Γιάννης Ευσταθιάδης: «Ο ιός με τρομάζει γιατί έχει την επιθετικότητα του αρσενικού. Αν ήταν κόρη, θα ήταν πιο τρυφερή»

«Στη ζωή υπάρχει η διάκριση, δημοκρατικό-αντιδημοκρατικό. Όχι και στο θάνατο».

Αγαπημένος. Θα μπορούσα να ολοκληρώσω τον πρόλογο για τη συζήτηση με τον συγγραφέα και μουσικό παραγωγό του Γ’ Προγράμματος, Γιάννη Ευσταθιάδη, («αυτά να βάλεις ως ιδιότητές μου», όπως μου επισήμανε με επίταση), με αυτή τη λέξη – θα έφτανε, αλλά τελικά δεν αρκεί. Είναι από τις πλέον πολυσχιδείς προσωπικότητες που διαθέτει η λογοτεχνική «πανίδα» της ημεδαπής.

Λάτρης της μουσικής, του ραδιοφώνου, της γαστρονομίας και, φυσικά, ένας άνθρωπος που έχει σκαλίσει τις λέξεις όσο καλύτερα μπορούσε -και μπορεί ακόμη- στην ποίηση και τα πεζά του κείμενα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένας συλλογικός τόμος με δημοσιογραφικά του κείμενα υπό τον εύγλωττο τίτλο «Μακρόβια» (εκδ. Μελάνι). Προφητικός; Ποιος μπορεί να ξέρει. Αυτή τη στιγμή μας έχουν κυκλώσει τα μικρόβια του κορονοϊού και ο ίδιος, με το απαράμιλλο στιλ του, στέκεται απέναντι στα γεγονότα με κριτικό μάτι και οξυμένες αισθήσεις.

– Πόσο Μακρόβια είναι το μικρόβια στη ζωή μας;
Εγώ στο συγκεκριμένο βιβλίο («Μακρόβια») που είναι συλλογή από δημοσιογραφικά μου κείμενα, ονόμασα μακρόβια τα προβλήματα που προκάλεσαν τα κείμενα, ενώ το τα ίδια τα κείμενα, μικρόβια και γιατί, έχουν λόγω του χαρακτήρα τους μικρό βίο, και γιατί κάποια είναι αρκούντως δηλητηριώδη. Ε, λοιπόν δεν φανταζόμουνα ποτέ, ότι οι έννοιες θα αντιστραφούν και ότι στην παρούσα κρίση μακρόβια θα γίνουν τα μικρόβια! Πόσο θα ζήσουν δεν το ξέρουμε. Το σίγουρο πάντως είναι ότι δεν μπορούμε να τα πολεμήσουμε με…κείμενα! Το πολύ πολύ να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα!

– Ο Αργύρης Χιόνης έλεγε σε ένα ποίημά του πως οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να κάνουν με τα χέρια τους. Αποδεικνύεται στις μέρες μας πως δεν ξέρουν τι να κάνουν και στο σπίτι τους. Τι να κάνουν;
Νομίζω πως σήμερα στο σπίτι ξέρουμε – κι’ αν δεν ξέρουμε θα μάθουμε – τι να κάνουμε, και με τα χέρια, και με τα πόδια (λιγότερο) και με τα μάτια και με τ’ αυτιά. Το πιο ζόρικο είναι ότι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με το μυαλό.

– Είμαστε, τελικά, τόσο κοινωνικά όντα ή μήπως ο εγκλεισμός μας φέρνει μπροστά στο φάσμα του εαυτού μας;
Μπα, μάλλον ο εγκλεισμός αναδεικνύει μια ψευτο-κοινωνικότητα.

«Καμία μυθοπλασία δεν θα μπορούσε να αποτυπώσει αυτό που ζούμε».

– Πού αποδίδετε εσείς την όποια μορφή απειθαρχίας εμφανίζεται στις μέρες μας (κι όχι απαραίτητα μόνο στους Έλληνες); Τους ζητείται να μένουν στο σπίτι κι όμως δεν το αντέχουν και βγαίνουν.
Αν εξαιρέσουμε το όποιο ποσοστό των ελληναράδων με τον τσαμπουκά τους (στο βιβλίο μου έχω ένα κείμενο γι’ αυτούς), οι υπόλοιποι συνειδητοποιούν και δεν αντέχουν κάτι που οι ποιητές γνωρίζουν καλά: τη μοναξιά.

– Αλήθεια, το βρίσκετε αντιδημοκρατικό το μέτρο της απαγόρευσης; Όχι γενικά, αλλά στις μέρες μας.
Στη ζωή υπάρχει η διάκριση, δημοκρατικό-αντιδημοκρατικό. Όχι και στο θάνατο.

– Είναι ένα μάθημα αυτή η καραντίνα για να καταλάβουμε τι περνούν καθημερινά οι μοναχικοί άνθρωποι;
Ίσως υπερέβαλλα πριν… Η μοναξιά δεν είναι θέμα χώρου, μάλλον χρόνου.

– Εσείς ως συγγραφέας και ποιητής έχετε ασκηθεί στον μονήρη βίο. Υπάρχει «φάρμακο» για τους μη θεραπόντες της γραφής;
Δεν γνωρίζω/δεν απαντώ, γιατί τα φάρμακα τα δίνουν οι γιατροί…

– Σας τρομάζει ο ιός;
Ο ιός με τρομάζει γιατί έχει την επιθετικότητα του αρσενικού. Αν ήταν κόρη, θα ήταν πιο τρυφερή.

Το τελευταίο βιβλίο του Γιάννη Ευσταθιάδη «Μακρόβια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι.

– Πιστεύετε πως ευθύνεται ο άνθρωπος; Ολοένα και περισσότερο, ακόμη και σε ξένες εφημερίδες, αναπτύσσεται η θεωρία πως δεν πάει άλλο με την επικυριαρχία του ανθρώπου στη φύση.
Δεν νομίζω ότι είναι ώρα για την απόδοση ευθυνών, έστω και θεωρητικών.

– Ζούμε κάτι που ούτε καν η μυθοπλασία δεν θα μπορούσε να το φανταστεί ή η ζωή αντιγράφει την τέχνη;
Δυστυχώς η τέχνη εν προκειμένω, έμεινε πολύ πίσω. Καμία μυθοπλασία δεν θα μπορούσε να αποτυπώσει αυτό που ζούμε. Ακόμα και ο μάγος του θρίλερ και αγαπημένος μου σκηνοθέτης Άλφρεντ Χίτσκοκ δεν το συνέλαβε ποτέ. Κάτι πήγε να υπονοήσει με τα «Πουλιά» του αλλά και αυτά σήμερα μοιάζουν με αθώα καναρίνια πλάι στα μαύρα γεράκια που μας απειλούν.

– Εσείς είστε λάτρης της μουσικής. Αν σας ρωτούσα τι μουσική υπόκρουση έχουν αυτές οι μέρες που ζούμε τι θα λέγατε;
Έχουν την υπόκρουση που ο καθένας μας βάζει. Εγώ δεν θα επέλεγα ποτέ πένθιμη, ούτε καν θλιμμένη μουσική. Με παρηγορούν πάντα, οι αισιόδοξες νότες του Mozart και κάποια από τα μεγάλα τραγούδια του Τσιτσάνη.

– Ο κορονοϊός τι μουσική υπόκρουση θα είχε;
Δεν δυσκολεύομαι να απαντήσω. Οι διαβολικές ιδιοφυείς ορχηστρικές συνηχήσεις σε μπαλέτα του Προκόφιεφ, όπου θαρρείς ότι ο φόβος χορεύει με τον θάνατο.

– Λέτε σε ένα παλαιότερο ποίημά σας: «ω κόσμε μεσήλικα/επειδή κατά σύμπτωση/πεθαίνω πριν από σένα/το βλέπω καθαρά/ θ’ αλλάξεις». Οπότε, το ερώτημά μου είναι: θα αλλάξει ο κόσμος;
Ξέρετε, αυτό το ποίημα το έγραψα πριν από σχεδόν 40 χρόνια…Τότε το ενδιαφέρον μου για τον κόσμο ήταν μεγαλύτερο. Όσο περνούν τα χρόνια διολισθαίνει κανείς σε προσωπικές αναθεωρήσεις. Κάποτε ρώτησαν τον David Ogilvy, τι πιστεύει για το μέλλον. Εκείνος απάντησε: «Έχω ένα συνεχώς μειούμενο ενδιαφέρον για το μέλλον». Ήταν ήδη 80 ετών.

– Σας προβληματίζεται η επόμενη ημέρα; Η Ιταλία αυτή τη στιγμή είναι μια χώρα σε κομμάτια. Εμάς μας περιμένει οικονομικός ανήφορος.
Ας έχουμε τις δυνάμεις μας – προσωπικές και κοινωνικές – και ο οικονομικός ανήφορος δεν με ανησυχεί. Θα είναι «σαν αμάξι γέρικο στην ανηφοριά» όπως λέει και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος.

