Πού πάμε μετά τα μνημόνια;

Installation στο ΧΑΑ: Καλωσήρθε η ανάπτυξη ή κράτα μικρό καλάθι;

Η συζήτηση το Σαββατοκύριακο με την παρέα για την «επόμενη ημέρα» της Ελλάδας ήταν συναρπαστική: είχαμε χωριστεί σε τρεις ομάδες και η κάθε μία υπεράσπιζε τη δική της επιχειρηματολογία χωρίς να ακούει εκείνη των άλλων.

-Η πρώτη ομάδα υποστήριζε ότι το μόνο που πέτυχε η ελληνική κυβέρνηση με την «προληπτική γραμμή στήριξης» είναι να δανειζόμαστε ακριβότερα από τις αγορές, ενώ θα έχουμε μνημόνιο.

-Η δεύτερη ομάδα υποστήριζε ότι όσο αυστηροί κι αν είναι οι όροι της «γραμμής πίστωσης», αυτοί θα είναι καλύτεροι από το μνημόνιο και ότι, τελοσπάντων, είναι ένα βήμα προς την απεξάρτηση της Ελλάδας από την τρόικα.

-Η τρίτη ομάδα επέμενε: χωρίς μνημόνιο και τρόικα, άνθρωποι δεν γινόμαστε…

Όσο ακραίες, λογικές, λογικοφανείς κι αν φαίνονται οι απόψεις αυτές, στηρίζονται σε επιχειρήματα που αντικειμενικά είναι σωστά. Ας τις πάρουμε μία-μία, να δούμε τι υποστηρίζουν.

1. Η πρώτη λοιπόν λέει με λίγα λόγια ότι κάτι σαν μνημόνιο θα έχουμε, αλλά θα δανειζόμαστε ακριβότερα από ό,τι σήμερα. Πράγματι, η πιστοληπτική γραμμή ενισχυμένης εποπτείας (ECCL) που αποφασίστηκε από το πρόσφατο Eurogroup προβλέπει την υπογραφή μνημονίου μεταξύ Ελλάδας και ESM, δηλαδή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Μπορεί για επικοινωνιακούς λόγους να μην ονομαστεί μνημόνιο, αλλά στην πράξη είναι μνημόνιο, το οποίο απαιτεί μάλιστα και ψήφιση από τα κοινοβούλια (και από το δικό μας). Ναι, θα είναι πιο light από το σημερινό. Αλλά και αυτό το light θα έχει επίβλεψη. Και μάλιστα, όπως επισημάνθηκε από το Eurogroup, θα έχουμε και το ΔΝΤ να μας ελέγχει.

Την ίδια στιγμή, μας παίρνουν τα υπόλοιπα χρήματα από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με τα οποία ελπίζαμε να μειώναμε το δημόσιο χρέος. Όμως, μας δίνουν μία γραμμή πίστωσης που θα λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας και εγγύηση, ώστε η Ελλάδα να δανείζεται από τις αγορές. Με τι επιτόκιο; Ανάλογα με τις συνθήκες στις αγορές και το τι κλίμα θα επικρατεί στην Ελλάδα. Σίγουρα όχι με κάτι λιγότερο από 1%, με το οποίο δανείζεται σήμερα από τον ESM.

To σημείο αυτό θέλει λίγο προσοχή: το μέσο κόστος δανεισμού της Ελλάδας από την τρόικα μπορεί να είναι σήμερα γύρω στο 2%-2,5%, αλλά αυτό το κόστος δεν αφορά σε όλα τα δάνεια. Για παράδειγμα, τα δάνεια του ΔΝΤ (μετά την τριετία από την εκταμίευση) έχουν ένα κόστος γύρω στο 4,5%. Και επειδή τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα, αυτό το κόστος αναμένεται να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 1 ποσοστιαία μονάδα μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα στις πρόσφατες νέες εκδόσεις 5ετών ομολόγων δανείστηκε με απόδοση γύρω στο 4,75%. Βέβαια, από την άλλη, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου ξεπέρασε πριν από μερικές ημέρες το 8%, κυρίως λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας.

2. Η άποψη της δεύτερης ομάδας αποτελεί τη «θετική» προσέγγιση των εξελίξεων: πάμε -έστω ένα μικρό- βήμα μπροστά. Ναι, έτσι είναι, αλλά αυτό προϋποθέτει μια σειρά από θετικές προϋποθέσεις:

Πρώτον, μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, δηλαδή σε λιγότερο από ένα μήνα, να έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση από την τρόικα. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν έχει πολύ χρόνο για «σκληρές διαπραγματεύσεις», προκειμένου να αποφύγει μεταρρυθμίσεις με πολιτικό κόστος, όπως αυτές που αφορούν στην αγορά εργασίας, το ασφαλιστικό κ.λπ. Δεύτερον, θα πρέπει να αποφασιστεί ο ρόλος του ΔΝΤ και να προσδιοριστεί η μορφή της γραμμής πίστωσης (χρήματα, όροι, διάρκειες κ.λπ.). Τρίτον, να υπογραφεί η σχετική σύμβαση. Τέταρτον, να ψηφιστεί η απόφαση από τα κοινοβούλια και να προχωρήσει η Ελλάδα σε εφαρμοστικούς νόμους.

Και όλα αυτά μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, καθώς στις 8 του μήνα είναι προγραμματισμένο το επόμενο Eurogroup και στα τέλη Δεκεμβρίου κλείνει η γερμανική Βουλή για τα Χριστούγεννα

Πέραν αυτών, υπεισέρχεται και ο πολιτικός παράγοντας. Δηλαδή, όλα αυτά δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθούν με την πολιτική αβεβαιότητα στο «κόκκινο», για το αν θα φτάσουμε σε εκλογές μέχρι το Μάρτιο ή όχι.

3. Η τρίτη ομάδα της παρέας υποστήριζε ότι η Ελλάδα θέλει μνημόνιο για να προχωρήσει. Ακραία τοποθέτηση; Ίσως. Αλλά ας δούμε τα επιχειρήματα: Το πρώτο επιχείρημα είναι ότι η Ελλάδα με τη λύση της γραμμής πίστωσης δεν ξεμπλέκει από την τρόικα. Το δεύτερο επιχείρημα είναι ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας για το 2015 είναι τόσο μεγάλες (η τρόικα λέει γύρω στα 20 δις) που θα είναι δύσκολο να βρει τα χρήματα αυτά από τις αγορές με χαμηλό κόστος. Και το τρίτο και κυριότερο είναι ότι η Ελλάδα έχει τάση για «χαλάρωση», αν δεν έχει αυστηρή εποπτεία. Στη χαλάρωση, η κουβέντα δεν επικεντρώθηκε τόσο στα δημοσιονομικά, αλλά κυρίως στις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν και που θα έπρεπε ήδη να είχαν γίνει εδώ και χρόνια, σύμφωνα με την άποψή τους.

Η τρίτη ομάδα έλεγε ότι με πολιτική αβεβαιότητα το 2015, είτε γίνουν εκλογές το Μάρτιο είτε αργότερα είτε νωρίτερα, και είτε βγει ο ΣΥΡΙΖΑ ή όχι, το πολιτικό κόστος των μεταρρυθμίσεων θα έχει μεγάλη βαρύτητα στις όποιες αποφάσεις. Επίσης, το 2015 δεν αναμένεται να είναι και το καλύτερο για τις οικονομίες της ευρωζώνης. Έτσι, δημιουργούνται αρνητικές συνθήκες στις αγορές, κάτι το οποίο δεν θα βοηθήσει την Ελλάδα να «ζήσει» την «επόμενη ημέρα» όπως την είχε σχεδιάσει πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά. Δηλαδή, με πολιτική σταθερότητα, αναπτυξιακά μέτρα και άμβλυνση των κοινωνικών προβλημάτων που εντάθηκαν στα χρόνια των μνημονίων.

Tο 2015 δεν αναμένεται να είναι και το καλύτερο για τις οικονομίες της ευρωζώνης. Έτσι, δημιουργούνται αρνητικές συνθήκες στις αγορές, κάτι το οποίο δεν θα βοηθήσει την Ελλάδα να «ζήσει» την «επόμενη ημέρα» όπως την είχε σχεδιάσει.

Φυσικά, σε όλες αυτές τις απόψεις υπάρχει ο αντίλογος. Και ας αρχήσουμε από την τελευταία. Ποιος εξασφαλίζει ότι ένα μνημόνιο θα συμβάλει θετικά στην πολιτική σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την άμβλυνση των κοινωνικών προβλημάτων;

Σε ό,τι αφορά στη δεύτερη άποψη, δηλαδή σε αυτήν που λέει ότι προχωράμε ένα βήμα προς την απεμπλοκή από τα μνημόνια και την τρόικα, η σκληρή πραγματικότητα δεν το επιβεβαιώνει. Τουλάχιστον, όχι σε μεγάλο βαθμό.

Τέλος, ο αντίλογος για την πρώτη άποψη, ότι το μόνο που καταφέραμε είναι να αυξήσουμε το κόστος δανεισμού της χώρας, είναι ο εξής: ο αυτοσκοπός μιας χώρας δεν είναι να έχει μηδενικό κόστος δανεισμού. Αυτοσκοπός μιας Οικονομίας είναι να μπορεί να αναπτύσσεται. Κι αν μπορεί να εξυπηρετεί το κόστος δανεισμού, τότε αυτό ας είναι και υψηλό.

Επομένως, το κεντρικό ερώτημα είναι το εξής: μπαίνει υπό αυτές τις συνθήκες η Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης ή εισέρχεται σε μία περίοδο αβεβαιότητας που θα τη φέρει πάλι πίσω;

Σε αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντήσουμε όλοι, πολίτες και πολιτικοί, μνημονιακοί και αντι-μνημονιακοί. Πρώτα πρέπε να απαντήσουμε στην ερώτηση «τι θέλουμε» και μετά στο «πώς θα το καταφέρουμε».

Η συζήτηση μεγάλη, κράτησε ώρες και σίγουρα δεν κάλυψε όλες τις πτυχές. Ελπίζουμε να έδωσε τροφή για σκέψη σε όλους.

Διαβάστε ακόμα: Ήρθε η ώρα να κάνεις τη δική σου επιχείρηση. Ναι, αλλά μπορείς;

TAGS :
Eurogroup απόψεις Ελλάδα Ευρώπη παρέα Πολιτική

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook