Κάτω απ’ τα ηφαίστεια της Ιάβας

O Γεράσιμος Γερολυμάτος στο χείλος του κρατήρα Bromo. O ιερός γίγαντας δείχνει να ξυπνά, με εκρηκτικές διαθέσεις.

Ανατολική Ιάβα, Ινδονησία, Tengger National Park, Καλντέρα Tengger, εθνικό πάρκο στην Ανατολική Ιάβα και το πιο θεαματικό ηφαιστειακό τοπίο της Ινδονησίας. Με διάμετρο που φτάνει τα 16 χιλιόμετρα το πάρκο συγκεντρώνει τρεις μεγάλους κρατήρες: το Bromo, ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη, το Semeru, το ψηλότερο βουνό του νησιού, και το Batok, σε ένα σύμπλεγμα που δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό, εξώκοσμο τοπίο.

Άνθρωποι και ηφαίστεια

Με πληθυσμό 130 εκατομμύρια κατοίκους, η Ιάβα είναι το πολυπληθέστερο νησί του πλανήτη, το πέμπτο μεγαλύτερο της Ινδονησίας και μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι στα 130.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που καλύπτει συνολικά, σε αυτή τη μακρόστενη λωρίδα γης που πλαγιάζει λίγες μοίρες (7°30′10″N) κάτω από τον Ισημερινό, συνωστίζονται περί τους χίλιους ανθρώπους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Πρωτεύουσα της Ιάβας και του κράτους της Ινδονησίας είναι η Τζακάρτα, μια πόλη στην οποία ζουν 20 εκατομμύρια άνθρωποι και βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Ιάβας. Ο σχηματισμός του νησιού είναι αποτέλεσμα πολλαπλών εκρήξεων από το μεγάλο ηφαιστειακό τόξο που εκτείνεται κατά μήκος της ραχοκοκαλιάς του. Ούτε λίγο ούτε πολύ, εδώ βρίσκονται 38 ηφαίστεια, εκ των οποίων αρκετά είναι ακόμη ενεργά, καθιστώντας το ως μια από τα πιο ηφαιστιογενείς περιοχές του πλανήτη.

Ασφαλώς, άνθρωποι και ηφαίστεια δεν ζουν σε ξεχωριστό πλάνο. Ειδικά αν αναλογιστούμε την προέλευση του πληθυσμού και το κοινωνικό-θρησκευτικό του υπόβαθρο. Στα βάθη των αιώνων φυλές από διαφορετικά σημεία του νησιωτικού συμπλέγματος, προκειμένου να διαφυλάξουν ήθη και παραδόσεις από τους εισβολείς και κατακτητές, κινήθηκαν προς την ενδοχώρα και τους απροσπέλαστους ορεινούς όγκους. Η κληρονομιά τους είναι ένα αρκετά πολύπλοκο ανιμιστικό οικοδόμημα, άμεσα συνδεδεμένο με τα στοιχεία της φύσης, τα οποία τρέμουν και συνάμα λατρεύουν. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η καθημερινότητα σε χωριά ή οικισμούς, χτισμένα στους πρόποδες των ηφαιστείων. Η δραστηριότητα των κρατήρων, παρελθούσα ή μέλλουσα, επηρεάζει άμεσα τους κατοίκους. Κρατήρες όπως το Bromo ή το Semeru έχουν αποκτήσει μυθικές διαστάσεις, θρύλους που τους συνοδεύουν και, πρακτικά, να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινωνική ζωή του τόπου.

Το ηφαίστειο που ξυπνά. Εκρήξεις στο ξημέρωμα.

Στις εντολές του Bromo

Ο κρατήρας Bromo (υψόμετρο 2.392 μέτρα, τελευταία έκρηξη το 2007) είναι ένα ενεργό ηφαίστειο και ιερό βουνό για τους Tengger, τη φυλή που κατοικεί στους πρόποδές του. Τo Bromo είναι μεν το πιο διάσημο βουνό στην Ανατολική Ιάβα, όχι όμως το ψηλότερο. Οφείλει τη φήμη του στο μεγάλο του κρατήρα, ο οποίος είναι επισκέψιμος, προσφέροντας πανοραμική θέα σε ολόκληρο το ορεινό σύμπλεγμα. Εδώ ψηλά ο Ubud πουλάει λουλούδια στους επισκέπτες που περπατούν περιμετρικά του κρατήρα, κοιτάζοντας έκπληκτοι μια τις αναθυμιάσεις και μια το ορεινό ανάγλυφο που ορθώνεται σαν χολιγουντιανή σκηνογραφία. Ο ανήλικος πωλητής μου εξηγεί με σπασμένα αγγλικά ότι το μπουκέτο είναι μια μικρή προσφορά στον θεό που κοιμάται βαθιά μέσα στο ηφαίστειο. Για τους ντόπιους δεν αποτελεί απλώς ένα γεωφυσικό φαινόμενο, αλλά μια μυθική οντότητα, μια θεότητα την οποία οφείλουν να σεβαστούν και να υποκύψουν στις προθέσεις της.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, κατά τον 15ο αιώνα, η νεαρή πριγκίπισσα Anteng μαζί με το σύζυγό της Seger ίδρυσαν στην ευρύτερη περιοχή ένα νέο βασίλειο, το όνομα του οποίου προήλθε από το συνδυασμό των τελευταίων συλλαβών των ονομάτων τους (Tengger). Το νεαρό ζευγάρι, μην μπορώντας να αποκτήσει παιδιά, ζήτησε τη βοήθεια των θεών, οι οποίοι τους ζήτησαν, ως αντάλλαγμα, να θυσιάσουν σε αυτούς το τελευταίο παιδί τους που θα ερχόταν στη ζωή.

Ο Ubud πουλάει ματσάκια με λουλούδια. Με ένα από αυτά ο επισκέπτης μπορεί να κάνει μια μικρή προσφορά στη «θεότητα» που κοιμάται στα βάθη της γης.

Αν και οι θεοί φάνηκαν γενναιόδωροι, χαρίζοντάς τους συνολικά 25 παιδιά, η πριγκίπισσα Anteng δεν τήρησε τη συμφωνία, με αποτέλεσμα να τους εξοργίσει. Μετά από μια σειρά εκρήξεων και τόνους λάβας, που κόστισανπολλές ζωές, το βασιλικό ζεύγος, προκειμένου να εξευμενίσει την οργή τους, αναγκάστηκε να θυσιάσει το τελευταίο του παιδί μέσα στον κρατήρα Bromo. Εκείνο, λέει ο θρύλος, ήταν που ζήτησε από τους κατοίκους του Tengger να προσφέρουν στους θεούς μια φορά το χρόνο τάματα, ώστε να θυμούνται το συμβάν και ταυτόχρονα να τους κρατούν σε ηρεμία.

Πράγματι έως σήμερα, σε ετήσια βάση, στην πανσέληνο του Δεκεμβρίου ή του Ιανουαρίου διοργανώνεται η τελετή Kasodo (μήνας που αντιστοιχεί σε Δεκέμβριο-Ιανουάριο), η μεγαλύτερη γιορτή του χρόνου για την περιοχή. Εκπρόσωποι από διάφορα χωριά προσφέρουν αγαθά, όπως ρύζι, ζωντανά, λαχανικά, τρόφιμα, ακόμη και χρήματα, ώστε να κατατεθούν στο βωμό που, σύμφωνα με τις δοξασίες, βρίσκεται στον κρατήρα και στην καρδιά του γίγαντα Θεού. Με παράκληση ο γίγαντας να παραμείνει σιωπηλός…

Η πρόσβαση στο Bromo είναι μεσαίας δυσκολίας, ωστόσο συνιστάται οδηγός, τουλάχιστον για την πρώτη φορά. Πρακτικά, χρειάζεται διανυκτέρευση σε κάποιο χωριό, κατά προτίμηση στο Ngadisari, που βρίσκεται 5.5 χιλιόμετρα από την είσοδο του Εθνικού πάρκου. Από εκεί υπάρχουν τζιπ, που θα σας μεταφέρουν στην καλντέρα. Το υψόμετρο είναι περίπου 2.000 μέτρα και δεν επηρεάζει ιδιαίτερα, το έδαφος είναιαμμώδες, με ηφαιστειακή στάχτη.

Οι ντόπιοι προσφέρουν τα άλογά τους για ανάβαση στον κρατήρα.

Η μετακίνηση προς τον κρατήρα γίνεται με άλογα ή με τα πόδια, καλό είναι όμως να έχετε μαζί σας μάσκα, για να μην εισπνέετε τις αναθυμιάσεις του κρατήρα, που ενίοτε είναι πολύ έντονες. Θα χρειαστεί κατ’ αρχάς να ανέβετε 250 σκαλιά και εν συνεχεία να περπατήσετε κατά μήκος του κρατήρα. Κάπου εκεί θα συναντήσετε κι εσείς τον Ubud, ή άλλους μικρούς φίλους, που πουλούν ματσάκια με λουλούδια, για μια μικρή προσφορά στη θεότητα που κοιμάται στα βάθητης γης. Αν αυτό δεν σας πείσει, το βέβαιο είναι ότι με λίγα λεφτά θα συμβάλετε στην κομματιασμένη οικονομία των χωρικών και η προσφορά σας, έτσι και αλλιώς, θα πιάσει τόπο.

Η κρυφή ζωή του Semeru

Το Semeru (υψόμετρο: 3.676 μέτρα, συχνότητα εκρήξεων: καθημερινά) είναι η ψηλότερη κορυφή της Ιάβας και ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη. Γνωστό και ως Mahameru, που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει το Μεγάλο Όρος, πρωταγωνιστεί δραματικά στο ηφαιστειακό πάρκο Tengger. Το όνομά του του προέρχεται από το Sumeru, που κατά την βουδιστική θεώρηση αντιστοιχεί στο κεντρικό βουνό του κόσμου. Είναι τοποθετημένο στη νότια ζώνη του Tengger, έχει πλούσια και, κυριολεκτικά, εκρηκτική δραστηριότητα, το μέγιστο ύψος του φτάνει τα 3.676 μέτρα και αποτελεί έναν αυτόνομο προορισμό. Με δεκάδες χωριά στους πρόποδές του και αναρίθμητους μύθους να αναδύονται σε κάθε του δόνηση, αποζημιώνει πλουσιοπάροχα τους φανατικούς trekkers. Ωστόσο για πεζοπορία και ανάβαση οφείλει κανείς να πάρει άδεια από την τοπική αρχή και να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος.

Μόλις 220 σκαλιά πριν αντικρίσουμε τα «σωθικά» του κρατήρα Bromo.

Μια άλλη πρόταση, που τα τελευταία χρόνια ακολουθείται κατά συρροή από τους τουρίστες, είναι η μετάβαση με τζιπ στο όρος Penanjakan, στα 2.700 μέτρα. Από τα χωριά που βρίσκονται κοντά στην είσοδο του πάρκου (π.χ. Sukapura, Tosari, Ngadisari, Cemoro Lawang), μπορείτε να περπατήσετε ή να νοικιάσετε ένα αυτοκίνητο για να ανέβετε στην κορυφή. Για καλή ορατότητα και θεαματικές σκηνές συνιστάται εγερτήριο στις 02.00 και ανάβαση, ώστε να απολαύσετε λυκαυγές και χάραμα με τους κρατήρες και τις κορυφές να ξεπροβάλλουν πάνω από την πρωινή πάχνη σαν ατόλες στον ωκεανό. Στο Penanjakan έχει δημιουργηθεί κατάλληλος χώρος ώστε να υπάρχει εξαιρετική ορατότητα σε όλο το πάρκο και στο όρος Batok (2.740 μ.), που δεν είναι μεν ενεργό, αλλά συμβάλλει σημαντικά στη συνολική εικόνα.

Η συχνότητα των εκρήξεων του Semeru είναι αρκετά μεγάλη, όχι όμως πάντοτε ορατή. Αν όμως επιμείνετε και ανεβείτε κυρίως τις πρώτες πρωινές ώρες, που επικρατεί διαύγεια, ίσως πάρετε κι εσείς ‒όπως εμείς‒ το χρίσμα από τη «θεότητα» που κοιμάται στα βάθη του κρατήρα Semeru και καταφέρετε να δείτε, και να φωτογραφήσετε το ηφαιστειακό του μένος, το οποίο είναι πράγματι εντυπωσιακό.

Το σημείο Penanjakan προσφέρει εξαιρετική ορατότητα σε ολόκληρο το πάρκο Tengger.

Μικρή συμβουλή: Αν ο χρόνος σας είναι περιορισμένος, μπορείτε να συνδυάσετε και τα δυο ηφαίστεια σε μια επίσκεψη. Αυτό, ασφαλώς, με κάποια επιφύλαξη: είναι γνωστό πως στην Ασία, και γενικά σε αναπτυσσόμενες χώρες, η πιστότητα στην παροχή υπηρεσιών δεν είναι απόλυτη. Με λίγα λόγια, χρειάζεται προσοχή και κυρίως έξυπνες συναλλαγές με τους ντόπιους. Θεωρητικά μπορείτε να πάρετε ένα πακέτο ταξιδιού με μεταφορά και διαμονή που σας επιτρέπει να επισκεφτείτε το πάρκο, πρακτικά πρέπει να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι μπορεί να μείνετε χωρίς αυτοκίνητο, δωμάτιο ή φαγητό. Από την άλλη, υπάρχει πάντα η λύση (που, βεβαίως, ανεβάζει κατά πολύ τα κοστολόγια) να προσλάβετε οδηγό με αυτοκίνητο και να κανονίσετε το πρόγραμμά σας πιο αυστηρά.

//Στο β’ μέρος του ταξιδιού, η εμπειρία κορυφώνεται με τη μεγαλύτερη λίμνη θειικού οξέως στον πλανήτη.

Ο Γεράσιμος Γερολυμάτος είναι επικεφαλής του περιοδικού Skipper ONDECK.

TAGS :
ηφαίστειο ιάβα ταξίδι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook