Πόσες φορές έχετε πει: «Έτσι είμαι εγώ και σ’ όποιον αρέσω»;

Δεν λες «έτσι είμαι ‘γω» ώστε να εξαπατήσεις τον άλλον υπό το μανδύα της ειλικρίνειας· λες «έτσι είμαι ‘γω», χρησιμοποιώντας μια προκάτ διατύπωση (Φωτογραφία: από την ταινία American Phycho).

Πόσες φορές ακούσατε τη δήλωση ή την κάνατε ο ίδιος; Γιατί ναι, εκστομίζεται συχνά. Συνήθως, όταν τσακωνόμαστε, αλλά κι όταν περιαυτολογούμε, καυχιόμαστε, ή δίνουμε συνέντευξη. Ή, όταν, εκεί, προς το τέλος της βραδιάς, γινόμαστε σαχλά λυρικοί μιλώντας για τη ζωή και το έργο μας.

Στο επιχείρημα εμπεριέχεται η αμείλικτη και αμετάκλητη απόφανση του «έτσι είμαι ‘γω και σ’ όποιον αρέσω», το οποίο τις περισσότερες φορές ακολουθείται από ένα «δεν πρόκειται ν’ αλλάξω» ή την παραλλαγή «δεν πρόκειται κάποιος να μ’ αλλάξει».

Να σημειωθεί εδώ ο εξοργιστικός χαρακτήρας αυτού του «έτσι», που ανάθεμα κι αν ξέρεις τι πάει να πει· όπως και ο όχι λιγότερο σπαστικός του «κάποιος», λες κι αυτόν τον κάποιον θα τον έκοφτε.

Το «Εγώ έτσι είμαι» έχει αντίκρισμα μόνο στο λούνα παρκ: Στα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια, που βγάζουν γέλιο επειδή ακριβώς «έτσι είμαι» -και τρακάρουν μ’ ένα άλλο «έτσι είμαι» δίχως αυταπάτες.

Ωστόσο, παρά την αγανάκτηση που προκαλούν τέτοιου είδους τσιτάτα, όλοι μας τα έχουμε αμολήσει. Το θέμα είναι γιατί; Γιατί νιώθουμε την ανάγκη να υπενθυμίσουμε πως έτσι είμαστε;

Είναι γεγονός πως το επιχείρημα είθισται να εκτοξεύεται με το πέρας ενός καβγά. Κι όμως, είναι ικανό να γίνει η αιτία ώστε να ξεσπάσει ένας νέος ή τουλάχιστον να εκνευρίσει τον συνομιλητή μας.

Αληθεύει εντούτοις ότι ρίχνει ταφόπλακα σε κάτι. Επέχει θέση τελείας. Γιατί επικαλούμενος πως «έτσι είμαι κι αυτό δεν αλλάζει», εκφέρεις κάτι το οριστικό. Κι όχι για ό,τι νά ‘ναι, αλλά σε σχέση με σένα τον ίδιο. Κι όχι όπως νά ‘ναι, αλλά ως ξεγύμνωμα ψυχής. Το «έτσι» του Εγώ προβάλλει ως τελεσίδικο.

«Ποιος είναι ο σκοπός της ειλικρίνειας; Να με κάνει να παραδεχτώ στον εαυτό μου αυτό που είμαι, ώστε τελικά να συμπίπτω με το είναι μου· εν ολίγοις, να με κάνει αυτό που είμαι», έλεγε ο Σαρτρ.

Αλλά εδώ είναι το περίεργο: Γιατί να προσπαθήσω να είμαι αυτό που ήδη είμαι; Αν είμαι, είμαι… Οπότε ποιο το νόημα της άσκησης;

Εξου και το παράδοξο της υπόθεσης: Δεν λες «έτσι είμαι ‘γω» ώστε να εξαπατήσεις τον άλλον υπό το μανδύα της ειλικρίνειας· λες «έτσι είμαι ‘γω», χρησιμοποιώντας μια προκάτ διατύπωση, ώστε επιτέλους να καταφέρεις να είσαι αυτό που είσαι.

Εντάξει. Απομένει ακόμα να μάθουμε το περιεχόμενο του «έτσι είμαι». Πάμε πίσω στον Σαρτρ, για τον οποίο «η ύπαρξη προηγείται της ουσίας». Όπερ σημαίνει ότι ο άνθρωπος πρώτα υπάρχει, απαντιέται με τον εαυτό του, ξεπετάγεται μέσα στον κόσμο και ύστερα προσδιορίζεται. Δεν μπορούμε να πούμε ποιοι είμαστε, αν πρώτα δεν έχουμε υπάρξει. Έστω όσο πατάει ένας γατούλης.

Tι θέλουμε να δηλώσουμε με το «έτσι είμαι εγώ»; (Φωτογραφία: από την ταινία Django Unchained).

Έτσι λοιπόν διαπιστώνεται big problem μ’ αυτού του είδους τις διαπιστώσεις. Το οποίο δεν έγκειται στην αερολόγο κοινοτοπία τους ούτε στο στρατήγημα της επικράτησης, αν μη θριάμβου, επί του Άλλου· αλλά, ωραία και καλά, στο γεγονός ότι δεν αποσκοπεί παρά στο να πείσει τον εαυτό μας…

«Έτσι είμαι ‘γω» κι αυτό είναι όλο. Ύστερα, τίποτε άλλο. Μου το λέω, μου το ξαναλέω, το επαναλαμβάνω. Ξαναρωτάω γιατί. Ε, λοιπόν, γιατί είναι ανακουφιστικό, καθησυχαστικό. Γιατί το να είσαι χωρίς να το εκφέρεις, χωρίς να το διατρανώνεις, είναι σαν να μην είσαι.

Είναι σαν να μην ξέρεις ποιος είσαι. Χρειάζεται αυτοεπιβεβαίωση: τάδε χαρακτηριστικά, τάδε αρετές, τάδε ελαττώματα. Που είναι κομμάτι θλιβερό: Γιατί το να λες πως «έτσι είμαι», πως δεν πρόκειται ν’ αλλάξω, είναι το ακριβώς αντίθετο του Είμαι…  Του είμαι πραγματικά κάποιος.

Διαβάστε ακόμα: Και τα αντικείμενα έχουν ψυχή.

TAGS :
αβρότητες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook