Ποιος «Μεγάλος Περίπατος»; Να ανακαλύψουμε ξανά τα ποτάμια της Αθήνας

Ο δήμος της Ουτρέχτης πήρε την μεγάλη απόφαση (Τhe Guardian).

Η δικαίωση του Ρένου Χαραλαμπίδη! Πολύ πρόσφατα, ο δημοφιλής ηθοποιός είχε παραχωρήσει συνέντευξη στο Andro και, μεταξύ σοβαρού και αστείου, είχε πει πως η δική του πρόταση για την Αθήνα ήταν η εξής: «Επιτέλους, να γίνει η Αθήνα η πόλη των ποταμών. Καλώ να ξαναβγεί στην επιφάνεια με έξτρα νερό ο Ιλισός και ο Ηριδανός».

Να τον άκουσε ο δήμαρχος της Ουτρέχτης; Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της ολλανδικής πόλης να ξεμπαζώσει μια τάφρο που έχει ηλικία 900 ετών δείχνει πως όλα μπορούν να γίνουν σε μια σύγχρονη πόλη. Οι ιθύνοντες είδαν την κίνησή τους ως μια διόρθωση ενός ιστορικού λάθους.

Περισσότερα από σαράντα χρόνια, η τάφρος είχε μπαζωθεί για να δημιουργηθεί αυτοκινητόδρομος 12 λωρίδων. Ωστόσο, σε μια προσπάθεια να αναδιατυπωθεί η σχέση των κατοίκων της Ουτρέχτης με το αυτοκίνητο, αποφασίστηκε να αντικατασταθεί η άσφαλτος και οι ρύποι από νερό και πράσινο.

Η επανέναρξη του Catharijnesingel (όπως ονομάζεται η τάφρος) προσέλκυσε σκάφη αναψυχής – ακόμη και μερικούς κολυμβητές. Τα πρώτα σχέδια για την αποκατάσταση του καναλιού, ή Stadsbuitengracht, που χρονολογείται από τη γέννηση της πόλης, το 1122, είχαν γίνει στη δεκαετία του 1990.

Στη συνέχεια, οι κάτοικοι ψήφισαν σε δημοψήφισμα του 2002 για ένα «γενικό σχέδιο» στο κέντρο της πόλης, στο οποίο το νερό θα αντικαθιστούσε την άσφαλτο. Όμως, οι προσπάθειες έχουν ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια από μια ευρύτερη προσπάθεια του δήμου να παρακάμψει το αυτοκίνητο και να προωθήσει μια πιο υγιεινή ζωή.

Το 2017, η πόλη άνοιξε το μεγαλύτερο πάρκο ποδηλάτων στον κόσμο, φιλοξενώντας 12.500 ποδήλατα δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ουτρέχτης. Παράλληλα, ξεκίνησε μια προσπάθεια να τοποθετηθεί χλωρίδα και πανίδα στις στέγες των κτιρίων του κέντρου της πόλης στο όνομα της βιοποικιλότητας και του καθαρού αέρα. Και ως μέρος του ανοίγματος του καναλιού, το κεντρικό πάρκο Zocherpark έχει αποκατασταθεί στον αρχικό σχεδιασμό του 1830.

Το ανακαινισμένο τμήμα του καναλιού είχε συμπληρωθεί για να επιτρέπει στα αυτοκίνητα καλύτερη πρόσβαση στην εμπορική περιοχή της Ουτρέχτης. Η πλωτή οδός αναπτύσσεται τώρα κάτω από ένα εσωτερικό εμπορικό κέντρο, επιτρέποντας στα πλοία να ταξιδεύουν σε ολόκληρη τη διαδρομή (μήκους έξι χλμ) γύρω από το κέντρο της πόλης.

Αθήνα 1832: Ο Ηριδανός όπως ρέει δίπλα από τον Ναό του Ηφαίστου στο Θησείο. Πίνακας σκωτσέζου ζωγράφου Hugh William «Grecian» Williams.

«Η κυκλοφορία είχε αυξηθεί πάρα πολύ», δήλωσε ο Ρενέ ντε Καμ, επιμελητής Αστικής Ιστορίας στο μουσείο «Centraal» της Ουτρέχτης. Και συνεχίζει: «Υπήρχε ένα είδος δακτυλίου γύρω από την πόλη, δηλαδή το κανάλι. Ήταν πολύ δελεαστικό να σκεφτούμε: τι γίνεται αν το μπαζώσουμε; Πιστεύαμε τότε ότι το πρόβλημα της κυκλοφορίας θα λυνόταν, ενώ και η εμπορική καρδιά της πόλης θα ήταν πιο εύκολα προσβάσιμη στα αυτοκίνητα. Κάπως έτσι πήγαν όλα στραβά».

Τώρα, ο δήμος αποφάσισε πως είναι προτιμότερο το νερό και το πράσινο από τον αυτοκινητόδρομο και τη βουή των αυτοκινήτων. Το επίσης σημαντικό είναι ότι η επαναλειτουργία του καναλιού συνδέθηκε σε μια πληθώρα αστικών λειτουργιών όπως συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και, γενικώς, μια πιο άνετη και φιλική περιδιάβαση στην πόλη.

Η φωτογραφία είναι από την Αθήνα του 1914: διακρίνεται ο Ιλισός και η γέφυρα στην οποία κατέληγε η οδός Πετμεζά. Στο βάθος βρίσκονται η παλιά εκκλησία και η υπό ανέγερση νέα του Αγίου Παντελεήμονος. Στην κορυφή του λόφου φαίνονται τα ερείπια του παλιού ανεμόμυλου.

Στα δικά μας: την Αθήνα, από την αρχαιότητα ακόμη, διέτρεχαν τρεις ποταμοί. Οι δύο εκ των οποίων, μάλιστα, απλώνονταν πέραν των ορίων της πόλεως. Ηταν ο Κηφισός, ο Ιλισός και ο Ηριδανός. Ήδη από τα χρόνια της επέκτασης της πόλης από τον Θεμιστοκλή περιελήφθη εντός των τειχών της, ενώ στους ρωμαϊκούς χρόνους φαίνεται ότι καταχώσθηκε (καλύφθηκε) και κατασκευάσθηκε μεγάλος υπόνομος εντός της κοίτης του.

Εκτός των προαναφερθέντων, υπήρχαν δύο ακόμη, μικρότεροι ποταμοί, ο Σκίρος και ο Κυκλοβόρος, προς δυσμάς της πόλεως μεταξύ του Διπύλου και του Κηφισού και (μάλλον) προς βορράν της πόλεως αντιστοίχως.

Η Οδός Καλλιρρόης όπως δεν την έχουμε γνωρίσει ποτέ ,με τον Ιλισό ανοικτό ακόμα. Η εκκλησία στο βάθος είναι ο Άγιος Παντελεήμονας Ιλισού.

Οι γεωτρήσεις του ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) απέδειξαν ότι οι περισσότεροι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα το 1945 είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα και σήμερα μόλις 434 χιλιόμετρα -μειώθηκαν, δηλαδή, σε ποσοστό 66,4%.

Όπως προκύπτει, δε, από μελέτη του ΙΓΜΕ, πριν από μερικά χρόνια το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στη θάλασσα. Σήμερα, το ποσοστό αυτό έχει αλλάξει δραματικά. Αυτή τη στιγμή στον Κηφισό ο όγκος του τσιμέντου είναι τόσος πολύς που το μικροκλίμα της περιοχής άλλαξε. Η αύρα της θάλασσας πια δεν περνά και το καλοκαίρι η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη. Ο όγκος του δρόμου σκοτείνιασε την περιοχή και ο ήλιος δεν βλέπει αρκετά τις παρακηφίσιες κατοικίες. Ακόμα και το οδικό έργο μέσα σε πέντε χρόνια έφτασε στα όριά του.

Όσο για την κάλυψη του Ιλισού, αυτή ξεκίνησε το 1939 και το θεμελίωσε ο Μεταξάς με τη χαρακτηριστική φράση «Θάπτομεν τον Ιλισόν». Τη δεκαετία του ’50, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, ολοκληρώθηκε η κάλυψη της κοίτης του ποταμού και τη θέση του ποταμού πήραν οι οδοί Μιχαλακοπούλου, Βασιλέως Κωνσταντίνου και Καλλιρρόης.

Διαβάστε ακόμα: Κώστας Καραμανλής – από πρωθυπουργός, τουρίστας.

TAGS :
Αθήνα Μεγάλος Περίπατος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook