Το μότο του Ηλία Καφούρου: «η γοητεία και η αγωνία της τέχνης είναι να σε οδηγεί πριν προλάβεις να την οδηγήσεις».

«Σε αυτό το εργαστήριο χωράω – δεν χωράω», θα μου πει καθώς με υποδέχεται. Όμως η ενέργεια και το ταλέντο αυτού του ιδιοφυούς καλλιτέχνη δύσκολα στριμώχνεται σε 4 τοίχους. Τα φαντασμαγορικά ταμπλό του με τη χαρακτηριστική του ματιά περιλαμβάνουν σύμπαντα ολόκληρα.

Από τις σπουδές του στην ΑΣΚΤ και τη Ρένα Παπασπύρου στο πρώτο του ταξίδι στην Ινδία με τον μπαμπά του, στον διαλογισμό και την Κόστα Ρίκα και την καθημερινότητά του ως αναγνωρισμένος καλλιτέχνης, ο Ηλίας Καφούρος δεν σταματά να αναζητά, να αναρωτιέται, να ανακαλύπτει.

Προς το παρόν δουλεύει πάνω σε μια ιδέα που ξεκίνησε το 2015. Εμπνευσμένος από τα flyers που βρίσκουμε στις κολώνες και στο κάτω μέρος έχουν «κρόσια» με το τηλέφωνο του εκάστοτε επαγγελματία που διαφημίζεται. «Αυτά κινούνται με δικούς τους ρυθμούς», θα μου πει. Αυτή είναι η γοητεία και η αγωνία της τέχνης: σε οδηγεί πριν προλάβεις να την οδηγήσεις».

Τoν επισκεφθήκαμε για έναν απολαυστικό καφέ Nespresso, φτιαγμένο από την βεραμάν Vertuo POP μηχανή του και μιλήσαμε για την τέχνη, το διαλογισμό, τη βία των ημερών μας και τον φόβο.

«Aσχολήθηκα με την τέχνη γιατί είδα ένα άνοιγμα και πήγα προς τα εκεί».

Διάλειμμα για Nespresso στο ατελιέ του διεθνούς καλλιτέχνη.

– Η φαντασία αποτελεί βασικό οδηγό της δουλειάς σας;

Είναι ένα πάρε-δώσε ανάμεσα σε δυο κόσμους. Η συνειδητοποίηση και των δυο ταυτόχρονα έχει σημασία για τη δημιουργικότητα. Ο σύνδεσμος ανάμεσά τους. Αυτό το πεδίο ανοίγει χωρίς τον συνειδητό μας έλεγχο. Βρίσκεται ανάμεσα στο νου που είναι σε εγρήγορση και το νου που κοιμάται κι ονειρεύεται. Ακριβώς όπως όταν ξυπνάς από ένα όνειρο κι ενώ αρχικά δεν θυμάσαι τίποτα, μόλις ακούσεις ένα όνομα, π.χ., επανέρχεται ζωντανό.

– Νομίζω περιγράφετε απολύτως το δικό σας έργο: εκεί που συναντιέται το όνειρο με τη λογική. Σαν να υπακούει σε δικούς του κανόνες.

Αν ήταν έτσι, δεν θα μπορούσε να αναγνωστεί από τρίτους. Στη δική μου δουλειά έχω μια συγκεκριμένη σύνθεση, η οποία μπορεί να κρατήσει ιδέες και νοήματα. Δημιουργούνται διαδρομές συναισθηματικές, νοητικές. Μια ψευδαίσθηση ότι ο κόσμος μας είναι πραγματικός. Να περιηγηθείς μέσα στο έργο με τον ίδιο τρόπο που προσπαθείς να βγάλεις νόημα από τη ζωή σου όταν περπατάς στην πόλη, ας πούμε. Το νόημα βγαίνει από το πώς θα συνδυάσεις, θα ερμηνεύσεις και πού στέκεσαι. Έτσι γίνεται καθρέφτισμα κι όχι μια εικόνα που έχει απλώς κάτι διδακτικό.

«Πάντα με μαγεύαν οι πίνακες. Ζωγράφιζα όμως σπάνια όταν ήμουν μικρός, πέντε- έξι φορές τον χρόνο».

«Μικρός μου άρεσε να επινοώ και να φτιάχνω κατασκευές με ξύλα, χαρτόνια και ταινίες συσκευασίας: Όπλα, ασπίδες, περίεργα οχήματα ή πανοπλίες».

– Γιατί ασχοληθήκατε με την τέχνη;

Όταν ήμουν στην ηλικία που έπρεπε κάτι να επιλέξω ως κατεύθυνση προς την απόκτηση κοινωνικού προσώπου, όλοι οι άλλοι δρόμοι μου έμοιαζαν με αδιέξοδο. Στην τέχνη είδα ένα άνοιγμα και πήγα προς τα εκεί.

– Πριν την απόφαση να ασχοληθείτε, πόσο σας απασχολούσε η τέχνη;

Μου άρεσε. Πάντα με μάγευαν οι πίνακες. Ζωγράφιζα σπάνια όταν ήμουν μικρός, πέντε- έξι φορές τον χρόνο. Όταν όμως το έκανα, μπορεί να ζωγράφιζα δυο ημέρες συνέχεια κλεισμένος στο δωμάτιο μου. Μου άρεσε να επινοώ και να φτιάχνω κατασκευές με ξύλα, χαρτόνια και ταινίες συσκευασίας: Όπλα, ασπίδες, περίεργα οχήματα ή πανοπλίες. Επηρεαζόμουν από ιστορικές ή ταινίες δράσης που παρακολουθούσα τότε. Έτσι εκφραζόταν η δημιουργικότητα μου ως παιδί.

«Απολαμβάνω την τέχνη, την ευχαριστιέμαι», σημειώνει ο Ηλίας Καφούρος καθώς φτιάχνει το καφέ του στην Vertuo POP μηχανή.

– Πόση τέχνη μπορούμε να καταναλώσουμε;

Απολαμβάνω την τέχνη, την ευχαριστιέμαι. Τι κάνουμε όμως συνολικά με αυτήν την υπερπροσφορά: τέχνη, πάνες ή είδη ηλεκτρονικού τσιγάρου.Ή μήπως η τέχνη έχει τη δυνατότητα να σε πετάξει κάπου που δεν υπάρχουν ορισμοί και τελικά ανακαλύπτεις νέα πράγματα; Εκεί που δεν υπάρχουν ορισμοί και δεν μπορείς να περιγράψεις με λέξη, τότε ξεκινά το πάρε δώσε με τον έξω κόσμο και με τον εαυτό σου.

«Δεν είμαστε πολυδιάστατα όντα. Αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει».

– Η εντατική παραγωγή τέχνης πολλαπλασιάζεται και από την τεχνητή νοημοσύνη;

Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί συνολικά σημείο- κλειδί: όπως η φωτογραφία απελευθέρωσε τη ζωγραφική από το να είναι απεικονιστική, έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποκαλύψει στους ανθρώπους ότι δεν είναι ούτε η εξυπνάδα η βάση της ύπαρξης τους ούτε το πόσο καλά μετράνε και παράγουν. Θα μείνουμε να αναρωτηθούμε: τι είναι αυτό που είμαι που με διαφοροποιεί από τη μηχανή; Είναι αιώνιο το ερώτημα, τώρα όμως δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Έχουμε βάλει όλη μας την προσοχή, την ενέργεια και την πίστη να λειτουργεί το μυαλό μας με τον καλύτερο τρόπο. Να κυνηγάει την ασφάλεια.

– Tί εννοείς;

Το μυαλό δρα πάνω στο «fight or flight» ένστικτο και μετρά: ευχάριστο ή δυσάρεστο. Έτσι εγκλωβιζόμαστε σε μια διττότητα που μας ρουφάει όλον τον χώρο. Δεν είμαστε πολυδιάστατα όντα. Αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει. Καταναλώνουμε όλη μας τη ζωή σε αυτήν την αντίδραση σε κάτι κι όχι στη δράση. Δεν δρούμε πραγματικά. Αφήνουμε το εξωτερικό περιβάλλον να μας ορίζει.

O καφές Nespresso Caramel Cookie είναι ένα γλυκό και βελούδινο χαρμάνι από τη Λατινική Αμερική με Αφρικανικό Arabica, που αφήνει μια ελαφριά νότα μπισκότου.

– Μπορούμε να ορίσουμε εμείς το περιβάλλον μας, την καθημερινότητά μας;

Ναι. Σίγουρα όχι με τη new age φιλοσοφία «όταν κάτι το θέλεις πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί» ή ενός ασκητισμού που σε αποκόπτει από τους άλλους ανθρώπους ή την κοινωνία.

«Η υπερπληθώρα αντικειμένων και κορεσμού των αισθήσεων στην ουσία δημιουργεί ύπνωση».

– Είναι όμως ασφάλεια να είναι σαφώς ορισμένα τα πάντα γύρω μας.

Σίγουρα και πιστεύω ότι στο επίπεδο της υλικής ζωής πρέπει να είμαστε ασφαλείς και να έχουμε τις ανάγκες μας καλυμμένες. Είναι απάνθρωπο να υπάρχουν διαχωρισμοί, όπως ιθαγενής, πρόσφυγας και μετανάστης. Όταν άνθρωποι πεθαίνουν. Μείνε μια μέρα χωρίς να πιεις νερό για να καταλάβεις.

– Η νηστεία ως μάθημα…

Αν υπάρχει εξαγνισμός μέσα από τη νηστεία, είναι αυτό: η ενσυναίσθηση. Να συνειδητοποιήσεις την έλλειψη. Η υπερπληθώρα αντικειμένων και κορεσμού των αισθήσεων στην ουσία δημιουργεί ύπνωση.

«Στο επίπεδο της υλικής ζωής πρέπει να είμαστε ασφαλείς και να έχουμε τις ανάγκες μας καλυμμένες».

– Κι ένα γάντζωμα μην το χάσεις.

Μα είναι εθισμός. Προσπαθούμε να κρατηθούμε από το παρελθόν. Δεν μπορείς όμως να είσαι παρών χωρίς να είσαι ανασφαλής. Κανείς δεν αντέχει αυτήν την ανασφάλεια για πολύ. Ζούμε στο παρελθόν προσπαθώντας να ορίσουμε αυτό που έχουμε ζήσει. Προσωπικά μιλώντας, το διαπιστώνω καθημερινά: βάλλομαι από τον κόσμο και το κενό. Επιλέγω τον κόσμο. Να μετρήσω προς τα πού θα πάω, πράγμα απαραίτητο και πως θα αισθανθώ, πράγμα που δεν χρειάζεται γιατί ουσιαστικά αναπολώ το παρελθόν.

«Η ελληνική γλώσσα είναι φανταστική. Σου λέει με μαθηματικό τρόπο για ποιο πράγμα μιλάς».

– Πώς το εξηγείτε;

Είναι οι ενδορφίνες και η αδρεναλίνη και μέσα από τις όμορφες εικόνες ή τα κακά νέα που μας δημιουργούν την ανάγκη να δούμε κι άλλα. Στο φαγητό, στις εμπειρίες, στην εξουσία, στα επιτεύγματα, στο «κατάφερα να κάνω μια συλλογή έργων τέχνης». Δεν είμαστε ελεύθεροι να κινηθούμε προς όλες τις κατευθύνσεις, όπως ορίζει η αγάπη. Άγω προς το παν. Η ελληνική γλώσσα είναι φανταστική. Σου λέει με μαθηματικό τρόπο για ποιο πράγμα μιλάς.

Ενας καλός καφές βοηθάει πάντα στην έμπνευση.

«Ο φόβος είναι κομμάτι μας. Δημιουργεί εγρήγορση κι έτσι είναι χρήσιμος».

– Ο φόβος μας προστατεύει;

Είναι κομμάτι μας. Δημιουργεί εγρήγορση κι έτσι είναι χρήσιμος. Ο κοινωνικός φόβος που βρίσκεται στην ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης μας: αρέσω, αξίζω, με αγαπούν, με αποδέχονται. Αξίζει να τον δουλέψεις αυτόν τον φόβο. Ξέρουμε πια ότι δεν μεταμορφώνει κανέναν όλη η αγάπη του κόσμου, αντιθέτως μπορεί να τον συνθλίψει. Η μόνη μεταμόρφωση που μπορούμε να πετύχουμε είναι όταν νιώσουμε ότι αγαπάμε, συνδεόμαστε, εμπνεόμαστε. Υπάρχει και ο πνευματικός φόβος.

– Πώς ορίζεται ο πνευματικός φόβος;

Ο φόβος που νιώθουμε κάθε φορά που αλλάζει η συνειδητότητά μας, όπως το πέρασμα από τον ξύπνιο στον ύπνο, μια αιώρηση. Το αντιλαμβάνεσαι στον διαλογισμό. Είναι αποπροσανατολισμός, χάνεις την αίσθηση του χρόνου, ποιος είσαι.

– Κάνετε διαλογισμό;

Από μικρή ηλικία ήδη από 17 ετών και ταξίδευα και στην Ινδία. Το ταξίδι μου συνεχίζεται. Κάνουμε με μια ομάδα μαζί εδώ και χρόνια. Ούτως ή άλλως, δεν τελειώνει ποτέ και προσπαθώ να ενεργοποιώ τα ερεθίσματα αυτά στην καθημερινότητα μου και την τέχνη μου, όχι ως απαραίτητα ως αποτέλεσμα αλλά ως διαδικασία.

Τα pop χρώματα της μηχανής Vertuo POP τραβούν το μάτι. Οταν λειτουργεί, όμως, η όσφρηση έχει τον πρώτο λόγο. Είναι, βλέπετε, τα αρώματα του καφέ Nespresso που σε τραβούν.

«Το παιδί μου είναι συνεχής έμπνευση της αναβλύζουσας δημιουργικότητας και χαράς. Και παρουσίας».

– Η ηθική τι ρόλο παίζει στην κοινωνία;

Οι ηθικοί κανόνες θέτουν όρια της συνύπαρξης με τον άλλο χωρίς να τον καταπιέσεις ή να σε καταπιέζει. Είναι χρήσιμη η ηθική αν δεν είναι μέρος του ελέγχου. Να είναι εσωτερική κατεύθυνση κι όχι εξωτερική επιβολή.

– Πώς προστατεύστε από τη βία της σύγχρονου τρόπου ζωής;
Είμαι σε μια διαδικασία προσωπικής ματαίωσης και επαναδιαπραγμάτευσης: γιατί θέλω να τρέξω, να παράξω, να δημιουργήσω;

– Το παιδί σας πώς εντάσσεται σε αυτό πλαίσιο;

Είναι συνεχής έμπνευση της αναβλύζουσας δημιουργικότητας και χαράς. Και παρουσίας. Και μπαίνει σαν αντίθεση στην απουσία μου, κάθε φορά που δεν είμαι εκεί. Τότε που λέω: «που βρίσκομαι, που είναι η πραγματική ζωή;». Να ζήσουμε, να επικοινωνήσουμε και να μην είμαστε σε μια κεκτημένη ταχύτητα. Η αντίληψη μας είναι που αλλάζει το παιχνίδι. Όταν μπαίνεις ως σφήνα ανάμεσα στη διττότητα, την απαλύνεις, την εξαφανίζεις. Τότε δεν υπάρχει πίεση, τα πράγματα προκύπτουν από μόνα τους. Τότε, μπαίνει η μαγεία.

– Η έμπνευση σας πώς καλλιεργείται; Είναι μέσα από ταξίδια;

Έχω χορτάσει από ταξίδια κι εμπειρίες σε άλλους τόπους, προς το παρόν δεν έχω αυτή τη δίψα. Η έμπνευση βρίσκεται μέσα από αισθήσεις, καταστάσεις που μπορεί να βρεθώ μέσα στην καθημερινότητα και να είναι αναπάντεχες. Να περπατάω και να δω κάτι στην πόλη. Από τις ειδήσεις. Από δουλειές άλλων καλλιτεχνών.

«Είναι χρήσιμη η ηθική αν δεν είναι μέρος του ελέγχου. Να είναι εσωτερική κατεύθυνση κι όχι εξωτερική επιβολή».

«Την Hermès την έχω σαν οικογένεια μου. Νιώθω ότι είμαι μέρους της. Κομμάτι ενός συνόλου».

– Αναφορικά με τη συνεργασία σας με την Hermès;
Εκεί εμπνέομαι από το κλίμα και την ατμόσφαιρα του οίκου. Ποια είναι η προσέγγιση της, το χιούμορ της.

– Έχει μια ελευθερία στο DNA του ο οίκος.

Πράγματι και γι’ αυτό συνεργαζόμαστε με τόσο ωραίο τρόπο. Υπάρχουν σημεία που συγκλίνουμε αβίαστα και πριν συναντηθούμε. Μορφολογικά, στη δομή μας αλλά και στην αντίληψη ενός κόσμου που βρίσκεται σε ροή κι αλληλεπίδραση. Την Hermès την έχω σαν οικογένεια μου. Νιώθω ότι είμαι μέρους της. Κομμάτι ενός συνόλου.

– Η τέχνη αποτελεί τρόπο για να διαιωνίσετε το δικό σας σημάδι;

Η τέχνη είναι μια συγκεκριμένη δόνηση. Κάθε καλλιτέχνης αποτυπώνει μια συγκεκριμένη δόνηση, η οποία είναι κομμάτι του. Είτε φέρει τις νοητικές του πεποιθήσεις και την αντίληψή του, είτε την ενέργεια του και τον συναισθηματικό του κόσμο. Η δόνηση είναι ένα κλίμα. Διαιωνίζεται κι αυτή η ταρίχευση έχει κάποια αξία στις επόμενες γενιές μόνο αν το έργο παραμένει ζωντανό απέναντι σε αυτόν που το βλέπει, αν του ενεργοποιεί κάτι στο σύστημα του. Αλλιώς είναι ένα αντικείμενο, όπως το ψυγείο ή ο καναπές.

 

Διαβάστε ακόμα: Αντώνης Σελέκος. «Αυτός που βάζει ψυχή, δημιουργεί γλυκά που μένουν στον χρόνο».

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top