– Πιστεύετε πως ξαφνικά θα γίνουμε περισσότερο δοτικοί; Θα ζούμε μήπως την κάθε μέρα σαν να είναι μια οργιαστική γιορτή ή θα μας σαρώσει ξανά η ρουτίνα;
Είμαι βαθύτατα απαισιόδοξος. Δεν θα αλλάξει τίποτα. Ξεχνάμε εύκολα…

– Χρειαζόμαστε πάντα ένα δραματικό γεγονός για να βρούμε μια κάποια τρεμάμενη ισορροπία μέσα μας;
Και γι’ αυτό αμφιβάλλω…Κι’ αν την βρούμε, πολύ λίγο θα διαρκέσει.

Η αγάπη του για το ραδιόφωνο είναι μακρά και αταλάντευτη.

– Είναι τύχη ή ατυχία ότι από το 2008 ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς;
Νομίζω πως ο καθένας μας ζει «σε ενδιαφέροντες καιρούς» από την ημέρα της γέννησής του, ανάλογα με τις αξιολογήσεις του.

– Η τέχνη μπορεί να είναι –έστω- μια καταφυγή για τον άνθρωπο αυτές τις μέρες; Ακόμη και εκείνοι που δεν διαβάζουν, αυτό το διάστημα κάνουν μια δειλή απόπειρα να ανοίξουν ένα βιβλίο.
Είμαι επιφυλακτικός. Αν μόνο μία κρίση είναι αφορμή για να ανοίξεις βιβλίο, είναι τουλάχιστον ύποπτο, δεν δηλώνει πραγματική αγάπη για τα γράμματα και την τέχνη. Αλλά πιο σημαντικό: τι είδους βιβλία θ’ ανοίξεις; Αν πέσεις να κολυμπήσεις σε πελάγη ευπώλητων κυριών, ε τότε καλύτερα τηλεόραση, και μάλιστα εκπομπές μαγειρικής! Χίλιες φορές!

// O Γιάννης Ευσταθιάδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στη Νομική Αθηνών. Εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο ποίησης («Τα ασπρόμαυρα») το 1975. Έχει εκδώσει συνολικά έξι ποιητικές συλλογές (τελευταία Μάθημα ωδικής 2018) και τρεις συλλογές με στιχουργήματα. Επίσης, δύο συγκεντρωτικές συλλογές με Ποιήματα και Στιχουργήματα. Παράλληλα, έχει εκδώσει δέκα βιβλία με μικρά πεζά και διηγήματα, και τέσσερις τόμους με μουσικά και λογοτεχνικά δοκίμια. Υπήρξε αρθρογράφος και columnist στον περιοδικό Τύπο και έχει εκδώσει τρεις τόμους με άρθρα και χρονογραφήματα. Με το ψευδώνυμο Απίκιος έγραψε συστηματικά για τη γαστρονομία, επικεντρωνόμενος κυρίως στην πνευματικότητα και κοινωνικότητα της τροφής και εξέδωσε τρία σχετικά βιβλία. Για το βιβλίο του Άνθρωποι από λέξεις, τιμήθηκε το 2012 με το Κρατικό Βραβείο διηγήματος. Την ίδια χρονιά, τιμήθηκε για τα μουσικά και λογοτεχνικά του δοκίμια, με το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Ποιήματα και κείμενά του έχουν περιληφθεί σε ανθολογίες, καθώς και στο βιβλίο «Έκθεση-Θεματικοί Κύκλοι» της Γ’ Λυκείου και στο βιβλίο «Νεοελληνική γλώσσα» της Α’ Γυμνασίου. Από το 2004 έως σήμερα, είναι μουσικός παραγωγός στο Τρίτο Πρόγραμμα και έχει κάνει 7 διαφορετικές εκπομπές (μουσικές επιλογές, παραγωγή και παρουσίαση), με περισσότερα από 600 επεισόδια. Επίσης, έχει παρουσιάσει στην ΕΡΤ, 50 τηλεοπτικά επεισόδια της εκπομπής του Πρόβα ορχήστρας.

Διαβάστε ακόμα: Νίκος Δήμου – «Είμαι περιέργως αισιόδοξος. Η εμπειρία του κορονοϊού μας έχει ωριμάσει ως λαό».

TAGS :
COVID-19 βιβλίο Γιάννης Ευσταθιάδης Κορονοϊός συγγραφέας

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook