Η άνοδος και η πτώση του Μπόρις Τζόνσον

Πάνε οι εποχές που είχε ψηλά το κεφάλι (φωτογραφία: Reuters/Simon Dawson).

Στο «L» που σχηματίζουν οι οδοί Pall Mall και St James’s στο κέντρο του Λονδίνου τα νέα ταξιδεύουν γρήγορα. Ανάμεσα στους φιλοτεχνημένους κίονες και τα αετώματα των νεοκλασικών κτιρίων των λεσχών της περιοχής οι πολιτικοί ψίθυροι βρίσκονται σε καθημερινή αφθονία. Κάπως έτσι, την προηγούμενη εβδομάδα και ενώ μία μικρή παρέα απολαμβάναμε ένα afternoon drink στο Travellers Club, μαθεύτηκαν τα νέα της παραίτησης του Μπόρις Τζόνσον από τη βουλευτική του ιδιότητα.

Θυμηθήκαμε αμέσως πως σε μία παρακείμενη λέσχη, το Carlton Club σφραγίστηκε η μοίρα του Τζόνσον όταν ένας βουλευτής του, ο Chris Pincher φέρεται να παρενόχλησε σεξουαλικά ένα νεαρό μέλος και δεν αποπέμφθηκε αμέσως. Και αν το προηγούμενο καλοκαίρι, περίπου την ίδια εποχή, η παραίτησή του Τζόνσον από την πρωθυπουργία εμφανίστηκε πάνω από το Παλάτι του Ουεστμίνστερ ως κεραυνός εν αιθρία, η τωρινή του παραίτηση, μάλλον, δεν προκάλεσε την ίδια έκπληξη.

Άλλωστε, ο πρώην αρχηγός των Τόρις από καιρό ελεγχόταν από κοινοβουλευτική επιτροπή για τα πάρτι που διοργανώθηκαν στην 10 Downing Street κατά τη διάρκεια των lockdown.

Μαθητής στο περίφημο Eton, σπουδαστής στο Balliol College της Οξφόρδης, δημοσιογράφος και συγγραφέας, βουλευτής, δήμαρχος Λονδίνου, υπουργός Εξωτερικών, αρχηγός του Συντηρητικού Κόμματος, πρωθυπουργός, ο Alexander Boris de Pfeffel Johnson παρέμεινε για περίπου δεκαπέντε χρόνια στο επίκεντρο της βρετανικής πολιτικής σκηνής. Για πολλούς την καθόρισε. Για άλλους την άλλαξε. Και για τους περισσότερους -πλέον τουλάχιστον – συμμετείχε στον περαιτέρω εκφυλισμό της.

Πώς να μαζέψεις τα ασυμμάζευτα; (φωτογραφία: (Jack Hill, Pool Photo via AP, File).

Οφείλουμε να ομολογήσουμε πως ο Τζόνσον δεν κατέστη ποτέ ιδιαίτερα κατανοητός στην Ελλάδα. Άλλοτε τέθηκε σε μία prima facie θελκτική αλλά κοινωνικό-πολιτικά αβάσιμη παραλληλία με τον Ντόναλντ Τραμπ, άλλοτε με ετέρους ευρωσκεπτικιστές ηγέτες σαν τον Βίκτωρ Όρμπαν. Στην πραγματικότητα, όμως, τα «ηπειρωτικά» γυαλιά, η υπέρμετρη και άκριτη κατανάλωση του -περιορισμένης κυκλοφορίας στη Βρετανία- Guardian και η άγνοια περί της βρετανικής πολιτικής και ιστορίας -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- δεν επέτρεψε ποτέ μία πραγματική αποτίμηση της πολιτικής φυσιογνωμίας του ανθρώπου που σφράγισε την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και τούτο το σημείωμα, φυσικά, δεν προσδοκά σε μία τέτοια αναλυτική ή εξαντλητική καταγραφή. Περισσότερο στην προσφορά μερικών στιγμιότυπων ενδιαφέροντος για τον Βρετανό πρωθυπουργό που σπούδασε τα κλασικά γράμματα, έγραψε βιβλία για την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, φωτογραφήθηκε δίπλα στη Μελίνα Μερκούρη στην Ακρόπολη και παραθερίζει κάθε καλοκαίρι σχεδόν στο εξοχικό του πατέρα του στο Χόρτο του Πήλιου.

Ο γεννημένος στη Νέα Υόρκη Τζόνσον, όπως και ένας εκ των πολιτικών του ηρώων Benjamin Disraeli, ιστορική φυσιογνωμία των Συντηρητικών και επανειλημμένα πρωθυπουργός κατά τη Βικτωριανή Εποχή,  «εφηύρε» τον εαυτό του και τον έθεσε στη διάθεση των ψηφοφόρων –επιτυχημένα.

Η επιμελώς ατημέλητη κόμη του -για τους επαΐοντες του βρετανικού στυλ το κούρεμα αυτό ονομάζεται γεωργιανό από τον Βασιλέα Γεώργιο Δ΄-, τα φαρδιά ή άκομψα κοστούμια, η παιγνιώδης διάθεση, η φλυαρία και ο ενίοτε ηθελημένα υψιπετής βερμπαλισμός, η φαινομενική οκνηρία, όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν τον Τζόνσον, όπως έχω ξαναγράψει, κατά πεμπτουσία Βρετανό – αν όχι ακόμη κυρίως Άγγλο.

Η έκφραση του δείχνει και το μέλλον του (Φωτογραφία: Stefan Rousseau- WPA Pool).

Εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τον εκλογικό συνασπισμό που συγκρότησε κατά τις τελευταίες εκλογές, παραδίδοντας μία υπεραυτοδυναμία στο κόμμα του: από τη μία πλευρά ο εργατικός, πάλαι ποτέ «κόκκινος» Βορράς, το «κόκκινο τείχος» των Τόρις που καταρρέει τους τελευταίους μήνες και από την άλλη ο αστικός, παραδοσιακά «μπλε» νότος και οι νοτιοανατολικές επαρχίες γύρω από το Λονδίνο χαρακτηρισμένες από τον παραδοσιοκρατικό βρετανικό ελιτισμό και την τοπική αριστοκρατία.

Αυτός ο κινούμενος όγκος αντιθέσεων, για να δανειστώ μία έκφραση του Goethe για τον Λόρδο Βύρωνα, ήταν πάντα καταδικασμένος να πέσει θύμα των στοιχείων εκείνων που εξασφάλισαν την εκλογική του παντοδυναμία. Διότι όσο καλός campaigner και electioneer και να είναι ο Μπόρις, στη διαχειριστική επάρκεια που πρέπει να επιδεικνύει ένας πρωθυπουργός απέτυχε παταγωδώς. Η ίδια του η προσωπικότητα αποτελεί ευθέως αίτιο για τα πάρτι και τα συνακόλουθα σκάνδαλα. Πολύ απλά, δεν γινόταν να συμβεί διαφορετικά. Και αν αυτή η ανάλυση μοιάζει απλουστευτική, ίσως να πρέπει να είναι αναγκαία τέτοια για να συμπυκνώσει τα πυκνά πολιτικά γεγονότα που καθόρισαν το τελευταίο έτος της πρωθυπουργίας Τζόνσον.

Ο Μπόρις έχει υπογράψει μία εξαψήφιου κέρδους συμφωνία για την έκδοση των απομνημονευμάτων του, ίσως το 2024. Εκεί θα επιχειρήσει να καταγράψει τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, ίσως να καθορίσει την κληρονομιά του. Η δημοσιογραφική γραφή, η άψογη χρήση της αγγλικής και ο εκρηκτικός του χαρακτήρας εγγυώνται ένα πολύ πιο ενδιαφέρον βιβλίο από τα αντίστοιχα του… Harold Macmillan ή του David Cameron. Δεν εγγυώνται, φυσικά, σε καμία περίπτωση, την αλήθεια ή την δημοσίευση όλων των λεπτομερειών για κρίσιμα ζητήματα.

Η πρωθυπουργία του Τζόνσον χαρακτηρίστηκε από την ολοκλήρωση του Brexit. Ως τέτοια, ήταν μία πρωθυπουργία «εθνικού σκοπού», κατά την πολιτική επιστήμη. Δύο αναπάντεχα γεγονότα την καθόρισαν έτι περαιτέρω: η πανδημία και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αν μη τι άλλο, οι δημόσιες εμφανίσεις του προκαλούν, ενίοτε, γέλιο (φωτογραφία: bylinesupplement.com).

Και αν η τελική συμφωνία του Brexit «πλήγωσε» περαιτέρω τις σχέσεις Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, η στάση του Ηνωμένου Βασιλείου επί Τζόνσον στο ζήτημα της ρωσικής εισβολής τέθηκε εξ αρχής και χωρίς τις καθυστερήσεις που επέδειξαν ηπειρωτικές δυνάμεις στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας». Όσο για τη πανδημία, σε μεγάλο βαθμό η πτώση του από την πρωθυπουργία αποτέλεσε άμεση απόρροια του ύφους και στυλ εξουσίας, του δημόσιου παραδείγματος που επέδειξε.

Μία τελευταία σημείωση: μπορεί να επιστρέψει ο Μπόρις Τζόνσον; Το έχει ξανά κάνει με επιτυχία στο παρελθόν. Τώρα τα πράγματα, φυσικά, είναι πολύ δυσκολότερα. Πολλά θα εξαρτηθούν από την μετεκλογική πορεία των Συντηρητικών, οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα θα χάσουν τις επόμενες εκλογές είτε αυτές πραγματοποιηθούν το 2024 είτε στις αρχές του 2025. Ο Μπόρις μπορεί να μην κατορθώσει, ακόμη αν το επιχειρήσει, να βρεθεί ξανά στη Βουλή.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο: θα συνεχίσει να είναι «πονοκέφαλος» για το σημερινό πρωθυπουργό, Ρίσι Σούνακ, τον οποίο σε μεγάλο βαθμό βλέπει ως τον πολιτικό του «δολοφόνο». Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα θα παραμείνουν ενδιαφέροντα. Άλλωστε, όπως μου έλεγε ένας φίλος τελειώνοντας το sherry του, «τουλάχιστον ο Μπόρις είχε αν μη τι άλλο πλάκα.»

Υ.Γ.: Α, ίσως να ολοκληρώσει, επιτέλους, και το βιβλίο του για τον William Shakespeare.

Διαβάστε ακόμα: Ο συμβολικός και ψυχολογικός ρόλος της Βρετανικής Μοναρχίας.

TAGS :
Αγγλία Μεγάλη Βρετανία Μπόρις Τζόνσον

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook