Δώσ’ μου ένα φιλί

Kάντο όπως ο Αλέν Ντελόν.

Το κορμί είναι συχνά, σχεδόν πάντα, στην άκρη των χειλιών. Φλογίζεται στο άγγιγμά τους και περιμένει ώσπου να πεθάνει την επανάληψη εκείνης της παντοτινά μοναδικής στιγμής. Ζητάει κι άλλες και χάνεται στο πλήθος τους. Έχει τα φιλιά για να εκφράσει την τρυφερότητα και τον έρωτά του, αλλά και για να καταχραστεί, να προδώσει, να απειλήσει, να καταστρέψει.

Με τα φιλιά του, το κορμί μιλάει, για να πει όσα τα λόγια δεν καταφέρνουν. Το κάνει παντού, το δέχεται παντού. Από τα χείλη στα μάτια, το λαιμό και τους ώμους, τα ακροδάχτυλα και τα πόδια, το κορμί αφήνεται στα φιλιά και μέσα από τα φιλιά δωρίζεται στον Άλλο.

Το φιλί συνοδεύει χαμόγελα και δάκρυα, λυγμούς και αναστεναγμούς, εγκαθιδρύει μια σχέση διά της αφής, μια άρρητη επικοινωνία σώματος και ψυχής. Είναι μια συμβολική γλώσσα με τη δική της γραμματική, δύσκολο να αποκωδικοποιηθεί.

Τι είναι το φιλί; Ένα παιχνίδι των μυών ή ένα αξιολάτρευτο χάδι, η εξαίσια μέθη ενός στόματος από ζάχαρη, όπως το τραγουδά ο Βερλαίν; Ένα δάγκωμα, μια γεύση; Ένα βαθύ φιλί εμπλέκει 29 μύες (οι 17 είναι της γλώσσας), 9 χιλιοστόγραμμα νερού, 0,18 οργανικές ουσίες, 0,7 λίπη, 0,45 αλάτι κι ένα πάρτι μικροβίων.

Σύμφωνα με ορισμένους εξελικτικούς βιολόγους, το τελετουργικό του φιλιού ανάγεται εκατομμύρια χρόνια πριν, στο πέρασμα της μασημένης τροφής στόμα με στόμα των πρωτανθρώπων, όπως κάνουν τα πουλιά με τα ράμφη τους. Άλλοι υποστηρίζουν πως προέκυψε από μια χειρονομία όσμησης του Άλλου, ώστε να εξακριβώσεις την κατάσταση της υγείας του.

H Britney Spears με την Madonna (Φωτογραφία: intouchweekly.com).

Έγινε ερωτογενής ζώνη. Δεν υπάρχει άλλη πιο κοντά στο τσερβέλο. Δεν υπάρχει πράξη που να επιτρέπει εμπλοκή του όντος τόσο ολοκληρωτική όσο το φιλί. Τα φιλιά είναι σαν τις εξομολογήσεις: το ένα φέρνει το άλλο.

Απαγορευμένο με την πανδημία, το φιλί, λαίμαργο ή φρόνιμο, αναγορεύεται σε αντιστασιακό. Αλλά πριν ήταν, πάνω απ’ όλα, κοινωνικό και πολιτικό. Υπάρχει το φιλί του Ιούδα που έστειλε τον Χριστούλη στο σταυρό. Το χολιγουντιανό φιλί, παθιασμένο να το παίρνει ο άνεμος. Ή ακόμα, το χειροφίλημα στον παπά, σημάδι υποταγής και προστασίας. Φιλιά υπάρχουν για όλους, για σένα, για μένα. Πολλά όσα κι οι συγκινήσεις.

Καθότι βάζουμε πολύ από τον εαυτό μας όταν δίνουμε ένα φιλί. 80 εκατομμύρια βακτήρια τον αριθμό, σύμφωνα με ολλανδική έρευνα. Λόγος για τον οποίο αυτό το «γλείψιμο της φλόγας», όπως το αποκάλεσε ο Βικτώρ Ουγκώ, προγράφεται στις πανδημίες.

O James Bond ετοιμάζεται να… εισβάλλει στα άδυτα του στόματος της Daniela-Bianchi.

Αλλά προτού γίνει, στα μέσα του 20ου αι., ένα πρελούδιο για ερωτικά παιχνίδια, σφράγιζε συμφωνίες, έχτιζε αυτοκρατορίες. Από το θεσμικό φιλί ως το άτακτο φιλί και τις μάγισσες να φιλάνε τα οπίσθια του Διαβόλου, από το κλεφτό και το πεταχτό φιλί ως το ρουφηχτό και αμοιβαίο, αρθρώνεται ολάκερο ανθολόγιο τοιούτων εναγκαλισμών.

Το αιώνιο δίλημμα του φιλιού; Η διελκυστίνδα ανάμεσα σε φύση και κουλτούρα. Από τη μια, το ζώο που θέλει να καταβροχθίσει τη λεία του. Από την άλλη, μια εξύψωση στα ουράνια, όπου μια κοινή πνοή –ο Πλάτωνας μιλάει για ένωση- φέρνει κοντά δυο έκπτωτες, απελπισμένες ψυχές. Ενδιαμέσως, μια μετέωρη στιγμή, σφραγισμένη από την αιωνιότητα.

Αλλά το ερωτικό φιλί πήρε χρόνο να επιβληθεί. Τα κατάφερε κυρίως χάρη στο σινεμά. Στις αρχές του 20ου αι., μεταξύ των νέων, δεν υπήρχαν άλλα από ραπίσματα, σκουντήματα, σπρωξιές, τσιμπιές, πετάγανε πετρούλες…

Κι ακόμα πιο πριν, στην Αρχαιότητα και το Μεσαίωνα, η γλύκα του φιλιού προοριζόταν για άλλες λειτουργίες. Ήταν δείγμα ευγνωμοσύνης των υπηκόων, όταν αναζητούσαν την προστασία του ισχυρού ή όταν επιχειρούσαν την ίδρυση μιας κοινότητας, όπως συνέβαινε με τους πρώτους Χριστιανούς και τον περίφημο «ασπασμό της αγάπης». Πολύ πιο πριν, το 500 π.Χ., το ίδιο κάνανε οι Πέρσες, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος.

To διάσημο φιλί στην παραλία στο «Οσο υπάρχουν άνθρωποι».

Ευτυχώς οι Ρωμαίοι έδωσαν μια κάποια ποικιλία στο έθιμο. Tο basium ανταλλασσόταν μεταξύ συζύγων ή μελών της οικογένειας, το suavium ήταν για τις θεραπαινίδες και το osculum δινόταν με κλειστά τα χείλη μεταξύ των μελών του ίδιου πολιτικού σώματος.

Το πολιτικό και κοινωνικό φιλί μπορούσε να είναι κάθετο, όταν δήλωνε μια ιεραρχία, ή οριζόντιο, όταν επισφράγιζε μια ισοτιμία. Όπως μεταξύ των μεσαιωνικών ιπποτών, οι οποίοι στο όνομα των αξιών της τιμής και της πίστης, φιλιόντουσαν στο στόμα με πάθος. Επρόκειτο περισσότερο για αρσενικό έρωτα παρά για φιλία.

Αλλά συνηθέστερα, στη φεουδαλική κοινωνία, το φιλί είναι κάθετο. Ο υποτελής γονατίζει μπροστά στον Κύριό του, μετά σηκώνεται και τον φιλάει στο στόμα. Οι δύο πρωταγωνιστές γίνονται τρόπον τινά ίσοι, υπογράφοντας ένα συμβόλαιο και συνάπτοντας δεσμούς.

Τούτοι οι ασπασμοί υποταγής ή συνεταιρισμού εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του 14ου αι. με την εμφάνιση των γραπτών συμβολαίων. Ωστόσο, το διφορούμενο της επαφής σημάδεψε τον ποιητικό οίστρο. Από το «amour courtois» ώς το ρομαντικό φιλί, που είχε χαρακτήρα ιερό και ο οριστικό, ο δρόμος που διανύθηκε ήταν μακρύς. Επρόκειτο για πολιτισμική τομή, μ’ ένα πριν κι ένα μετά.

Το θρυλικό φιλί μεταξύ Λέονιντ Μπρέζνιεφ και Έρικ Χόνεκερ το 1979 σε έκδοση street art στο Βερολίνο.

Το φιλί στο μάγουλο έγινε της μόδας μετά τη Γαλλική Επανάσταση, όταν οι αστοί αποκεφάλισαν τους αριστοκράτες. Ωστόσο, στην πρώην ΕΣΣΔ εξακολουθούσε να προκρίνεται ως δείγμα αδελφοσύνης το φιλί στο στόμα μεταξύ συντρόφων. Το θρυλικό φιλί μεταξύ Λέονιντ Μπρέζνιεφ και Έρικ Χόνεκερ το 1979 σε έκδοση street art παραμένει μία από τις μεγάλες ατραξιόν του πάλαι ποτέ Τείχους του Βερολίνου.

Ιστορικά, το φιλί φαίνεται να υπακούει στη λειτουργία του εκκρεμούς. Είναι προς αποφυγήν το 14ο αι., πιθανότατα λόγω της Μαύρης Πανώλης. Γίνεται γενναιόδωρο το 16ο αι., στόμα με στόμα απλώς για να χαιρετηθείς. Το 17ο έρχεται η ώρα της αρετής και της πνευματικής αυστηρότητας. Ο ελευθεριάζων 18ος ξαναβρίσκει το δρόμο των χειλιών. Ο επόμενος κάνει και πάλι πίσω, με εξαίρεση τα πυρετώδη φιλιά του ρομαντισμού. Στα μέσα του 20ου, γνωρίζει την έκρηξη. Ας ελπίσουμε ότι, στον 21ο, η πανδημία δεν θα εξαφανίσει αυτήν την τόσο νόστιμη υγρή πρακτική.

Καλά, αλλά γιατί το φιλί είναι σημαντικό; Εξάλλου, δεν είναι λίγοι οι λαοί που το αποφεύγουν ή το αποστρέφονται. Όπως στην Κίνα ή την Ιαπωνία, ενώ οι εραστές στην Αφρική συνήθως το παραμελούν.

Χώρια ότι οι κώδικές του είναι περίπλοκοι. Στην Ελλάδα, φιλάμε σταυρωτά. Στο Παρίσι, ανταλλάσσουμε τέσσερα μπιζού. Στο Βέλγιο, ένα και σκαστό. Και στο Κεμπέκ, ώς τη δεκαετία του ’60, φιλιόντουσαν στο στόμα για να χαιρετηθούνε. Έτσι και φίλαγες τον μπαμπά στο μάγουλο, αναρωτιόταν τι συμβαίνει και μυρίζει το στόμα σου. Στη Γαλλία, για να ξέρουν πόσα φιλιά πρέπει να δίνουν από περιοχή σε περιοχή ανατρέχουν στο σάιτ www.combiendebises.com.

Οπότε, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ποικιλίες χρήσης και αντίληψης, τι μας κόφτει αν το κοινωνικό τελετουργικό, το οποίο ορισμένοι θεωρούν μάλιστα καταπιεστικό, εκλείψει; «Στον αγύριστο», είπαν μερικοί. Η απάντηση είναι πως το φιλί λειτουργεί ειρηνευτικά. Πιο δύσκολα χτυπάμε μια παρειά έτσι και την έχουμε φιλήσει. Είναι επίσης ένα εργαλείο κοινωνικοποίησης. Σπάει το όστρακο και μας κάνει ομάδα.

Αλλά είναι και μια ιερή κληρονομιά. Στην Αρχαιότητα, ασπαζόμασταν τα αγάλματα. Μετά οι Χριστιανοί, τα λείψανα. Η λατρεία τους έχτιζε τη σχέση με την κοινότητα. Οπότε, το φιλί, ακόμα και βλάσφημο, εμπεριέχει μια διάσταση υπέρβασης και λατρείας που σε ωριμάζει.

H Faye Dunaway και ο Steve Mcqueen στην Υπόθεση Τόμας Κράουν.

Κι επιπλέον, στο ζευγάρι, το φιλί λειτουργεί ως τελετουργικό ενίσχυσης και επιβεβαίωσης του αρχικού σκιρτήματος. Είναι αυτό που μεθάει με νέκταρ το στόμα, γίνεται η υπέρτατη λιχουδιά. Ποιος θα ήθελε να στερηθεί μια γκουρμεδιά που δεν παχαίνει;

Αλλά, κυρίως, το φιλί είναι και θα παραμείνει εκείνη η υπέροχη και γλυκιά μελωδία που βοηθάει να ζεις καλύτερα εν μέσω ενός σύμπαντος εγωιστικού και υπολογιστικού. Ωστόσο, τώρα πια δεν μπορείς να το κλέψεις. Είναι η ώρα της πυρπολημένης συναίνεσης.

Φιλώντας, αποκαλύπτεσαι στον άλλο, του δείχνεις και του εξηγείς τα αισθήματά σου, τον έρωτά σου. Το φιλί διαθέτει μαγικές δυνάμεις. Αδιαμφιβήτητα και επιστημονικά τεκμηριωμένα, χαρίζει συγκινήσεις μοναδικές, αναστατώνει, καταπραΰνει, ηρεμεί, θεραπεύει, σου χαρίζει την ευλογία της εγκατάλειψης. Διαθέτει τη μυστηριώδη ικανότητα να σε κάνει να νιώθεις πιο ελεύθερος, πιο ευτυχισμένος, ζωντανός.

Ήδη προ COVID ήξερα ανθρώπους που έπαιρναν άδεια τα Χριστούγεννα, για να γλιτώσουν την ανταλλαγή φιλιών με τους συναδέλφους. Τώρα είμαστε αναγκασμένοι να κρατάμε τις αποστάσεις. Τα φιλιά θα γίνουν ξανά αληθινά.

Άνγκελα Μέρκελ και Μπαράκ Ομπάμα εκτός… πρωτοκόλλου (AP Photo/Charles Dharapak).

Πριν έσκαγες ένα φιλάκι και ξεμπέρδευες. Τώρα, οφείλεις να συστηθείς και να ξαναμάθεις να πιάνεις κουβέντα. Έτσι, όταν θα μπορέσουμε ν’ αφήσουμε πίσω τις χαιρετούρες με αγκώνες και μπουνίτσες, θα έχουμε τουλάχιστον μάθει κάτι να λέμε μετά από ένα «Γεια. Μουτς. Τι κάνεις;» κι από δω παν κι άλλοι.

Ο ιός δεν υπογράφει τη νεκρολογία του φιλιού. Επιτρέψτε μου να ισχυριστώ το αντίθετο. Η μάσκα δεν αποτελεί φραγμό, αλλά μέσο να εκφράσεις ευθαρσώς τον πόθο σου, να ερωτικοποιήσεις ξανά το στόμα, που είχε ίσως ξεχαστεί μπροστά στα υπόλοιπα. Τελικά, η μάσκα μπορεί να μην είναι ένα ακόμα μπαλ μασκέ κι η λύση να βρίσκεται ξανά στα χείλη. Όπως στις παλιές φωτογραφίες του Doisneau, σε κλαμπ και συναυλίες…

4 ιδιαίτερες κατηγορίες

Το French kiss. Μια έκφραση που αναφέρεται στους Γαλλαίους και υπάρχει μόνο στ’ αγγλικά είναι ύποπτη. Επινοήθηκε κατά την κορύφωση των αγγλο-γαλλικών εχθροπραξιών μεταξύ 1730 και 1820. Την εποχή εκείνη, το σεξ ήταν καταδικαστέο, όπως οι Γάλλοι και η λατινική κουλτούρα τους.

Από τα french lessons (επίσκεψη σε πόρνη) ως τα french prints (πορνογραφικές εικόνες) περνώντας από το being frenchified (έχοντας κολλήσει σύφιλη), η βρετανική γλώσσα επινόησε για κάθε τι που συνδεόταν με το σεξ ένα αιδήμον συνώνυμο α λα γαλλικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Βρετανοί έπαψαν ποτέ να επιδίδονται ασυστόλως στο french kiss, ήτοι απλώς στο ερωτικό φιλί.

Το φιλί της ζωής. Το 1745, ο δόκτωρ John Fothergill χρειάστηκε να απολογηθεί στη Royal Society of London στο θέμα αυτό, μια πρακτική που καιρό χρησιμοποιούσαν οι μαίες για να σώσουν τα άπνοα μωρά. Μια τεχνική τόσο παλιά που περιγράφεται και στη Βίβλο. Παραδόξως, οι γιατροί τη θεωρούσαν τόσο απαξιωτική του επαγγέλματός τους που για να επανέλθει το σόκιν αλλά σωτήριο στόμα με στόμα χρειάστηκε να περιμένουμε ως το 1950.

Antonio Canova, Έρως και Ψυχή (μεταξύ 1787 & 1793)

Το φιλί ως αλκοτέστ. Ακόμα και στους πολιτισμούς που απορρίπτουν τους δημόσιους ασπασμούς, οι πάντες φιλιούνται εντός του οικογενειακού κύκλου. Στην Αρχαιότητα, υπήρχε μάλιστα νόμος, ο ius osculi, ο οποίος επέτρεπε σε μια γυναίκα να φιληθεί από τους οικείους της. Όχι για να την καλωσορίσουν, αλλά για να διαπιστώσουν ότι δεν είχε καταναλώσει κρυφά αλκοόλ, πράγμα το οποίο απαγορευόταν διά ροπάλου.

Το κλεμμένο φιλί. Μπορεί αυτό που αντάλλαξαν η Μαντόνα και Μπρίτνεϊ Σπίαρς το 2003 στα MTV Video Music Awards να σόκαρε τότε, αλλά ήταν συνεννοημένο. Όμως το φιλί που έκλεψε από τον Drake, δεκατρία χρόνια αργότερα, ήταν πραγματικά κλεμμένο, όπως δείχνει σαφώς κι η έκπληκτη φάτσα του ράπερ.

Στους Ρωμαίους, ένα φιλί που δεν είναι προϊόν αμοιβαίας συναίνεσης, επέσυρε ποινή, συναρτήσει της θέσης του θύματος. Ο Drake ακόμα περιμένει τη δικαίωση.

Τα 12 διασημότερα φιλιά στην Ιστορία της Τέχνης

1. Antonio Canova, Έρως και Ψυχή (μεταξύ 1787 & 1793)
2. Francesco Hayez, Το Φιλί (1859)
3. Rodin, Το Φιλί (περί το 1882)
4. Henri de Toulouse-Lautrec, Στο κρεβάτι, Φιλί (μεταξύ 1892 & 1893)
5. Gustav Klimt, Το Φιλί (1907-1908)
6. Constantin Brâncuși, Το Φιλί (1909)
7. Marc Chafall, Γενέθλια (1915)
8. Egon Schiele, Αγκαλιά (1917)
9. Magritte, Οι εραστές (1928)
10. Alfred Eisenstaedt, VJ Day (Victory over Japan Day) in Times Square, New York City, 15 August 1945
& Victor Jorgensen, Kissing the War Goodbye (1945)
11. Roy Lichtenstein, Kiss V (1964)
12. Baksy, Kissing Coopers (2004).

Διαβάστε ακόμα: Η ευάλωτη θωπεία της γυναικείας πλάτης.

TAGS :
αβρότητες φιλί

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook