«Όταν είδα την έκρηξη χρωμάτων στην ποίηση του Σαχτούρη»

«Διάβασα τον Μίλτο Σαχτούρη όταν ήμουν φοιτητής κι αυτό οδήγησε κάποια χρόνια μετά σε μια μονογραφία για τη σχέση του με τον υπερρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό».

Δεν πιστεύω πως ένα βιβλίο μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας. Η ζωή αλλάζει μέσα από τα βιβλία, αν υποθέσουμε πως όντως αλλάζει, μόνο μετά από συστηματική εξοικείωση με την ανάγνωση και τις ομολογουμένως άβολες απαιτήσεις της. Θα αναφερθώ έτσι όχι σε ένα βιβλίο, αλλά σε έναν ποιητή που κινητοποίησε όχι τη ζωή αλλά τον κριτικό προσανατολισμό μου. Οι ποιητές επηρεάζουν κυρίως άλλους ποιητές, στην περίπτωσή μου, ωστόσο, αποδεικνύεται πως μπορεί να επηρεάσουν και κριτικούς.

Διάβασα τον Μίλτο Σαχτούρη όταν ήμουν φοιτητής κι αυτό οδήγησε κάποια χρόνια μετά σε μια μονογραφία για τη σχέση του με τον υπερρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό (ο Αργύρης Παλούκας μίλησε στη σειρά όπου έχω προσκληθεί κι ο ίδιος για το πώς τον καθόρισε ποιητικά ο Σαχτούρης).

Αποφεύγοντας το λεξιλόγιο της νεανικής μου ηλικίας (πώς να το ανακαλέσω πια;) και μένοντας στις διατυπώσεις της ωριμότητας, νομίζω ότι εκείνο που με άγγιξε διαισθητικά, όταν ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με τον Σαχτούρη, είναι ο δεσμός του με τα χρώματα. Σκέφτομαι, επί παραδείγματι, το άσπρο της αθωότητας, το μαύρο του θανάτου και το πράσινο της ελπίδας.

«Το χρώμα ήταν για τους ζωγράφους του εξπρεσιονισμού (τον Καντίνσκι, τον Κλέε, τον Βαν Γκογκ ή τον Μουνκ), με τους οποίους ο Σαχτούρης θα κρατήσει ανοιχτό  διάλογο σε ολόκληρη τη ζωή του, μια μόνιμη πηγή καλλιτεχνικής και πνευματικής ανάτασης» (Φωτογραφία: Μιχάλης Αναστασίου).

Ο ποιητής μοιάζει να σχεδιάζει πάνω σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί μιαν εικόνα με δυνατές παραστάσεις: ένα άλογο, ένα κορίτσι ή ένα κλωνί που ανθίζει μέσα στο στόμα. Η δύναμη των χρωμάτων είναι τεράστια, σχεδόν συμπαντική: είναι μια δύναμη που θα βοηθήσει τον Σαχτούρη να συλλάβει την πραγματικότητα η οποία τον περιβάλλει με έναν σχεδόν σπάνιο τρόπο. Βρισκόμαστε, είναι σαν να μας λέει ο ποιητής, στο κέντρο ενός πανικόβλητου κόσμου και μόνο αν εμπιστευτούμε τη φαντασία μας, αν αφεθούμε στα σωτήρια φτερά της, θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε, έστω και για λίγο, από τις παγίδες και τους κινδύνους του.

Η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Μίλτου Σαχτούρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Το χρώμα ήταν για τους ζωγράφους του εξπρεσιονισμού (τον Καντίνσκι, τον Κλέε, τον Βαν Γκογκ ή τον Μουνκ), με τους οποίους ο Σαχτούρης θα κρατήσει ανοιχτό  διάλογο σε ολόκληρη τη ζωή του, μια μόνιμη πηγή καλλιτεχνικής και πνευματικής ανάτασης, αλλά και μια συνεχής, περιπετειώδης περιπλάνηση σε τόπους άγνωστους και σκοτεινούς.

Συχνά, όμως, ο Σαχτούρης, όπως το έχουν επισημάνει οι παλαιότεροι και οι νεώτεροι μελετητές του, θα κατορθώσει να πάει πέρα από τους δασκάλους του, ανακαλύπτοντας στην αθηναϊκή καθημερινότητα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου μιαν απώτερη ουσία, ένα καταφύγιο στο εσωτερικό του οποίου θα φτιάξει τα χρώματά του με μια πυκνότητα που θυμίζει την πυκνότητα της μπογιάς: κόκκινα χέρια και φύλλα, κυκλωμένα από εφιαλτικές φλόγες, αλλά και πορφυρά λουλούδια ή μαύροι ουρανοί, που θα ανοίξουν τους κρουνούς τους πάνω από τους καθημαγμένους ανθρώπους για να τους εκμηδενίσουν με την ορμή της καταστροφής τους.

Αν, πάντως, το μαύρο είναι ταυτισμένο με τον θάνατο και το πράσινο δεν θα φέρει παρά σπανίως την ελπίδα, το κόκκινο θα αποδειχθεί κάτι εντελώς ξεχωριστό: θα είναι η φωτιά, το φως και η ισχύς των αδύνατων και των παραμελημένων και θα έχει την ικανότητα να τους παρηγορήσει ακόμα κι όταν θα έχουν φτάσει από εκατό διαφορετικούς δρόμους στο χείλος της αβύσσου.

Διαβάστε ακόμα: «Από την Άννα Φρανκ στον… Φρανκ».

TAGS :
Μίλτος Σαχτούρης Το βιβλίο που μου άλλαξε τη ζωή

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook