσουμε ν’ αντιμετωπίζουμε μίζερα την έκτακτη κατάσταση και να υποτιμούμε τις προσπάθειες των εταίρων μας, καθώς βέβαια και των προεστών μας, να βγούμε πάλι, έστω ως τη μέση, στην επιφάνεια; Δεν το κατανοούμε, με άλλα λόγια, πως, διαλέγοντας ντε και καλά την αρνητική μόνο πλαισίωση, πέφτουμε θύματα μιας (ακόμα) οφθαλμαπάτης;

Ε, λοιπόν, όχι, δεν χάσαμε τα λογικά μας. Και οι σπουδαίοι ψυχολόγοι που, βλέποντάς μας να στραβώνουμε διαρκώς τα μούτρα μας, είναι έτοιμοι να μας καταλογίσουν οφθαλμαπάτες, αυταπάτες, ως και φρεναπάτες, μάλλον αυτοί υποτιμούν το γνωστικό τους αντικείμενο, την ίδια την ψυχολογία. Ας καταγράψω, λοιπόν, εδώ ένα τεστ, επιμελούς κοινωνικής ψυχολογίας ακριβώς, το οποίο αναφέρει ένας άλλος Βερολινέζος, ο Γκερντ Γκινγκερέντζερ, διευθυντής σπουδών στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, στο εξόχως ενδιαφέρον βιβλίο του «Gut Feelings». Σε μιαν ομάδα εθελοντών παρουσιάζονται πάνω σ’ ένα τραπέζι δύο ποτήρια. Το ένα γεμάτο, ξέχειλο και το άλλο αδειανό. Ζητείται από τους πειραματιζόμενους να μοιράσουν το υγρό στα δύο ποτήρια και να ακουμπήσουν αυτό που θεωρούν μισοάδειο στην άκρη του τραπεζιού. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων στο πείραμα επιλέγει ως μισοάδειο και τοποθετεί στην άκρη του τραπεζιού αυτό που ήταν πριν γεμάτο. Και αντιστρόφως, όταν καλούνται να μετακινήσουν το μισογεμάτο, στρέφονται προς αυτό που πριν ήταν αδειανό.

Το πείραμα προφανώς δηλοί πως το βιωματικό, αλλά και ιστορικό, πλαίσιο σαφώς μετράει περισσότερο από τη λογική αποτίμηση. Διαφορετικά, οι σκόρπιες επιλογές των πειραματιζομένων θα ήταν μοιρασμένες. Και στη μια περίπτωση και στην άλλη. Μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα από την εκάστοτε συναισθηματική μας φόρτιση, όπως και από τα περιστασιακά «ιστορικά» δεδομένα, απ’ όσα μπορεί να μας υπαγορεύσει και να μας διδάξει η λογική. Υπερέχει και εδώ η σοφή, με τον τρόπο της, ενστικτώδης ορμή μας.

Και για να ξαναγυρίσουμε τώρα στα δικά μας: Όταν, μες στο τωρινό μας χάλι, προτιμάμε να βλέπουμε το ποτήρι μισοαδειανό, αγωνιώντας μάλιστα πάντα πως από κάποια νέα ρωγμή το περιεχόμενό του θα συνεχίσει να χύνεται έξω και να λιγοστεύει, δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά ν’ αναπολούμε το γνωστό εκείνο «περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις». Κι ας υπόσχεται ο πρώτος τυχών/ η πρώτη τυχούσα πως τα δάκρυα όπου να ’ναι θα στερέψουν. Όχι, μόνον με αυτά υπάρχει τρόπος να ξαναγεμίσει το ποτήρι μας.

Και μιας και καταλήξαμε στην εθνική αυτή απόγνωση/ έξαρση, ας θυμηθούμε και μερικούς ακόμα στίχους από τον Ύμνο στην Ελευθερία, που ευτυχώς δεν τους βαραίνει η τριβή με το Εθνικό μας Τροπάριο.

Μοναχή το δρόμο επήρες/ Εξανάλθες μοναχή/
Δεν είν’ εύκολες οι θύρες/ όταν η χρεία τες κουρταλεί
Άλλος σου έκλαψε εις τα στήθια/ αλλ’ ανάσταση καμιά
Άλλος σου έταξε βοήθεια και σε γέλασε φρικτά
………………………..

Ναι, αλλά τώρα αντιπαλεύει κάθε τέκνο σου με ορμή
Που ακατάπαυστα γυρεύει ή τη νίκη ή τη θανή.

Τέρμα εδώ τα μισόλογα!

Ο Δημήτρης Ποταμιάνος είναι Ομότιμος καθηγητής Επικοινωνίας και συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο «Αλληλέγγυες μέρες» (Μάιος 2013) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

TAGS :
μνημόνιο

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook