Κορνήλιος Καστοριάδης: «Ως πότε θα ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους;»

Η Τέτα Παπαδοπούλου με τον Κορνήλιο Καστοριάδη.

Ο ευσύνοπτος τόμος εξοικειώνει τον αναγνώστη με την πολυδιάστατη και συναρπαστική σκέψη του Έλληνα διανοητή: τις βασικές φιλοσοφικές του ιδέες, την αντίληψή του για τη Δημοκρατία, τις θέσεις του για την κρίση των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Αποτελείται δε από τρία μέρη -Λόγος άμεσος, Λόγος ίδιος, Λόγος των άλλων- και ολοκληρώνεται με ένα Επίμετρο. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει δύο μεγάλες συνεντεύξεις του Κορνήλιου Καστοριάδη. Το δεύτερο απαρτίζεται από πέντε κείμενα, παρεμβάσεις και ομιλίες του. Στο τρίτο μέρος γράφουν για τον Κορνήλιο Καστοριάδη προσωπικότητες όπως οι Πιερ Βιντάλ-Νακέ, Άνταμ Μίχνικ, Εντγκάρ Μορέν, Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, Άκι Ορρ, Οκτάβιο Πας, Λάκης Προγκίδης, Γεράσιμος Στεφανάτος και Τζόελ Γουάιτμπουκ. Στο Επίμετρο παρουσιάζεται μια ακόμη συνέντευξη με θέμα αποκλειστικά τη νεοελληνική περίπτωση.

«Ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα», γράφει ο ίδιος ο Καστοριάδης. Και συνεχίζει αλλού: «Για όποιο κακό συνέβη στην ιστορία μας, ο ελληνικός λαός δεν φέρει καμία ευθύνη. Έτσι, μόλις έρθουν τα δύσκολα και πάρουμε λάθος αποφάσεις και ακολουθήσουν οι συνέπειες των δικών μας λαθών, τι κάνουμε; Ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους. Πάντα φταίει κάποιος άλλος. Ποτέ εμείς. Για κάθε καταστροφή υπεύθυνοι είναι άλλοι, οι οποίοι εισέβαλαν, οι οποίοι μας ξεγέλασαν, οι οποίοι μας εκμεταλλεύτηκαν, κ.λπ. Ως πότε όμως; Ως πότε θα ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους;».

Πέρα λοιπόν από την επετειακή λειτουργία της έκδοσης, υπάρχουν ουσιαστικοί λόγοι για τους οποίους το βιβλίο αυτό διαβάζεται σαν να έχει γραφτεί πολύ πρόσφατα. Για παράδειγμα, ο Καστοριάδης, αναδεικνύοντας την έννοια της αυτονομίας, διατυπώνει με σαφήνεια και τον αντίλογο στην αυτοθυματοποίηση του νεοέλληνα: «Αυτόνομος, λοιπόν, είναι εκείνος που δίνει στον εαυτό του έναν νόμο. Φυσικά, δεν θα αποκαλούσα αυτόνομο όποιον εκπληρώνει απλώς τις επιθυμίες του χωρίς κανένα φρένο και χωρίς κανέναν έλεγχο, όποιον θεωρεί πως νόμος είναι να κάνει ό,τι του κατεβαίνει κάθε στιγμή στο κεφάλι. Το ίδιο ισχύει και για την κοινωνία. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική και συλλογική ζωή χωρίς οργάνωση και χωρίς ένα minimum κοινών κανόνων. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική και συλλογική ζωή χωρίς ένα minimum αξιών και σκοπών. Εννοώ αξιών και σκοπών που να τους συμμερίζονται όλα τα μέλη της κοινωνίας ή τουλάχιστον να μην τους αντιμάχονται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να προτιμούν να γίνει ρημάδι η κοινωνία παρά να πραγματοποιηθούν αυτές οι αξίες και οι σκοποί.

Το εξώφυλλο του βιβλίου «Για τον Κορνήλιο Καστοριάδη – “Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας”».

»Η αυτόνομη κοινωνία −όπως την εννοώ− είναι μια κοινωνία που ξέρει πολύ καλά ότι δεν υπάρχει υπερβατικότητα, ότι δεν υπάρχει υπερβατική πηγή των θεσμών και των νόμων, ότι δεν υπάρχει μετά θάνατον ζωή (πράγμα που γνώριζαν οι Αρχαίοι Έλληνες, οι οποίοι δεν πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή). Είναι μια κοινωνία που τα μέλη της ξέρουν πως ό,τι είναι να γίνει πρέπει να το κάνουν αυτά τα ίδια και να το προσφέρουν στον εαυτό τους και στο κοινωνικό σύνολο. Είναι μια κοινωνία που ξέρει ότι η ίδια φτιάχνει τους θεσμούς και τους νόμους της. Και αυτό ακριβώς της επιτρέπει να υπάρχει ως αυτόνομη κοινωνία, όπως επίσης επιτρέπει στα μέλη της να υπάρχουν ως αυτόνομα άτομα μέσα σ’ αυτήν την κοινωνία».

Ωστόσο, το πιο σημαντικό, και επίκαιρο, χαρακτηριστικό του βιβλίου της Τέτας Παπαδοπούλου είναι ότι, σε μια εποχή σύγχυσης πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής, ξεδιπλώνεται η διαύγεια της σκέψης του έλληνα στοχαστή Καστοριάδη, κι αυτό είναι το πολυτιμότερο όφελος.

//Το βιβλίο της δημοσιογράφου Τέτας Παπαδοπούλου «Για τον Κορνήλιο Καστοριάδη – “Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας”» θα παρουσιαστεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (Σίνα 31, αμφιθέατρο Theo Angelopoulos) στις 18 Ιανουαρίου 2018, ώρα 7 το απόγευμα. Είσοδος ελεύθερη.

Θα μιλήσουν:
– Περικλής Βαλλιάνος, καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
– Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
– Ανδρέας Παππάς, μεταφραστής-επιμελητής κειμένων
– Τέτα Παπαδοπούλου, συγγραφέας του βιβλίου-δημοσιογράφος

Διαβάστε ακόμα: Αντρέ Μωρουά – «Αυτοί είναι οι τέσσερις κανόνες της ζωής· δεν υπάρχουν άλλοι»

TAGS :
βιβλίο Για τον Κορνήλιο Καστοριάδη - "Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας" Κορνήλιος Καστοριάδης Τέτα Παπαδοπούλου

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook