Οι αδελφότητες του μεσκάλ

Υπάρχει ένα παράξενο αδελφάτο, αυτό των φίλων του «Κάτω από το ηφαίστειο». Δεν γνωρίζονται μεταξύ τους. Αλλά «αν σε μια μάζωξη κάποιος προφέρει το όνομα του Λόουρυ, νάτοι που τακιμιάζουν, απομονώνονται, κοινωνούν τη λατρεία τους».

Το βιβλίο είχε πέσει στα χέρια μου για πρώτη φορά στο Στρασβούργο, στις εκλογές πριν από μια 25ετία και βάλε. Κατά διαβολική σύμπτωση, ένας φίλος Μεξικανός έφερε ένα μπουκάλι μεσκάλ, για να γιορτάσουμε τη νίκη του Μιτεράν. Μου την έδωσε και το ξαναδιάβασα. Κάθε καινούρια του ανάγνωση φέρνει στην επιφάνεια κι ένα καινούριο μυθιστόρημα, κρυμμένο στη σκιά του προηγούμενου.

Υπάρχει ένα παράξενο αδελφάτο, αυτό των φίλων του «Κάτω από το ηφαίστειο». Δεν ξέρω όλα του τα μέλη, ούτε εκείνοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Αλλά «αν σε μια μάζωξη κάποιος προφέρει το όνομα του Μάλκολμ Λόουρυ, νάτοι που τακιμιάζουν, απομονώνονται, κοινωνούν τη λατρεία τους». Τα προλεγόμενα του Maurice Nadeau σ’ αυτήν τη «μεθυσμένη Θεία Κωμωδία» ανάγονται στο ’48. Βάλτε στη θέση του Μάλκολμ το μεσκάλ και η παράξενη αδελφότητα θα ξαναβρεθεί, πιο δεμένη από ποτέ, μπροστά στην μπάρα.

Πιο απόκρυφο κι από εκείνο των «ηφαιστειακών» είναι το κλαμπ των «mezcaleros». Και για τις δύο αδελφότητες, η Γη γυρνάει γύρω από ένα μπουκάλι, χαμένο μέσα σ’ ένα σύννεφο σκόνης. Ένα μπουκάλι λατρεμένο-μισημένο ενός British συγγραφέα «completamente borracho». Ένα μπουκάλι όπου όλα αναμειγνύονται και διαλύονται. Αλλά οι πότες αυτού του διαβολεμένου οινοπνευματώδους επικαλούνται ένα πλεονέκτημα επί των αναγνωστών και των δώσ’ του-πάλι-αναγνωστών του καταραμένου έργου. Είναι ότι, εκείνοι, πέρασαν στην πράξη. Ένα αποφασιστικό βήμα προς την ταύτιση με τον ήρωα. «Μεσκάλ, ζητάει μέσα στην αποπνικτική νύχτα των cantinas, ο Τζόφρεϋ Φέρμιν, ο Πρόξενος του Λόουρυ. Otro mezcalito. Un poquito».

Ικεσία, εντολή, επίκληση, ξόρκι. «Mezcal, por favor, επιμένει ο Άλμπερτ Φίνεϊ, ο Πρόξενος του Τζον Χιούστον. «Μεσκάλ, παρακαλώ, please, bitte», επαναλαμβάνουν σήμερα εδώ και ’κει οι κοσμοπολίτες αντικαταστάτες του Προξένου, μαύρο γυαλί, λευκό τσαλακωμένο κοστούμι και μαύρη γραβάτα δεμένη γύρω απ’ τη μέση. Προσπαθούν να μπούνε στο πετσί. Under the volcano. Γιατί το μεσκάλ δεν είναι ποτό υπεράνω πάσης υποψίας.

Η καρδιά της μπλε αγαύης

Καταρχάς, έχει ιστορία. Η διπλή ποτοαπαγόρευση που χτύπησε για καιρό τούτο το μεξικάνικο eau-de-vie μεθάει όλους τους διψασμένους μυστικιστές. Πρόγονος της τεκίλας, το μεσκάλ το παίρνουμε απ’ την καρδιά της μπλε αγαύης του λεκανοπεδίου Οαξάκα, του κάκτου μαγγέι, του προκολομβιανού «δέντρου των θαυμάτων», το οποίο οι απόγονοι του Κορτές ανακάλυψαν ότι είχε κι άλλες αρετές. Ζύμωση και απόσταξη του μικρόσωμου φυτού έδωσαν ένα νέο αλκοόλ που θα κάνει θραύση στην Ευρώπη του 17ου αι. Σε σημείο η βασιλική Αυλή της Ισπανίας να το απαγορεύσει δια ροπάλου.

Όμως, υπερβολικά πολλά χιλιόμετρα χώριζαν την παλιά από τη νέα Ισπανία, και το μεσκάλ επέζησε. Ενισχυμένο από το άρωμα του απαγορευμένου που, για δεύτερη φορά κι έναν αιώνα αργότερα, το ζαλίζει. Γιατί στον πάτο της μποτίλιας κολυμπάει ένα μικρό σκουλήκι, μια άκακη κάμπια, το καβουρδισμένο και αλατισμένο παράσιτο του φυτού. Ένα καπρίτσιο που, συνδυάζοντας το ζωικό με το φυτικό, καταδικαζόταν από τη νομοθεσία επί των εισαγωγών των περισσότερων χωρών. Τεχνική λεπτομέρεια που θέλησαν να αγνοήσουν οι λαθραίοι πότες. Με τέτοιο όνομα, όνομα δυσπρόφερτου ναρκωτικού, το μεσκάλ έπρεπε κατ’ αυτούς να έχει μυθικές ιδιότητες. Παραισθησιογόνο, που σε τρελαίνει… Πράγμα που ο Λόουρυ δεν διαψεύδει. «Ποτό από τον κεραυνό του Θεού, muy fuerte, muy terriiible». Λικέρ των κολασμένων, άξιο να θεραπεύσει το κακό με το κακό, τούτο το δηλητήριο του Άδη για όλους εκείνους που είναι ήδη μαζεμένοι στην αντικάμαρη, εκστασίασε δυο γενιές φανατικών.

Μια πρέζα αλάτι φωλιασμένη στο λακκάκι ανάμεσα στον αντίχειρα και το δείκτη, μια τζούρα πράσινο λεμόνι πάνω στη γλώσσα. Και το μείγμα εκρήγνυται σε βαθύ λαρύγγι. Credit: Frederick Wildman and Sons Ltd/flickr

Η κατάρα τού πάει πολύ

Υπέροχο, σατανικό μεσκάλ. Η κατάρα τού πάει τόσο πολύ στην όψη. Τελείως πίτα, οι ξαναμμένοι του Λόουρυ έχουν την αίσθηση ότι κοινωνούν, μέσω αυτού, σε ένα είδος μαγικού τελετουργικού. «Αυτός είναι ο τρόπος μου να πίνω», γράφει ο Λόουρυ. «Σαν να γεύομαι μια αιώνια μετάληψη». Ο μέγας αρχιερέας Μάλκολμ ιερουργεί. Και οι πιστοί ρουφάνε τα λόγια του και διαβάζουν τα μπουκάλια. «Απλώνω το χέρι σ’ ένα ποτήρι μεσκάλ», συνεχίζει, «το ποτό που ποτέ δεν θα μπορέσω, ακόμα και φέρνοντάς το στα χείλη μου, να πιστέψω ότι είναι πραγματικό». Και οι πιστοί το κατεβάζουν σαν αγιασμένη όστια, σαν φίλτρο της ψυχής. Ποτίζουν τη δική τους despledida, το προξενικό τους spleen, ώσπου να έρθει το ντελίριο. Tremens, αλλά τουλάχιστον ελιτίστικο και λογοτεχνικό.

Ο Μάλκομ Λόουρυ.

Χαμένοι στ’ όνειρό τους, νάτοι μετά από λίγο διωγμένοι από τους mezcaleros τρίτης γενιάς, που φρόντισαν να βάλουν το δάχτυλο στην πρίζα του μεξικάνικου ρεύματος μόλις χάζεψαν την ταινία του Χιούστον. «Ο Θεός είναι μεθυσμένος εκεί πάνω και, αν Τον ζητήσεις, δεν είναι εδώ για κανέναν», δηλώνει ο Χιούστον, πιο λοουρικός από τον Λόουρυ. Και νάτοι που σουλατσάρουν, όρθιοι of course –«Ένας Άγγλος δεν τρικλίζει ποτέ» –, μεθυσμένοι και πονεμένοι στα μπαρ της Ευρώπης. Οι γυναίκες το ίδιο, σέρνοντας μαζί τη θλίψη και το ζεμπίλι τους, αλλά πάντα του κουτιού.

Σκέτο, σε τρεις χρόνους και τρεις κινήσεις

Τα κοκτέιλ με βάση το μεσκάλ, τα λένε «chamarres», ακούγονται λατινικά στ’ αφτί αν όχι στον ουρανίσκο. Αλλά οι πραγματικοί θιασώτες αυτού του αλκοόλ με την αμίμητη βαθιά γεύση το κατεβάζουν σκέτο σε θερμοκρασία δωματίου. Σε τρεις χρόνους και τρεις κινήσεις, υπακούοντας στους κανόνες της τέχνης. Μια πρέζα αλάτι φωλιασμένη στο λακκάκι ανάμεσα στον αντίχειρα και το δείκτη, μια τζούρα πράσινο λεμόνι πάνω στη γλώσσα. Και το μείγμα εκρήγνυται σε βαθύ λαρύγγι.

Όχι ένα καινούριο ουίσκι, όχι μια καινούρια βότκα. Ένα καινούριο αλκοόλ. Ανέκδοτο κι επιπλέον μυθικό. «No se puede vivir sin amar», ψαλμωδεί ο Πρόξενος. «Δεν μπορείς να διαβάσεις το “Ηφαίστειο” δίχως να πίνεις μεσκάλ», παραφράζουν οι ακόλουθοί του που αρνούνται να πέσουν πάνω στους υφάλους του ερμητικού έργου, αλλά αφήνονται στη μέθη των ορμητικών του νερών. «Μπορείς να πίνεις χωρίς να διαβάζεις;» αναρωτιούνται εκείνοι που, παρθένοι από σημεία αναφοράς, ήρθαν σήμερα, χάρη στη γεύση του μεσκάλ, να ναυαγήσουν κάτω απ’ το ηφαίστειο. Δεν σας το συνιστώ. Αλλά συνιστώ την ιστορία. Εξάλλου, ό,τι τρώμε ή πίνουμε ιστορία είναι.

Ο μέγας αρχιερέας Μάλκολμ Λόουρυ ιερουργεί. Και οι πιστοί το κατεβάζουν σαν αγιασμένη όστια, σαν φίλτρο της ψυχής. Ποτίζουν τη δική τους despledida, το προξενικό τους spleen, ώσπου να έρθει το ντελίριο. Tremens, αλλά τουλάχιστον ελιτίστικο και λογοτεχνικό. Credit: Eduardo Robles/flickr

TAGS :
liqueur mescal mezcal mezcaleros tequila ηφαίστειο κάτω λικέρ μεσκάλ ποτο Τεκίλα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook