Μίκης Θεοδωράκης: πέθανε ο τελευταίος γίγαντας της Ελλάδας

Μίκης Θεοδωράκης. Ο τελευταίος σπουδαίος Έλληνας (Φωτογραφία: AP).

Ενενήντα έξι χρόνια που ξεπερνούν τον ατομικό βίο και εκτείνονται στο συλλογικό και εθνικό φαντασιακό μας. Σχεδόν ένας αιώνας που περικλείει μέσα του παρελθόντες και μέλλοντες χρόνους. Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε και θα υπάρχει στο διηνεκές ως μέγιστο εθνικό κεφάλαιο που διαπέρασε τις εποχές, τις νόρμες, τα στεγανά, τις ιδεολογίες, την ίδια τη ζωή. Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε bigger than life.

Δεν είναι καθόλου εύκολη η αποτίμηση του έργου και της παρουσίας του. Κάθε πτυχή της δημιουργίας και των θέσεών του αποκτούν βαρύτητα μύθου. Είναι ο τελευταίος μεγάλος Έλληνας που είχαμε και δύσκολα θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε τέτοιον αντίστοιχο.

Προήλθε από την ασπρόμαυρη εποχή της Ελλάδας όπου έβγαινε πολλάκις τραυματισμένη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο. Ζυμώθηκε μέσα στον κάματο του λαού, τις πίκρες, τις απογοητεύσεις, τις ενατενίσεις και τα οράματά του. Δεν τα ακολούθησε, τα δημιούργησε. Κι αυτό είναι που τον καθιστά ένα σημαντικό κεφάλαιο στην πολιτική, καλλιτεχνική και κοινωνική ζωή της χώρας. Ναι, η Ελλάδα χωρίς τον Μίκη Θεοδωράκη θα ήταν διαφορετική. Και τώρα που έφυγε θα είναι διαφορετική. Θα της λείπει ένα οργανικό κομμάτι της.

Ο Μίκης ανδρώθηκε σε μια εποχή που οι αντιθέσεις όριζαν τις συνθήκες της ζωής. Τις περισσότερες φορές, δε, αυτές οι συγκρούσεις έσταζαν αίμα και πόνο. Αυτό που κατάφερε να δημιουργεί παντού ήταν συνθέσεις. Μπορεί κάποιοι να πουν πως τα πολιτικά του προτάγματα να μην βρήκαν πάντα ευήκοα ώτα ή να έμοιαζαν -ορισμένες φορές- να κινούνται μακριά από την ιδεολογική του ταυτότητα. Ομως, ακόμη και τότε ο Μίκης παρέμενε αταλάντευτος στην πλευρά των αναγκεμένων, των αδυνάτων, των μη προνομιούχων, του λαού. Τούτο τον καθιστούσε πάντα μια ιερατική μορφή της αριστεράς. Της δικής του, όμως, αριστεράς.

Τα τραγούδια του αγώνα, οι μεγάλοι μας ποιητές που με τις νότες τους έγιναν προσευχή στο στόμα όλων μας, το συμφωνικό του έργο που έγινε δεκτό με διθυράμβους στα πέρατα του κόσμου, η παρουσία του σε πλείστες όσες κινηματογραφικές παραγωγές, τα καθημερινά τραγούδια που έδιναν χαρά και ελπίδα που μιλούσαν για τον έρωτα, το φως, την αγάπη.

Το μπουζούκι που το μετέτρεψε σε όργανο ταυτισμένο με την ελληνική μελωδία. Οι ορμητικές του νότες, η λαγαρή του αισθαντικότητα, η γνήσια λυτρωτική διάσταση των συγχορδιών του. Το συγγραφικό του έργο. Η πολιτική του παρουσία από τους Λαμπράκηδες και την ΕΔΑ έως τις μέρες μας. Η εξορία, τα βασανιστήρια, η αταλάντευτη παρουσία του στο ΚΚΕ, η σχέση του με τη ΝΔ και η υπουργοποίησή του, ο αγώνας που έδωσε την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Οι συχνές παρεμβάσεις του σε θέματα της ζώσας καθημερινότητας.

Ο Μίκης ήταν όλα αυτά και ακόμη περισσότερα. Υπήρξε η ζωντανή μνήμη ενός λαού. Ηταν ο φάρος που ήξερες πως κάθε φορά που θα το προστάζουν οι καιροί θα άναβε και να ξωπετούσε τα σκοτάδια των καιρών στην αφανή γωνία τους.

Υπήρξε για δεκαετίες ο πνευματικός μας ηγέτης.

Ο Μίκης ήταν η σταθερά μας. Ο πνευματικός ηγέτης μας. Ο γκουρού που δεν εξαπέλυε θεωρίες επί θεωριών, αλλά απόψεις που είχαν υποστεί τη βάσανο της εμπειρίας, της εδραίας γνώσης, της μάχης με το σίδερο των καιρών.

Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που περπάτησαν αυτά τα χώματα και μπορούν να σταθούν στο ύψος που στάθηκε ο Μίκης. Δεν γίνεται να γεννηθούν πολλοί σαν κι αυτόν σε τούτη τη γη που μπορεί να γνώρισε σπουδαίους αγωνιστές, δημιουργούς, πολιτικούς, αθλητές, αλλά ελάχιστους τόσο μεγάλους που κατάφεραν να ξεπεράσουν την εποχή τους και να ανοίξουν δρόμους σε άλλες νέες εποχές που, μπορεί, να μην τις έχουμε συναντήσει ακόμη.

Κλίνουμε με ευλάβεια το γόνυ σε έναν μεγάλο, σε έναν αξεπέραστο άνθρωπο, σε μια μορφή που όλους μας συνενώνει σε μια ταυτότητα πανεθνική -ουσιαστικά και όχι ψευδεπίγραφα. Ο θάνατος δεν θα μας τον πάρει. Τους σημαντικούς ουδείς είναι σε θέση να τους διαγράψει από τη μνήμη και την ιστορία μας. Ο Μίκης ήταν η ιστορία μας. Του καθένα ξεχωριστά και όλων μαζί. Κι αυτή η ιστορία έχει και ένδοξες σελίδες και σκοτεινές. Δεν γίνεται αλλιώς. Ολες δικές μας είναι, όλες έχουν περάσει από πάνω μας με τη δύναμη της ερπύστριας και του ρόδου.

Ο Μίκης είναι εδώ. Εδώ και οι νότες του. Εδώ και ο αγώνας του. Εδώ και το θαυμαστό του πνεύμα. Εδώ και οι μάχες που έδωσε. Εδώ και οι ήττες που γνώρισε. Εδώ και οι νίκες που πέτυχε. Εδώ είναι η Ελλάδα που οραματίστηκε και που μπορεί να μην πήρε σάρκα και οστά, όμως, εκείνος δεν σταμάτησε ποτέ να την οικοδομεί με τον δικό του τρόπο.

Διαβάστε ακόμα: Μίκης Θεοδωράκης. Αναζητώντας τη Συμπαντική Αρμονία.

TAGS :
Μίκης Θεοδωράκης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook