1916, μία χρονιά εκατό χρόνια πίσω

Αριστερά: Ευτυχές το νέον έτος 1916. Δεξιά: Ο Γκρέγκορι Πεκ γεννήθηκε το 1916.

Το έτος 1916, η μία γιαγιά μου ήταν 16 ετών και η άλλη γιαγιά μου, η νόννα, μόλις ενός έτους. Δεν θα είχαν ακούσει ποτέ στη ζωή τους ότι εκείνη τη χρονιά στην πόλη Erwin, στην πολιτεία του Τενεσί, κρεμάστηκε η Μαίρη. Η Μαίρη ήταν ένας ελέφαντας που καταδικάστηκε σε απαγχονισμό, γιατί είχε κατηγορηθεί ότι σκότωσε τον Walter, τον άνθρωπο που τη φρόντιζε. Η εκτέλεση ήταν γεγονός που είχε απασχολήσει τότε τα μέσα ενημέρωσης και με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είχε ερεθίσει τη φαντασία. Μία φωτογραφία που βρήκα στο Διαδίκτυο με έκανε να ευχηθώ στη Μαίρη καλή ανάπαυση, έστω και με την καθυστέρηση ενός αιώνα.

Μπορεί το 1916 να μένει κυρίως στη μνήμη ως η χρονιά με τα περισσότερα ίσως θύματα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις μάχες του Σομ και του Βερντέν, και η χρονιά που είχαμε τα «Νοεμβριανά» στην Αθήνα του διχασμού, αλλά αυτό που αφήνει η μηχανή του χρόνου δεν είναι απαραίτητα τα λήμματα μιας εγκυκλοπαίδειας.

Ο Φρανσουά- Μιτεράν γεννήθηκε το 1916.

Για κάποιον λόγο, η ιστορική αναδρομή στον κόσμο πριν από ακριβώς 100 χρόνια γίνεται μία προσωπική ενδοσκόπηση πάνω σε έναν κινούμενο διάδρομο. Και αυτή η σύνθεση της μικροϊστορίας με τη μεγάλη ιστορία σε ένα νεφελώδη χάρτη βιωματικού χρόνου προσπερνά κάθε επέτειο και γεννά νέα ερεθίσματα.

Έφτασε πριν από λίγες μέρες στα χέρια μου μια γερμανική καρτ ποστάλ που είχε εκδοθεί για το καλωσόρισμα του 1916 σε εκείνες τις πατριωτικές σειρές που κυκλοφορούσαν εκείνα τα χρόνια. Ένας πολύ νεαρός Γερμανός, είναι δεν είναι 12 χρόνων, με βλέμμα αποφασισμένο, προβάλλει πάνω από το δαφνοστολισμένο 1916 και την αυτοκρατορική σημαία της Γερμανίας… Η φωτογραφία, μπαίνει και βγαίνει, θηκώνει σε μία εγκοπή, και μπορεί κάποιος να την αντικαταστήσει με το πρόσωπο της επιλογής του.

Στυλ στο ύφος του 1916.

Αριστερά: Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ συμβολίζει το τέλος των Αψβούργων. Δεξιά: Το πρώτο εξώφυλλο του Νόρμαν Ρόκγουελ το 1916.

Αυτός ο νεαρός, ο γεννημένος πιθανώς το 1904, ίσως να μην πολέμησε στο Μεγάλο Πόλεμο, αλλά θα πολέμησε, αν ήταν ακόμη στη ζωή, στον επόμενο πόλεμο. Η ιστορία της Μαίρης, της τραγικής ελεφαντίνας, θα του ήταν άγνωστη, όπως δεν γνώριζε ότι ζούσε τις τελευταίες ημέρες ενός κόσμου που χανόταν για πάντα.

Αριστερά: Το πρώτο εξώφυλλο του Νόρμαν Ρόκγουελ το 1916. Δεξιά: Μαίρη, η ελεφαντίνα που απαγχονίστηκε το 1916.

Στη Δυτική Ακτή της Αμερικής, όμως, στο Χόλιγουντ, η «Σκοτεινή Ηπειρος» ήταν πολύ μακρινή. Το νέο σταρ σύστεμ έδινε τα είδωλα του βωβού σινεμά και ο Γκρίφιθ παρουσίαζε την ταινία του «Intolerance», μια επική ταινία μεγαλείου για τους κύκλους της Ιστορίας. Ο Νόρμαν Ρόκγουελ δόξαζε τη μεσοαστική Αμερική και το 1916 είχε το πρώτο του εξώφυλλο στην Saturday Post Evening, την ίδια χρονιά που έφυγε από τη ζωή ο Τζακ Λόντον. Νεογέννητα ήταν τότε ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Γκρέγκορι Πεκ.

Άραγε το ανδραγάθημα του Βρετανού πιλότου Leefe Robinson που ήταν ο πρώτος που κατέρριψε γερμανικό αεροπλάνο να άξιζε τη λήθη, έξω από τους ιστορικούς κύκλους, παρά τη μεγάλη δόξα του εκείνη την εποχή; Και πόσοι ακόμη αφανείς και ανώνυμοι πλέον δεν έγιναν σκόνη στη δίνη του χρόνου; Γι’ αυτό η αθανασία της «Μαίρης», της τραγικής ελεφαντίνας, μένει στη μνήμη, καθώς τη βρίσκει κάποιος με την πλήρη ταυτότητά της δίπλα στην εκατόμβη ανωνύμων του 1916.

Αριστερά: Η γυναικεία μόδα του 1916 σήκωνε τις φούστες πάνω από τον αστράγαλο. Δεξιά: Ο Τζακ Λόντον πέθανε το 1916.

Είναι ο σουρεαλισμός της ιστορικής ανακύκλωσης, που δίπλα στο γοητευτικό και τραγικό φλασμπάκ πριν από 100 χρόνια συναντάς τον ίδιο σου τον εαυτό, έστω και με το ξένο πρόσωπο ενός δωδεκάχρονου Γερμανού σε ευχετήρια κάρτα για το «νέον έτος 1916»…

Τα εκατό χρόνια γίνονται στιγμή και η απόσταση ενός αιώνα είναι μία έννοια τόσο σχετική όσο και μια ευχή για «Χρόνια Πολλά». Στα ηλεκτρονικά ημερολόγια μπορείτε να δείτε ποια μέρα πέφτουν τα Χριστούγεννα το 2301. Θα είναι Τετάρτη, Πέμπτη ή μήπως Σάββατο;

Η μάχη του Βερντέν συμβολίζει το τέλος της παλιάς Ευρώπης.

Διαβάστε ακόμα: Ο 21ος αιώνας αναβίωσε τον θρησκευτικό φανατισμό. H πολυπολιτισμικότητα ήταν λοιπόν μια φενάκη; Γράφει ο Φίλιππος Δραγούμης.

TAGS :
1916 αποψη ιστορικός ενεστώτας τάσεις

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook