IMG_0182

    Ο Μάνος Χατζιδάκις με τον Σταμάτη Κραουνάκη και άλλους καλλιτέχνες μετά τη συναυλία του δεύτερου στο θέατρο Διονύσια το 1976.

    Το τραγούδι είναι η τέχνη των τεχνών. Αυτό που μπορεί να ειπωθεί ως ποιητικό δεδομένο μέσα από το τραγούδι κανένα ποιητικό κείμενο μεγάλου ποιητή δεν μπορεί να το συναγωνιστεί. «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν σαν τα λούλουδα του κάμπου…» Δεν πάει να έχω γράψει τρεις σελίδες ποίημα; Δεν το λέω απλοϊκά, αλλά επί της ουσίας. Έχουμε τη θεία ευλογία στη χώρα που ζούμε το τραγούδι μας να έχει αναφερθεί στα πάντα  – με φαντασμαγορικό και επίσης βαθύτατο τρόπο.

    Το τραγούδι στην Ελλάδα συντηρεί τους γάμους, τις πανηγύρεις, τις ονομαστικές γιορτές. Συντηρεί στη μνήμη του λαού αυτό που ονομάζουμε ζωή και κινείται σε μια γραμμή παράδοσης. Γι’ αυτό δεν χάθηκε ο ελληνισμός ούτε στην Οθωμανοκρατία ούτε όταν βίωσε τις μεγάλες καταστροφές. Και δεν μιλάω για ένα είδος τραγουδιού, αλλά για όλα. Για το δημοτικό, το ρεμπέτικο, τη σχολή Πειραιώς, το αστικό τραγούδι, τον Τσιτσάνη, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Χιώτη, τον Ζαμπέτα. Μιας και μιλάμε για το λόγο, ο Ζαμπέτας είναι ένας συνθέτης που δεν βρίσκεις στο έργο του μισό στίχο για πέταμα.

    Ας περάσουμε τώρα σε όλους όσοι με στήριξαν και με βοήθησαν, ώστε να καταφέρω να ασχοληθώ με όσα ασχολήθηκα. Πρώτους απ’ όλους ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Με την ίδια του την ύπαρξη. Αυτά που ήταν να κάνει τα έκανε. Με σύστησε στον Πατσιφά –και μάλιστα επέμενε να τον πείσει να με εκδώσει– και του είπε: «Αυτόν πρόσεξέ τον, είναι διαφορετικός». Τον Χατζιδάκι τον είχα καλέσει για να με δει στην πρώτη μου συναυλία, το 1976 στο θέατρο Διονύσια, με σκηνικό του Φωτόπουλου από το «Δεσποινίς Μαργαρίτα» με την Έλλη Λαμπέτη.

    Τον υποδέχτηκε ο πατέρας μου. Του θύμισε ότι ήταν μαζί φαντάροι. Ο πατέρας μου ήταν, επίσης, συναγωνιστής στις παράνομες αριστερές οργανώσεις στη Νέα Σμύρνη με τον Μίκη. Τους ήξερε και τους δύο, είχα καλή σύσταση. Ο Χατζιδάκις ήταν ευγενικός και συνάμα άγριος άνθρωπος, θυμωμένος και μαχητής, αποφασισμένος για τη σύγκρουση. Δεν είναι άραγε αστείο που ένας άνθρωπος, ο οποίος είχε την ετικέτα του δεξιού, οι ρήσεις του να είναι σε πρώτη χρήση από αριστερούς; Τελικά, δεν ήταν δεξιός. Ήταν απλώς φίλος του Καραμανλή, της Παξινού και των ποιητών της εποχής του. Ήταν κεντρώος. Ο Χατζιδάκις τους φώτιζε.

    Ένα άλλο που μου είπε ο Χατζιδάκις και το οποίο άργησα να το καταλάβω, ήταν το «Μην περιμένεις να σε διαλέξει το κοινό σου, διάλεξέ το πρώτα εσύ».

    Έχω κρατήσει δυο-τρία πράγματα που μου είχε πει εκείνη την εποχή, όταν τον γνώρισα – μετά δεν ανήκα στους κοντινούς  του. Όταν άρχισα να έχω επικοινωνία με το ευρύ κοινό, το περιβάλλον του λίγο με κουτσομπόλευε κι αυτός τους έλεγε: «Αφήστε τον ήσυχο, έχει ταλέντο». Μετά τη συναυλία, μου είχε πει: «Περίμενα, μέσα σε αυτήν τη μόδα των επαναστατικών τραγουδιών, να έρθω να ακούσω έναν άνθρωπο που είναι μέσα σε αυτό το mood και, τελικά, άκουσα έναν καλλιτέχνη με προσωπική μελωδία, που μελοποιεί Λόρκα και δεν είναι σαν όλους τους υπόλοιπους».

    IMG_0175

    Ο Ανδρέας Βουτσινάς στο σπίτι του στο Παρίσι.

    Μια άλλη συμβουλή του που θυμάμαι: «Επειδή μιλάς και εκτίθεσαι, να θυμάσαι πως αυτό που λέει ο επώνυμος είναι αυτό που αδυνατεί να πει ο ανώνυμος». Αυτό το κράτησα. Και ένα τρίτο, που άργησα να το καταλάβω, ήταν το «Μην περιμένεις να σε διαλέξει το κοινό σου, διάλεξέ το πρώτα εσύ». Αυτό, μέσα στη χαρά της πρώτης νιότης, δεν το υπολογίζεις. Αυτός ήταν ο Χατζιδάκις.

    Ο άλλος άνθρωπος στον οποίο χρωστάω είναι ο Ανδρέας Βουτσινάς. Το 1986, τον είχε φωνάξει ο Λάκης Λαζόπουλος, για να κάνουμε τη «Λυσιστράτη». Η παρέα μου ερωτεύτηκε τον Ανδρέα και ο Ανδρέας την παρέα μου. Ο Ανδρέας είναι ο βασικός μου δάσκαλος, ο άνθρωπος που μου έμαθε τη δουλειά. Πώς να κάνω μια παράσταση, φτιάχνοντας το σενάριο μόνο με τραγούδια.

    Δεν ξέρω, αν δεν τον είχα γνωρίσει και αν δεν είχα δουλέψει μαζί του, αν θα είχα τις δυνάμεις και τις γνώσεις για να κάνω αυτό που κάνω τώρα με τη Σπείρα – Σπείρα. Από τον Ανδρέα πήγα στον Στίβεν Σόντχαϊμ, ένα μεγάλο Αμερικανό συνθέτη μιούζικαλ. Αναγκασμένος από τη σπουδή μου δίπλα στον Ανδρέα να ψάξω υλικά, έφτασα στον Σόντχαϊμ, από τον οποίο «έκλεψα» πολλά: τρόπους, συμπεριφορές τραγουδιστών, φινάλε.

    Θα κλείσω το προσωπικό μου «χρωστάω» κάνοντας λόγο για τον Φοίβο Ανωγειανάκη και την Ευγενία Συριώτη, στους ανθρώπους που μου πλήρωσαν τα πρώτα μου μουσικά μαθήματα, όταν ήμουν άφραγκος.
    IMG_0180

    “Η Μοσχολιού ήταν δυνατή, έντονη, αγαπησιάρα, γυναίκα!”

    Καλοκαίρι του ’80 γνώρισα τη Βίκυ Μοσχολιού. Το Δεκέμβριο του 1981 βγήκαν τα «Σκουριασμένα Χείλια». Την έφερε ο Γιώργος Μακράκης, άλλος ένας στον οποίο οφείλω, στο σπίτι μου στο Φάληρο, για να ακούσει τα τραγούδια μου. Ήταν η αρχή μου στη δισκογραφία. Η Μοσχολιού ήταν δυνατή, έντονη, αγαπησιάρα, γυναίκα, καθαρά λαϊκή γυναίκα. Ήταν ό,τι καλύτερο θα μπορούσα να ονειρευτώ για αρχή! Ταιριάξαμε, κάναμε κι άλλες συνεργασίες στη συνέχεια. Η Βίκυ ανήκει στις τελευταίες τεράστιες. Αυτήν τη στιγμή αντίστοιχη φωνή έχει μόνο η Γαλάνη – την Αλεξίου δεν την προσμετρώ, η Χαρούλα είναι ένας κόσμος μόνη της, είναι η γυναίκα Καζαντζίδης.

    Επίσης, να μην το ξεχάσω, χρωστάω πολλά στον Γιάννη Σπανό, ο οποίος έκανε πίσω για να βγάλω τα «Σκουριασμένα Χείλια». Ήμασταν φίλοι προτού κυκλοφορήσουν τα τραγούδια μου. Είχε προγραμματίσει να κάνει μια δουλειά με τη Μοσχολιού και είπε «Να το κάνει με το παιδί».

    Και, φυσικά, θα κλείσω το προσωπικό μου «χρωστάω» κάνοντας λόγο για τον Φοίβο Ανωγειανάκη και την Ευγενία Συριώτη, στους ανθρώπους που μου πλήρωσαν τα πρώτα μου μουσικά μαθήματα, όταν ήμουν άφραγκος. Είχα γνωρίσει την Ευγενία από την τηλεόραση, μας έκανε μια γιορτή στο σπίτι της όπου ήταν ο Ανωγειανάκης, ο οποίος με ρώτησε πού σπούδαζα. Του απάντησα ότι είχα κάνει κάποια ωδεία, αλλά ήθελα να πάω σε μια δασκάλα που να είναι κάπως ακριβή. Έπειτα από λίγο καιρό, μου είπε ότι θα μπορούσε να πληρώνει τα πρώτα μαθήματα. Όταν έμαθε η δασκάλα μου τι συνέβαινε, είπε ότι θα τα έκανε δωρεάν, έγινε κάποια φασαρία… Για να μην τα πολυλογώ, ύστερα από αρκετά χρόνια έμαθα ότι πλήρωνε τα μαθήματα και η Ευγενία.

     

    Διαβάστε ακόμα: Αλέκος Παπαδάτος – Στον πατέρα μου χρωστάω τα σκίτσα μου και τις αξίες μου.

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top