Λουκάς Τσούκαλης: «Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει για να συνεχίσει να υπάρχει»

«Αφιέρωσα το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής μου ζωής στη μελέτη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, υπερβαίνοντας συχνά τα σύνορα μεταξύ ανάλυσης και πράξης. Και θεωρώ εαυτόν εξαιρετικά τυχερό γιατί ασχολούμαι με κάτι που με ενδιαφέρει πραγματικά και στο οποίο πιστεύω. Όχι όμως σε οποιαδήποτε Ευρώπη», γράφει ο Λουκάς Τσούκαλης.

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις – μπορούμε να μιλήσουμε για υπαρξιακή κρίση. Πολλοί από τους επαγγελματίες «Ευρωπαίους», αυτούς δηλαδή που έχουν κάνει την Ευρώπη επάγγελμα και βρίσκουν συχνά προστασία στο καβούκι των Βρυξελλών, εστιάζουν στην προσφυγική κρίση, την κρίση της Ευρωζώνης, ή ακόμα και στα προβλήματα που ανακύπτουν (ολοένα και περισσότερα) με συγκεκριμένες χώρες. Αρνούνται πολλοί να δουν τα βαθύτερα αίτια. Υπερβολική αυταρέσκεια, πολιτική αφασία ή νοητική ανεπάρκεια; Οι προνομιούχοι της σύγχρονης Ευρώπης, με την ευρύτερη έννοια, δεν διαθέτουν πλέον πολλά κανάλια επικοινωνίας με τους υπόλοιπους. Όσο για το αναλυτικό τους οπλοστάσιο, είναι και αυτό, εν μέρει τουλάχιστον, παρωχημένο.

Η κριτική του status quo, ή συγκεκριμένων πολιτικών που ακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά άρνηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η κριτική ή και πολιτική, αν προτιμάτε, αντιπαράθεση με κατεστημένες απόψεις, αποφάσεις και συμφέροντα, δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με στείρο εθνικισμό. Υπάρχει και αυτός, σίγουρα, και ενισχύεται τα τελευταία χρόνια, αλλά οι παλαιάς κοπής εθνικιστές δεν είναι οι μόνοι που δικαιούνται να ασκούν κριτική σε όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη. Αλίμονο αν ήταν έτσι. Η Ευρώπη, ως συλλογική οντότητα, πολιτική και οικονομική, πρέπει να αλλάξει για να συνεχίσει να υπάρχει. Δεν ισχύει άλλωστε το ίδιο και για τα περήφανα εθνικά κράτη που την απαρτίζουν; Αρκεί βέβαια να ξέρουμε για τι μιλάμε. Το βιβλίο αυτό υιοθετεί κριτική προσέγγιση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, προσπαθώντας να την εντάξει σε μια ρεαλιστική ανάλυση μιας εξαιρετικά σύνθετης πραγματικότητας.

Αφιέρωσα το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής μου ζωής στη μελέτη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, υπερβαίνοντας συχνά τα σύνορα μεταξύ ανάλυσης και πράξης. Και θεωρώ εαυτόν εξαιρετικά τυχερό γιατί ασχολούμαι με κάτι που με ενδιαφέρει πραγματικά και στο οποίο πιστεύω. Όχι όμως σε οποιαδήποτε Ευρώπη. Πριν από αρκετά χρόνια, είχα γράψει ένα βιβλίο με τίτλο Ποια Ευρώπη; και τώρα πρόσθεσα λίγες λέξεις στον υπότιτλο της ελληνικής έκδοσης του καινούργιου μου βιβλίου. Το ζητούμενο δεν είναι απλώς αν μπορεί να σωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα, αλλά και με ποια μορφή. Λίγους μόνο μήνες αφότου τέλειωσα τη συγγραφή του βιβλίου στα αγγλικά, νομίζω ότι αυτή η μικρή προσθήκη στον τίτλο είναι απαραίτητη και συνοψίζει πιο πιστά το περιεχόμενο του βιβλίου.

«Στο βιβλίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε τρεις πολύ διαφορετικές χώρες: Γερμανία, Ελλάδα και Μ. Βρετανία. Συμβολίζουν τη μεγάλη διαφορετικότητα εντός της ΕΕ.»

Το βιβλίο δεν γράφηκε από μια συγκεκριμένη εθνική σκοπιά. Δεν είναι ένα βιβλίο για την Ελλάδα και την Ευρώπη, αν και η Ελλάδα παίζει σε αρκετά σημεία πρωταγωνιστικό ρόλο παρά το σχετικά μικρό μέγεθός της. Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων μάς έδωσαν αυτό τον ρόλο, έστω και με μια έντονα αρνητική διάσταση στα μάτια πολλών Ευρωπαίων. Στο βιβλίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε τρεις πολύ διαφορετικές χώρες: Γερμανία, Ελλάδα και Μ. Βρετανία. Συμβολίζουν τη μεγάλη διαφορετικότητα εντός της ΕΕ. Με θρησκευτικούς όρους, πρόκειται για τον ιερέα/ηγέτη, τον αμαρτωλό/άσωτο υιό και τον άπιστο που στο τέλος αποφάσισε να εγκαταλείψει τελείως την εκκλησία. Άλλωστε, η ευρωπαϊκή πολιτική εμπεριέχει, τα τελευταία χρόνια κυρίως, ένα ισχυρό ηθικολογικό στοιχείο, πασπαλισμένο όμως με μπόλικη υποκρισία.

Θα μπορούσε να δει κανείς την Ελλάδα σαν το ευάλωτο, προκεχωρημένο φυλάκιο μιας εκτεταμένης αυτοκρατορίας που δείχνει να παραπαίει. Εμείς χρειαζόμαστε την Ευρώπη πολύ περισσότερο από πολλούς άλλους σε απόσταση ασφαλείας από τη γειτονιά που έχει πάρει φωτιά. Δεν είμαστε ικανοί να συμφωνήσουμε μεταξύ μας, ούτε καν στα στοιχειώδη, για το πώς να οργανώσουμε τα του οίκου μας – και πολλοί Ευρωπαίοι φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει την ελπίδα ότι κάποτε θα τα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος στην Ελλάδα. Μερικοί από τους Ευρωπαίους εταίρους μας, συχνά λόγω ιδεοληψίας, κάνουν αυτή την προσπάθεια δυσκολότερη. Η Ελλάδα δεν έχει βγει ακόμα από την κρίση. Πού πουλάνε αισιοδοξία;

Νοέμβριος, 2016

//Το απόσπασμα είναι από τον Πρόλογο (στην ελληνική έκδοση) του βιβλίου του Λουκά Τσούκαλη «Υπεράσπιση της Ευρώπης – Μπορεί να σωθεί το Ευρωπαϊκό εγχείρημα και με ποια μορφή;», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Στα αγγλικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Oxford University Press.

Διαβάστε ακόμα: Στάθης Καλύβας – Ποιο είναι το ειδικό βάρος της αρχαίας Ελλάδας;

TAGS :
Ευρώπη Λουκάς Τσούκαλης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook